Dvöl - 01.10.1939, Blaðsíða 38

276
D VÖL
ing: morð; málari einn sveimar um
vatnið og heimsækir bændakon-
urnar leitandi að „módellum";
tvö ung „pör“ njóta lífsins og
gefa ömmu gömlu tilefni til að rifja
upp endurminningar æskuáranna
— og svona mætti áfram upp telja.
í meðferð Sillanpáás verður
finnska sveitin æfintýraheimur og
fólkið álfar (þó ekki í lakari
merkingunni.) Heiðblár j úlíhiminn-
inn hvelfist yfir spegilsléttum vötn-
um og ilmandi skógi. Friðsæld
hinnar norrænu sumarnætur leiðir
hinn fegursta töfrablæ yfir daglegt
líf mannanna.
Það er alkunna, að væringar
nokkrar hafa alllengi verið með
þeim tveimur þjóðum, er Finnland
byggja, sænskum Finnlendingum
og Finnum. Síðan á stórveldistím-
um Svíþjóðar hefir sænski minni-
hlutinn verið svo að segja öllu ráð-
andi á Finnlandi og haft í hendi
sinni boð og bann í verklegum og
menningarlegum framförum. Það
er ekki svo ýkjalangt síðan öll
kennsla í æðri skólum fór fram á
sænsku. Og þegar Aleksis Kivi
(1834—72), brautryðjandi nútíma-
bókmenntir Finna.byrj aði að skrifa,
var það einn mesti þrándur í götu
hans, að ekkert samfellt, finnskt
ritmál var til. Reipdráttur sænskra
og finnskra Finnlendinga um hin
menningarlegu málefni landsins
hefir tíðum leitt til alvarlegra á-
taka, jafnvel fulls fjandskapar,
þegar mest hefir á gengið. — En
þegar um heiður landsins er að
tefla, þá er ekki spurt að uppruna,
þá eru allir Finnlendingar. Atburð-
irnir, sem nú gerast daglega í Finn-
landi, rifja upp fyrir mér skemmti-
lega smásögu af Sillanpáá, sem ég
las í „Iðunni“ fyrir tveimur árum,
í grein eftir dr. Stefán Einarsson,
en doktorinn hefir söguna eftir
sænska rithöfundinum Gösta Gust-
af-Janson. Vegna þess, að sú saga
hefir alla eiginleika til að vera
„texti dagsins", þegar um Finn-
landsmálin er að ræða — og No-
belsverðlaunahöfundinn Sillanpáá
— þá get ég ekki staðizt þá freist-
ingu að taka hana bessaleyfi. Sag-
an er svona:
„í mínum augum er Sillanpáá,
bæði sem skáld og maður, fulltrúi
alls þess, sem gott er og sterkt í
finnskri skapgerð. Ég get ekki hælt
mér af því að vera honum nákunn-
ugur, en ég hefi að minnsta kosti
haft þá ánægju að hitta hann. Og
frá því tækifæri vakir í hug mér
smásaga, skyndimynd, skrítla, sem
hefir það til síns ágætis, að hún er
sönn.
Til íslenzku alþingishátíðarinnar
sóttu margir gestir af Norðurlönd-
um. Ég var með gömlu, dönsku
skipi, sem nú er orðið að hvalsuðu-
koppi, og með því voru margir
þekktir menn, Stauning, Nordahl
Grieg, Bernhard Ericson, meðal
annarra. Og svo var Sillanpáá þar.
Einn daginn var efnt til leika á
þilfari og stúdentarnir af hinum
ýmsu þjóðernum fóru i reipdrátt.