19. júní - 19.06.1971, Qupperneq 30

1 vetur var hér á ferðinni, á vegum norræna
hússins, frú Elsi Hetemáki, finnskur þingmaður.
Hún flutti athyglisverðan fyrirlestur um stöðu
konunnar í Finnlandi á okkar dögum. Ekki eru
tök á að birta þennan ágæta fyrirlestur í heild,
en hér kemur lítill útdráttur úr honum í laus-
legri þýðingu:
1 byrjun aldarinnar fer að vaxa áhugi á því
að vekja konur til umhugsunar um stöðu sína í
þjóðfélaginu og jafnframt að vinna að aukinni
menntun kvenna. I Finnlandi fengu konur kosn-
ingarrétt árið 1906. Nú eru konur 22% finnskra
þingmanna. 1 Noregi fengu þær kosningarrétt
1913. Þar eru 10.7% kvenna í þingmannahópi.
í Danmörku eru 11.2% þingmanna konur og á
Islandi 1.7%. 1968 voru í sveitarstjórnarkosning-
um í Finnlandi 11.1% kosinna fulltrúa konur. I
Helsingfors 32.5%.
Konur í Finnlandi hafa trúlega náð þetta áleið-
is vegna þess, að þær hafa lengst af verið vinnu-
félagar manna sinna, unnið hörðum höndum við
hlið þeirra í bændasamfélagi. Stundum urðu þær
að standa fyrir búi, ef menn þeirra voru í stríði.
En Finnland er ekki iengur bændasamfélag að
því marki, sem áður var. Þá fer hin vinnuvana
kona að vinna utan heimilis. Á síðustu 15 árum
hefur tvöfaldazt tala þeirra kvenna, sem vinna
utan heimilis, og heldur sú þróun trúlega áfram.
Menn hafa fundið upp orð eins og „útivinnu-
mamma“ og ,,heimamamma“. Útivinnumömm-
ur í Finnlandi hafa nú á framfæri 400.000 börn
innan 18 ára aldurs og 200.000 innan skólaskyldu-
aldurs.
Ekki hefur konum tekizt betur en það á vinnu-
markaðinum, að þær telja sig vanmetnar. Oft
er reynt að breiða yfir þetta vanmat með þeirri
fullyrðingu, að konur séu hlédrægar og vilji ekk-
ert á sig leggja til að auka starfsþekkingu sína.
En þegar þær oftast, ásamt starfi sínu, þui'fa að
sjá um vinnu á heimili, er ekki mikill tími af-
lögu til annarra verkefna. Það hefur komið í
ljós, við athugun á yfirmannastöðum, að 95%
karlmanna í slíkum stöðum eru fjölskyldumenn,
en 48 % kvenna eru þar ekki einhleypar. Þar
kemui’ aðalvandamálið. Það er ekki einungis um
að tala jafnrétti karla og kvenna, heldur hvernig
er hægt að annast börnin.
Árin 1966—1970 starfaði í Finnlandi nefnd til
að kanna stöðu kvenna. Nefnd þessi telur æski-
legt að vinna að skiiningi á þvi, að réttindi og
skyldur skuli vera þær sömu hjá körlum og kon-
um, að hver einstaklingur eigi að hafa sömu
tækifæri til að þroska sjálfan sig á því sviði,
sem hann óskar, án þess að kynferði sé hindrun.
Kemur nefndin með ákveðnar tillögur og ábend-
ingar um þau mál.
Eftirtekt er á því vakin, að á árunum fyrir
1940 var mest talað um vernd kvenna á vinnu-
markaði, en síðar er meira talað um jafnrétti og
vernd gegn vanmati.
í Finniandi voru 1929 samþykkt iög, sem
banna að láta konur vinna vissa tegund ákvæðis-
28
19. JÚNÍ