19. júní - 19.06.1971, Blaðsíða 24

lífeyri var svohljóðandi: „Upphæð barnalifeyris
sé á hverjum tíma eigi lægri en það, sem teljast
má heimingur af meðalframfærslukostnaði barns,
enda fari fram raunhæf athugun á því, hvaða
upphæð mætti leggja til grundvallar (t. d. á veg-
um Hagstofu íslands).“ Hugmyndin um þetta
meðaltal er gamall draumur ýmissa kvennasam-
taka. Vel má vera, að erfitt sé að komast að
hinu rétta um upphæð slíks meðaltals. En allt
um það — ákvörðun laganna um 40% hækkun er
mikil bót.
Nú eru loksins horfnar úr tryggingalögum all-
ar efasemdir um það, hvort „fráfall eiginkonu
valdi tilfinnanlegri röskun á högum manns“, svo
sem stóð í fyrri lögum, og ákveðið er að taka
upp greiðslu barnalífeyris vegna látinnar móður,
hvort sem hún var gift eða ógift og án tillits til
efnahags. Áður þurfti sérstaka heimild til
greiðslu barnalífeyris til ekkla vegna látinna
mæðra, en skylt var eins og nú að greiða barna-
lífeyri vegna látins föður eða föður, sem er ör-
orkulífeyrisþegi.
Upphæð meðlags, sem Tryggingastofnunin
borgar út fyrir hönd feðra óskilgetinna barna
eða barna fráskilinna foreldra, breytist sjálfkrafa
um leið og upphæð barnalífeyrisins.
f nýju lögunum er ákveðið, að farið verði að
greiða barnalífeyri til fullnaðs 17 ára aldurs barna
í stað 16 ára, eins og tíðkazt hefur. Sjálfsagt virð-
ist mér, að þetta aldursmark gildi einnig um
greiðslu meðlags með óskilgetnum börnum og
börnum skilinna foreldra, og kallar þetta á breyt-
ingu á sifjalögum fyrir gildistöku hinna nýju laga.
Nefnd Kvenréttindafélagsins hafði varpað
fram þeirri hugmynd, að greiddur yrði barna-
lifeyrir til 17 eða 18 ára aldurs, að minnsta kosti
ef unglingurinn væri við nám.
Lögin ákveða, að nú eigi hver sú kona, sem
verður ekkja innan við 67 ára aldur, rétt á bót-
um í 6 mánuði eftir lát manns síns, kr. 7.368,00
mánaðarlega í stað þriggja mánaða áður. (Sam-
hliða fær hún svo barnalífeyri, fjölskyldubætur
og mæðralaun eins og áður). Að þessum bótatíma
liðnum fær ekkja, sem orðin var fimmtug við lát
manns sins, ekkjulífeyri til 67 ára aldurs. Upp-
hæð hans fer eftir aldri konunnar, þegar bóta-
réttur stofnast. Við sextugsaldur er greiddur full-
ur ekkjulífeyrir, jafnhár ellilífeyri.
Ef slys veldur dauða innan tveggja ára frá því
að það bar að höndum, fær ekkja eða ekkill kr.
7.368,00 mánaðarlega i 8 ár frá dánardægri.
Stundum spyrja konur, hvað valdi þessum mun
á bótum til ekkju manns, sem andaðist af sjúk-
dómi og ekkju, sem missti mann sinn af slysi.
Eru þær ekki báðar jafnilla settar? Þarna kem-
ur enn til greina það, sem um var getið fyrr í
þessari grein, samanburður tveggja þátta trygg-
inganna, sem hvíla á ólíkum grundvelli. Slysa-
tryggingarnar eru annars eðlis en lífeyristrygg-
ingarnar. Slysatryggingarnar eru næstum alveg
kostaðar af atvinnurekendum og tryggja gegn
vinnuslysum.
1 einni grein hinna nýju laga er kveðið svo á,
að húsmæður, sem vinna algjörlega á heimili
sinu, geti fengið þessa slysatryggingu með því
að skrá ósk um það á skattframtal sitt. Þær hús-
mæður, sem áður nutu þessara trygginga, voru
aðeins þær, sem voru launþegar hjá öðrum og
húsmæður í sveit.
1 lögunum er ákveðið, að nú verði heimilt að
greiða fósturmæðrum mæðralaun, er sérstaklega
stendur á. Kvenréttindafélagsnefndin setti fram
ósk um þetta. Nokkuð tíðkast, að einstæð móðir
komi barni sínu í fóstur til annarrar konu, sem
annast að öllu leyti uppeldi barnsins. Oft er þar
um að ræða ömmu barnsins, sem í ýmsum til-
vikum er einstæð sjálf. Þegar svo stendur á, er
eðlilegra, að fóstran fái mæðralaunin en móðirin.
Bæklun eða vanbroski barns hefur oft mikil
útgjöld og sérstaka umönnun í för með sér. Til
þessa hefur ekki verið heimilt að veita örorku-
styrki vegna barna, en í lögunum nýju er ákveð-
ið, að svo verði framvegis.
Ein tegund greiðslna, sem mæður óskilgetinna
barna eiga rétt á og getur skipt þær talsverðu
máli, hefur um langt árabil staðið óbreytt í
tryggingalögum. Er það hinn svonefndi barns-
fararkostnaður, sem endurkræfur er úr hendi
barnsföður. Upphæð þessi verður nú þrefölduð
og nemur kr. 9000,00 samtals. Auk þessarar upp-
hæðar greiðir Tryggingastofnunin svo að sjálf-
sögðu hinn almenna fæðingarstyrk.
Meðal þess, sem konur í ýmsum samtökum
hafa mjög látið sig varða, er málefni aldraðra.
Samþykkt tryggingalaganna þokar þeim málum
talsvert fram á við með verulegri hækkun elli-
lífeyris. Fleira kemur til. Til þessa hefur sú
regla gilt í sambandi við sjúkrahúsvist elli- og
örorkulífeyrisþega, að bótaréttur hefur fallið nið-
ur, ef bótaþegi hefur dvalizt lengur en einn mán-
22
19. JÚNÍ