Fréttablaðið - 20.11.2010, Qupperneq 82

50 20. nóvember 2010 LAUGARDAGUR
P
aul McGrath gengur
hægum skrefum inn
á Villa Park. Hann er
þannig fyrir utan völl-
inn – hægur. Hann segir
fátt, forðast margmenni
og að sjálfsögðu fjölmiðla eins og
heitan eldinn. Glöggir áhorfendur í
stúkunni taka samt eftir því að hann
er með svitabönd á sitthvorri hend-
inni. McGrath leikur aldrei með
svitaband.
Flestir sem fylgjast eitthvað með
fótbolta þekkja sögur óþekku strák-
anna, eins og Diego Maradona, Paul
Gascoigne og Tony Adams. Fyrir
nokkrum árum hefði enginn sett
Paul McGrath í þennan hóp. Þenn-
an hægláta Íra sem var fæddur til
að skalla frá. Ævisaga hans, sem
á frummálinu nefnist „Back from
the Brink“, breytti ásýnd manns-
ins. Paul McGrath var með djöful-
inn í eftirdragi í gegnum mestallan
atvinnumannaferilinn. Hann glímdi
við áfengissýki og þunglyndi og var
svo langt leiddur að nokkrum sinn-
um reyndi hann að stytta sér aldur.
Þegar hann gekk inn á Villa Park
með svitaband á sitthvorum úlnliðn-
um var það til að fela sárin. Nokkr-
um dögum áður hafði hann skorið
sig á púls en sonur hans, þá fjögurra
eða fimm ára gamall, hafði hringt í
hjálp á réttum tíma. McGrath slapp
eins og hann hafði gert nokkrum
sinnum áður og átti eftir að gera
oftar.
Sendur á munaðarleysingjahæli
Saga McGrath er ótrúleg og upp-
vaxtarár hans voru harla óvenjuleg
fyrir evrópskan knattspyrnumann í
fremstu röð. Betty McGrath, móðir
hans, bjó hjá foreldrum sínum í
Dublin þegar hún varð ófrísk eftir
nígerískan mann. Hún þorði ekki
fyrir sitt litla líf að láta foreldr-
ana vita af ástandinu og fór því til
London, þar sem hún eignaðist litla
drenginn hinn 4. desember árið
1959.
Þegar drengurinn var orðinn fjög-
urra vikna fór Betty með hann til
Írlands og skildi hann eftir á munað-
arleysingjahæli. Paul Nwobilo, síðar
Paul McGrath, ólst upp á slíkum
hælum allt til 18 ára aldurs. Móðir
hans hafði reyndar uppi á honum
þegar hann var orðinn nokkurra
ára gamall og eftir það fékk hann
stundum að vera „heima“ hjá sér
um helgar og á hátíðisdögum. Þetta
fyrirkomulag var reyndar ekki vel
séð hjá forstöðumönnum munaðar-
leysingjahælanna, sem töldu það
ósanngjarnt gagnvart hinum mun-
aðarlausu börnunum. Árin á munað-
arleysingjahælunum mótuðu mann-
inn. Kynþáttafordómar og harðræði
urðu til þess að hann dróst sífellt
lengra inn í skelina. Allan sinn
knattspyrnuferil óttaðist hann að
fólk sæi í gegnum sig og jafnvel
þegar hann tók við verðlaunum
sem besti leikmaður
ensku úrvalsdeild-
arinnar árið
1993 bergmál-
aði í huga hans
„þú átt ekki
heima hérna“.
McGrath kynntist fótbolta fyrst
á munaðarleysingjahælinu. Það var
ást við fyrstu sýn. Þegar hann var
með boltann öðlaðist hann sjálfs-
traust. Hann var bestur í fótbolta,
svo einfalt var það. Hjólin fóru fyrst
að snúast hjá McGrath þegar hann
var átján ára og ákvað að ganga
til liðs Dalkey United í Dublin.
Stjórnarformaður liðsins hét Frank
Mullen en í stjórninni var líka Billy
Behan, sem þá var einn helsti njósn-
ari Manchester United á Írlandi.
Fyrsti leikur McGrath með Dalkey
var æfingaleikur gegn þýska liðinu
Wattenscheid.
Frank Mullen: „Ég stóð við hlið-
ina á Billy Behan og Paul var gjör-
samlega ótrúlegur. Eftir tíu til fimm-
tán mínútur vissu allir að þeir voru
að fylgjast með leikmanni sem var
í öðrum klassa. Við vissum í raun
ekkert um hann en hann var stór-
kostlegur. Þá sagði Billy við mig,
„þessi strákur fer á Old Trafford“.
Fyrsti sopinn – fullur í viku
Paul McGrath mátti samt bíða í
fjögur ár þar til sá draumur rætt-
ist. Ýmislegt átti eftir að gerast í
millitíðinni. Ári eftir leikinn gegn
Wattenscheid í Dublin fór McGrath
með Dalkey United til Þýskalands
þar sem endurgjalda átti Wattens-
cheid greiðann og spila æfingaleik
í Bochum. Þar kynntist McGrath
áfengi – hann datt í það. Það byrjaði
með Pernod og sérríi. „Jesús, þetta
er magnað,“ hugsaði McGrath með
sér þegar hann fann fyrstu áhrif
áfengisvímunnar. Hann lýsir fyrstu
kynnum sínum af áfengi svona: „Ég
sat inni á hótel herbergi og fann
hvernig ég varð allur rólegri. Mér
fannst ég verða ósýnilegur. Síðan
varð mér flökurt og svo man ég ekk-
ert meira. Daginn eftir lýstu liðsfé-
lagar mínir kvöldinu fyrir mér. Það
stoppaði mig samt ekki því ég vildi
aftur finna þessa frelsistilfinningu.
Mig langaði í meira.“
McGrath var í viku með Dalkey
United í Þýskalandi og var full-
ur í viku. Hann gerði merkilega
uppgötvun, hann gat leikið fót-
bolta undir áhrifum áfengis. Þetta
átti eftir að móta ferilinn það sem
eftir var. Þegar hann kom aftur til
Írlands eftir Þýskalandsferðina fékk
hann sér ekki í glas. Sjálfur segist
hann ekki vita hvers vegna, nema að
kannski hafi hann innst inni vitað að
það myndi enda í vitleysu.
Lá nakinn undir laki í eigin þvagi
Stuttu eftir ferðina gerðust merki-
legir hlutir. Merkilegir er reyndar
kannski ekki rétta orðið því hann
brotnaði saman, hrundi eins og
spilaborg og varð fastur í hlutlaus-
um í tólf mánuði. Hann var lagður
inn á sjúkrahús og sjálfur segist
hann ekkert muna frá þessum tíma
nema óskýrar raddir fólks sem var
að reyna að tala við hann. Meðferð-
in sem hann fékk á St. Vincent‘s
sjúkrahúsinu í Dublin var hörmuleg.
Hann var látinn liggja nakinn undir
laki uppi í rúmi. Lyfjum var dælt í
hann og hann settur í köld böð. Oft
lá hann í eigin þvagi og saur og
hann fékk legusár um allan líkam-
ann, í andlit og hnén á honum gréru
saman. Meðferðin var það slæm að
hann var nánast með afli fluttur á
annað sjúkrahús. Frásögn McGrath
frá þessum tíma er eðlilega í móðu
og sjálfur segist hann ekki vita
nákvæmlega hvenær hann náði sér
en það gerðist hægt og rólega og
smám saman fór hann aftur að lifa
lífinu og spila fótbolta.
Árið 1981 gekk McGrath til liðs
við írska liðið St. Patrick’s Athletic
og vakti fljótlega athygli. Tilboð
bárust frá Manchester City, Luton
Town og Watford en það sem meira
var: Ron Atkinson, framkvæmda-
stjóri Manchester United, vildi
fá hann til reynslu. Árið 1982 fór
McGrath til United. Eftir einn
mánuð til reynslu ákvað Atkinson
að slá til og kaupa McGrath fyrir
45 þúsund pund og borgaði honum
nokkur hundruð pund á viku.
Minnti á Gullit
Ron Atkinson: „Í fyrsta skipti sem
ég kom auga á hæfileika Pauls stóð
ég við gluggann inni á skrifstofu
og var að fylgjast með æfingu. Það
var eitthvað við hann. Hann minnti
mig á Ruud Gullit. Ég hafði sjálfur
reynt að kaupa Gullit þegar hann
var ungur og það var eitthvað í
hreyfingum Pauls sem minnti mig
á Hollendinginn. Svo skemmtilega
vildi til að mörgum árum seinna
hitti ég hollenska landsliðsmark-
vörðinn Hans van Breukelen, við
Taktur í öllu
„Miðað við það sem gekk á í lífinu
hjá honum er ótrúlegt að hann
hafi getað leikið á því plani sem
hann gerði. Það var nánast eitt-
hvað músíkalskt við það hvernig
hann hreyfði sig inni á vellinum.
Það var taktur í öllu.“
Alex Ferguson, framkvæmdastjóri
Manchester United.
Erfitt að bresta ekki í grát
„Það er auðvelt að segja við
einhvern að hann eigi ekki að
gera þetta eða hitt en ég held að
ég hefði líka drukkið ef ég hefði
gengið í gegnum það sama og
Paul. Það var erfitt að bresta ekki í
grát þegar maður hlustaði á hann
segja sína sögu.”
Graham Taylor, framkvæmda-
stjóri Aston Villa.
Hvernig fer hann að þessu?
„Ég veit að Paul fékk sér stundum
tvo eða þrjá bjóra fyrir leik með
Aston Villa en samt var hann oft
besti leikmaður vallarins. Þá hugs-
aði ég með mér‚ Jesús hvernig fer
hann að þessu?“
Ray Houghton, leikmaður Liver-
pool og félagi í írska landsliðinu.
Vinnie Jones hvað!
„Menn eins og Vinnie Jones voru
ekki harðir á okkar mælikvarða.
Paul var eins og gamalt tekk. Hann
var mjög harður. Ég held að fólk
átti sig ekki á því hversu harður
hann var þegar hann var reittur til
reiði.“
Shaun Teale, varnarmaður hjá
Aston Villa.
HVAÐ SEGJA ÞEIR?
Með djöfulinn í eftirdragi
Paul McGrath glímdi við áfengissýki og þunglyndi en samt var hann knattspyrnumaður í allra fremstu röð. Saga McGrath er
ótrúleg. Hann ólst upp á munaðarleysingjahælum. Hann lá á spítala í ár þar sem hnén greru saman. Skömmu seinna samdi
hann við Manchester United. Á ferlinum lék hann oft undir áhrifum áfengis. Trausti Hafliðason rýndi í ævisögu McGrath.
Í LEIK MEÐ ASTON VILLA Paul McGrath í leik með Aston Villa gegn Manchester City í nóvember árið 1995. Villa tapaði 1-0. Ári eftir
leikinn rann samningur McGrath við Aston Villa út og hann gekk til liðs við Derby County. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
FERILL PAUL MCGRATH FRÁ 1981 TIL 1998
St. Patrick’s Athletic 1981-1982
Leikir: 27
Mörk: 4
Titlar: Enginn
Kostaði ekkert
Manchester United 1982-1989
Leikir: 163
Mörk: 12
Titlar: Bikarmeistari 1983 og 1985
Keyptur á 45.000 pund
Aston Villa 1989-1996
Leikir: 252
Mörk: 9
Titlar: Deildarbikar 1994 og 1996
Keyptur á 425.000 pund
Derby County 1996-1997
Leikir: 24
Mörk: 0
Titlar: Enginn
Frjáls sala
Sheffield United 1997-1998
Leikir: 12
Mörk: 0
Titlar: Enginn
Frjáls sala
Írland 1985-1997
Leikir: 83
Mörk: 8
FRAMHALD Á SÍÐU 48