Dvöl - 01.10.1939, Síða 89

D VÖL
327
sem lítt þekkja hann, næstum um og ó að
leggja í jafnstórt ljóðasafn og gömlu
Andvökur eru. En hér eru í þessu nýja
úrvali dregin saman flest beztu ljóð hans,
auk ágætrar ritgerðar, sem stuðlar að
auknum skilningi á kvæðum og skáldi.
En þess er að vænta, að fæstir ljóðelskir
og hugsandi menn hverfi frá Stephani
aftur, þegar þeir einu sinni hafa lært að
meta hann og snilid hans. Gizka ég á það,
að fleirum fari sem útgefandanum, sem
þó hefir manna bezt rannsakað verk
skáldsins, en hann segir svo í ritgerð
sinni:
„Allt, sem ég hefi þótzt athuga skást
um Stephan, hafði hann séð betur sjálfur.
Ég hefi gefizt upp fyrir honum, setzt við
fótskör hans.“ (Andv. LXX.)
Slíkur maður var Stephan G. Stephans-
son. Þess vegna verða sem flestir að njóta
listar hans. Ragnar Jóhannesson.
Guðmundur Gíslason Haga-
lín: Saga Eldeyjar-Hjalta, X.
og II. ísafoldarprentsmiðja
h.f. gaf út. Rvík 1939.
Æfintýri hversdagslífsins dyljast oft
fyrir oss, óskyggnum mönnum. Strit bónd-
ans í dalnum og barátta sjómannsins á
úfnum sævi verða fyrir sjónum vorum
tilkomulítil röð daglegra viðburða. Og þótt
maður klifi hærra bjarg en vant er að
gera og hefji sig með atorku frá örbirgð til
hárra metorða, þá eygjum vér sjaldan
samhengið milli slíkra atburða. Það er
fyrst, er skáldin hafa snert hlutina með
töfrasprota sínum, að vér sjáum, að þar er
stórbrotin höll, er oss áður sýndist grár
kletturinn.
Guðmundur Hagalín hefir tekið harð-
skeyttan hákarlaformann að norðan og
gert hann að eftirminnilegri persónu í
íslenzkri menningarsögu, og nú hefir hann
beltt sömu tökunum við Hjalta Jónsson,
konsúl i Reykjavík. Reyndar eru báðir
þessir menn atorkusamari en fólk er flest
og margt hefir stórfellt gerzt á æfi þeirra.
Saga Eldeyjar-Hjalta er ekki eingöngu
æfisaga einstaks manns, heldur og saga
íslenzks sjávarútvegs síðastliðna hálfa öld,
sagan um hina stórkostlegu viðreisn þessa
atvinnuvegar, sem verið hefir lífæð fram-
kvæmda og verklegra framfara á landi
hér um langt skeið.
Saga Hjalta er ekki stórfellt skáldverk,
enda er ekki sanngjarnt að leggja þann
mælikvarða á hana. En öll frásögnin er
svo fjörug og eðlileg, að engum leiðist
lesturinn, og sumstaðar eru meira að
segja „spennandi" kaflar. Það hlýtur að
vera vandasamt verk, að fella saman
fjöldamargar, sundurleitar minningar úr
langri æfi, en Hagalín er hagur á slíkt
og tengir þær svo snillilega saman, að
úr verður heillegt sörvi, sem fer báðum
vel, söguhetjunni og söguhöfundinum.
Ragnar Jóhannesson.
Paul de Kruif: Baráttan gegn
dauðanum. Þórarinn Guðna-
son og Karl Strand þýddu.
Finnur Einarsson gaf út.
Engin þrá er jafn sterk eins og lífs-
þráin, og enginn ótti jafn almennur og
óttinn við dauðann. Jafnvel þeir, sem
vissastir eru um framtíðartilveru sína í
eilífri sælu í samfélagi guðanna, óttast
dauðann engu að síður. Það mætti því
ætla, að nöfn þeirra manna, sem ötul-
legast hafa barizt gegn dauðanum, þess-
um óvæga mótherja lífsins, væru mönn-
um einkar kær og að minningu þeirra
væri stöðugt á lofti haldið. En reynslan
sýnir hið gagnstæða. Skuggi gleymsk-
unnar hefir venjulega fallið furðulega
fljótt á nöfn þessara stríðsmanna lífsins
og minningu þeirra lítill sómi verið sýndur.
Líklega stafar þetta af þvi, að um leið og
hættunum er rutt úr vegi, gleyma menn
þvi gjarnan, að þær hafi nokkru sinni
verið til.
Ameriski læknirinn og rithöfundurinn
Paul de Kruif hefir tekið sér fyrir hendur,
að grafa úr djúpum gleymskunnar nöfn
ýmissa helztu forvígismanna læknavís-
indanna og lýsa baráttu þeirra á vígvelli