Fréttablaðið - 01.10.2010, Blaðsíða 10

10 1. október 2010 FÖSTUDAGUR
FJÁRVAKUR – FJÁRMÁLAÞJÓNUSTA EHF.
REYKJAVÍKURFLUGVELLI I 101 REYKJAVÍK
SÍMI 50 50 250 I FAX 50 50 259
FJARVAKUR@FJARVAKUR.IS
WWW.FJARVAKUR.IS
ÞESSAR TVÆR
BRÉFAKLEMMUR
ERU EKKI
ALVEG EINS
FJÁRVAKUR ER EKKI EINS OG ÖNNUR
FJÁRMÁLAÞJÓNUSTUFYRIRTÆKI Á ÍSLANDI
Fjárvakur er leiðandi fyrirtæki á Íslandi í umsjón bókhalds, launavinnslu
og annarra fjármálaferla. Rúmlega 100 starfsmenn Fjárvakurs á Íslandi
og í Eistlandi búa yfir áralangri reynslu og þekkingu á fjármálaferlum
og vinnslu og dreifingu fjárhagsupplýsinga.
Fjárvakur veitir trausta alhliða fjármálaþjónustu og ráðgjöf til
meðalstórra og stórra fyrirtækja í þeim tilgangi að auka gæði og
áreiðanleika upplýsinga og lækka kostnað.
Fyrirtækið býður viðskiptalausnir í fremstu röð og framúrskarandi
þjónustu. Notast er við niðurstöður úr árlegri þjónustukönnun til að
viðhalda og auka ánægju viðskiptavina.
KYNNTU ÞÉR HVAÐ VIÐ GETUM GERT FYRIR ÞITT FYRIRTÆKI
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
I
C
S
5
13
40
0
9.
20
10
Margt er enn á huldu með
framhald ákæru á hendur
Geir H. Haarde fyrir lands-
dómi. Ferill málsins fyrir
dóminum er að mestu skýr
í lögum. Ekki er jafn ljóst
hvernig saksóknari í mál-
inu á að rækja skyldu sína.
Þá er ekki skýrt hvernig fer
þegar skipunartími dómara
rennur út í maí á næsta ári.
Landsdómur verður á næstunni
kallaður saman í fyrsta skipti frá
upphafi til að fjalla um ákæru á
hendur Geir H. Haarde, fyrrver-
andi formanni Sjálfstæðisflokks-
ins og forsætisráðherra. Ferill
málsins fyrir dómnum er í grunn-
inn nokkuð skýr samkvæmt lögum,
en álitaefnin eru mörg.
Sum álitaefnin eru til komin
vegna þess að þau lög sem gilda
um landsdóm eru í grunninn frá
árinu 1963. Þó ýmis atriði í lög-
unum hafi verið lagfærð eftir það
standa eftir ýmis atriði sem ekki
eru í samræmi við nútímalegri
lagaákvæði.
Næsta skref í málinu verður
væntanlega skipan saksóknara í
málinu. Það er hlutverk Alþing-
is. Jafnframt skipar Alþingi fimm
manna nefnd sem verður saksókn-
aranum innan handar.
Hlutverk saksóknarans er að
mestu afmarkað í lögum um lands-
dóm, en þegar þeim sleppir taka
lög um meðferð sakamála við.
Þó Alþingi hafi ákveðið að höfða
mál á hendur Geir H. Haarde hefur
ákæra ekki verið gefin út. Málið
hefur raunar ekki verið rannsak-
að eins og venjan er um sakamál.
Það er því hlutverk saksóknarans
að rannsaka málið og finna gögn
og vitni sem geta sannað ákær-
urnar á hendur ráðherranum fyrr-
verandi áður en formleg ákæra er
gefin út.
Jónatan Þórmundsson, sjálf-
stætt starfandi prófessor í refsi-
rétti, segir að samkvæmt lögunum
geti saksóknarinn komist að þeirri
niðurstöðu að rannsókn lokinni að
ekki sé hægt að ákæra Geir fyrir
öll þau atriði sem Alþingi tiltekur
í þingsályktun sinni.
Þá þarf saksóknarinn vænt-
anlega að snúa sér að þingnefnd-
inni sem Alþingi mun skipa til að
aðstoða hann.
Jónatan segir að saksóknarinn
geti gert tillögu um að fallið verði
frá því að ákæra fyrir ákveðin
atriði, eða jafnvel að ákæran verði
felld niður. Væru fleiri fyrir dómi
gæti hann líka lagt til að ákærur
á hendur einhverjum þeirra yrðu
felldar niður þó aðrar stæðu áfram.
Jónatan segir þó afar skýrt í lögum
um landsdóm að saksóknarinn geti
ekki bætt við sakarefnin, hann sé
bundinn af þingsályktun Alþingis.
Óvíst með dómendur
Átta af fimmtán dómendum í
landsdómi eru skipaðir af Alþingi
til fimm ára í senn. Þeir sem nú
eiga sæti í dóminum hafa setið
þar frá 11. maí 2005, og rennur
því þeirra tími í dóminum út í maí
næstkomandi.
Ekki er ljóst hversu langt málið
verður komið á því stigi, hvort
dómurinn verður byrjaður að fjalla
um málið þegar skipunartími átt-
menninganna rennur út. Sé málið
komið á það stig væri mjög óheppi-
legt, raunar næstum óhugsandi, að
skipt verði um dómendur í miðjum
klíðum, segir Jónatan.
Eina fordæmið fyrir landsdóms-
málinu er svokallað Tamílamál
í Danmörku. Þar var Erik Ninn-
Hansen, fyrrverandi dómsmála-
ráðherra, sakfelldur. Hann skaut
máli sínu til Mannréttindadómstóls
Evrópu, sem komst að þeirri niður-
stöðu að ekkert væri við málsmeð-
ferðina í Danmörku að athuga.
Jónatan bendir á að Ninn-
Han sen hafi meðal annars gert
athugasemdir við að dómend-
ur hafi að hluta til verið pólitískt
skipaðir. Það sama á við um átta
af fimmtán dómendum í lands-
dómi. Niðurstaða Mannréttinda-
dómstólsins hafi verið sú að ekk-
ert hafi verið athugavert við þetta
fyrirkomulag, þar sem dómend-
urnir hafi ekki verið skipaðir til að
dæma í þessu tiltekna máli, held-
ur séu þeir skipaðir í dóminn til
ákveðins tíma.
Skipi Alþingi nýtt fólk í lands-
dóminn á meðan ákveðið mál er í
gangi fyrir dóminum vakna spurn-
ingar um þetta atriði, segir Jón-
atan. Ekkert sé að finna í lögum
um hvernig skipa skuli í dóminn
séu dómendur við störf í ákveðnu
máli. Í öllu falli sé nær óhugsandi
að skipt sé um dómendur í miðju
máli.
Verði það gert mun það þó ekki
endilega eyðileggja málið, segir
Jónatan. Það geti þó tafið það þar
sem mögulega þurfi að endurtaka
eitthvað sem þegar hafi komið
fram.
Óhugsandi að
skipa nýja dómara
FRÉTTASKÝRING: Hvernig verður ferill málsins hjá landsdómi?
Brjánn
Jónasson
brjann@frettabladid.is
Ferillinn hjá Alþingi
Ákvörðun um málshöfðun er gerð með þingsályktun
á Alþingi að undangenginni meðferð þingnefndar
Alþingis.
Forseti Alþingis sendir forseta Hæstaréttar og ákærða
tilkynningu um ákvörðun Alþingis.
Alþingi kýs saksóknara til að sækja málið og annan til
vara.
Alþingi kýs fimm manna þingnefnd með hlutfalls-
kosningu. Nefndin á að fylgjast með framgangi
málsins og vera saksóknara til aðstoðar.
Aðdragandi dómsmálsins
Forseti landsdóms skipar ákærða verjanda, yfirleitt
eftir ósk ákærða.
Saksóknari Alþingis á að leita allra fáanlegra sannana
fyrir kæruatriðum, undirbúa gagnaöflun og rannsókn
á málinu. Hann á að gera tillögu til landsdóms um
„viðeigandi ráðstafanir til að leiða hið sanna í ljós“.
Forseti landsdóms kveður dómendur saman með
„hæfilegum fyrirvara“. Líklegt er að væntanlegir dóm-
arar tilkynni sjálfir ef þeir telja sig ekki hæfa til setu í
dómnum af einhverjum orsökum.
Forseti landsdóms gefur út stefnu á hendur ákærðu,
sem honum er birt með venjulegum hætti.
Forseti landsdóms ákveður í samráði við saksóknara
og verjanda stað og stund fyrir fyrsta þinghald lands-
dóms.
Forseti landsdóms, eða dómurinn sjálfur hafi hann
komið saman, getur ákveðið samkvæmt tilmælum
saksóknara, verjanda eða ákærða „ef hentugt eða
nauðsynlegt þykir“ að rannsókn ákveðinna atriða eða
öflun tiltekinna gagna skuli fara fram fyrir héraðs-
dómi. Úrskurðir héraðsdóms sem út úr slíkri vinnu
koma eru kæranlegir til landsdóms.
Þinghald hefst
Málið er þingfest. Saksóknari leggur fram stefnu,
ákæruskjal og sönnunargögn. Hann leggur einnig
fram lista yfir þau vitni sem hann hyggst kalla fyrir
dóminn.
Í fyrsta þinghaldi skorar forseti landsdóms á sækj-
anda og verjanda að benda á eitthvað sem þeir telja
eiga að verða þess valdandi að dómari við landsdóm
sé vanhæfur.
Verði þess krafist að einhver dómari víki sæti kveður
landsdómur upp úrskurð um þá kröfu. Víki dómari
sæti á varamaður hans að taka sæti. Dómurinn þarf
ekki að vera fullskipaður, en í það minnsta tíu dóm-
arar verða að sitja í dóminum. Af þeim þurfa minnst
fjórir að vera hæstaréttardómarar eða dómstjóri
Héraðsdóms Reykjavíkur.
Verjandi fær frest til að leggja fram greinargerð og
gögn sem sett verða fram hinum ákærða til varnar.
Hann á þá jafnframt að leggja fram lista yfir þá sem
vitni sem hann óskar eftir að komi fyrir dóminn.
Réttarhöld í málinu hefjast
Saksóknari leggur fram lista yfir þau vitni sem hann
ætlar að kalla fyrir dóminn.
Saksóknari gerir stutta grein fyrir ákæruatriðum og
gögnum sem hann ætlar að styðjast við.
Ákærði er spurður um afstöðu hans til ákærunnar,
hann lýsir sig annað hvort sekan eða saklausan.
Ákærði gefur skýrslu fyrir dóminum. Sækjandi, verj-
andi og dómarar fá að spyrja hann um sakarefnin.
Vitni eru leidd fyrir dóminn. Sækjandi, verjandi og
dómarar spyrja.*
Saksóknari flytur mál sitt munnlega fyrir dóminum.
Verjandinn flytur mál sitt munnlega fyrir dóminum.
Málið dómtekið
Dómarar þinga um málið. Að loknum umræðum
ganga dómarar til atkvæða. Afstaða meirihluta dóms-
ins verður niðurstaðan. Sé staðan jöfn ræður atkvæði
forseta dómsins, sem er forseti Hæstaréttar.
Enginn tímafrestur er gefinn til að komast að niður-
stöðu, en í lögum um landsdóm segir að dóm skuli
kveða upp „svo fljótt sem við verði komið“.
Dómurinn er lesinn í heyranda hljóði á dómþingi.
Engin heimild er til að kæra málið til æðra dómstigs,
og niðurstaða landsdóms því endanleg.
Væntanlegur ferill máls fyrir landsdómi
*Í lögum um landsdóm er fyrirkomulagið raunar þannig að fyrst eru vitni saksóknara leidd fyrir dóminn, og því næst flyt-
ur saksóknari málið. Þegar því er lokið á að leiða vitni verjanda fyrir dóminn, og verjandinn flytur sitt mál. Sérfræðingum
sem Fréttablaðið ræddi við þótti þó líklegt að öll vitni verði leidd fyrir dóminn áður en saksóknari flytur mál sitt.
ALÞINGI Þingmenn munu fljótlega þurfa að ákveða hver verður saksóknari í landsdómsmálinu gegn Geir H. Haarde. Saksókn-
arinn þarf svo að finna vitni og sönnunargögn sem leiða hið sanna í málinu í ljós, hvort sem það bendir til sektar eða sakleysis
Geirs. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON