19. júní - 19.06.1973, Blaðsíða 20

myndaflug einstaklingsins er hvað
mest á þessum árum.
Fylgjum við þessari hugsun á-
fram er hugsanlegt að álykta: læri
barnið ekki að þekkja og meta ó-
snerta náttúruna á þessum fyrstu
árum, er til of mikils mælzt að
það læri það seinna. Með öðrum
orðum afstöðuna til mnhverfisins
fyrir æfina skapar það umhverfi,
sem bamið venst frá fyrstu tíð.
Hér kann að vera fengin ein af
orsökum tilfinningaleysis manna
gagnvart náttúrunni, ósnerta um-
hverfinu, sem opinberast í ótal
myndum jafnt hér á landi sem
annars staðar: manneskjan er að
slitna úr samhengi við náttúruna
vegna þess, að hún er að verða
framandi.
Alíka á við um hugþroska
manna: þ\i fyrr sem okkur tekst
að brjóta niður hugmyndaauðgi
bama með síendurteknum gjörð-
um á þeim tíma, sem vera skal
upplyftingartími þeirra, með „röð
og reglu“ „leik“-völlum, sem em
vissulega andstæðir eðli bamsins,
því aumari einstakling getur þjóð-
félagið af sér, þeim mun dýrara
verður það þjóðfélaginu að veita
honum skjól seina, er/ef hann
gefst upp.
Tlér er að sjálfsögðu ekki ein-
göngu umhverfinu um að kenna:
skólakerfið rekur smiðshöggið á
þessa því miður neikvæðu þróun,
en það er önnur saga.
Eina lausnin á þessum vanda
kemur frá börnunum sjálfum.
I reyndinni em börnin sem bet-
ur fer, of skynsöm til þess að láta
geyma sig á leiksvæðum nema fá
ár, að vísu þýðingarmestu árin.
Þau leita brátt ævintýra þar sem
þau geta átt sér stað: í hálfgerðum
húsum, niður í fjöm, á blessunar-
lega auðum svæðum borga og
bæja, niður við höfn og við 3-bíó.
Þessar stundir með jafnöldrum án
eftirlits era góður undirbúningur
tmdir mannleg samskipti fullorð-
ins fullorðinsáranna. Hér kann þó
á að bresta, að samneyta skorti
við fullorðinsfólkið. Hér er verk-
efni fyrir manneskju, sem hvorki
er „ung eða gömul“, sem „kjaftar
ekki frá“, sem leita má til með fé-
lagsleg vandamál frumskógasam-
félagsins, sem ríkir úr augsýn full-
orðinna.
Á seinni ámm hafa verið gerðar
nokkrar tilraunir með sérsvæði
bama erlendis. Áhrífa þessara til-
rauna hefur að sjálfsögðu gætt hér
á landi. Má þar nefna starfsvell-
ina, þar sem fyrstu sporin em
stigin að þjóðaríþrótt okkar íslend-
inga: húsbyggingum, og einnig
skólagarða þar sem orð Nýjatesta-
mentisins verða auðskilin: eins og
þér sáið .. . Hvomtveggja er án
efa spor í rétta átt. Hvom tveggja
er tengt starfi og vinnu, sem menn
skilja fyrr eða síðar, flestir hverjir
sem innihald lífsins og ekki tak-
mark þess.
Þrátt fyrir þetta verða mikil-
vægustu árin, fyrstu árin hart úti
í hönnuðu borgaramhverfi okkar,
og hér er skjótra úrbóta þörf.
En orð Nýjatestamentisins hér
að ofan verða því miður ekki eins
fljótlega ljós og i skólagörðunum:
uppskeran lætur lengi á sér standa
þó að vís sé. Hver vill fjárfesta í
fyrirtæki sem skilar ekki arði fyrr
en eftir 20—30 ár? Og hver vill
skapa sér óþarfa erfiðleika, vera í
andsögn við ríkjandi fyrirkomu-
lag, þar sem uppskeran verður
varla mæld í veraldlegum verð-
mætum? Og þar sem persónulegur
„ávinningur“ verður ef til vill að-
eins í formi viðurkenningar þar-
næstukynslóðar?
Hvað, hvemig og hverjir mega
svo ráða bót á þessum málaflokki?
Em ef til vill fyrirliggjandi patent-
lausnir?
Nokkrir punktar em ljósir: Fyr-
ir yngstu bömin þarf Náttúmvöll
með öllum einfaldleik og fjöl-
breytni náttúmnnar. Án reglu-
legra fomia í hönnun, án boða og
banna í hverju skrefi og án rauða-
malar. Með þúfum og pollum,
hæðum og hólum, mnnum og
trjám, með dýmm, með nýjum
leiktækjum og einnig með rólum,
en fyrst og fremst svæði, sem
rúmar gæzlu-, starfs-, leik- og í-
þróttavelli, skólagarða, gmnnar
sundlaugar og fl. Smátt af hverju
en allt hvað innan um annað. Og
þet.ta allt, þó að endumýja þurfi
svæðið árlega.
Svæði undir slíka velli em til
hér í borg: austan tjamarsvæðis-
ins, í öskjuhlíð, í Laugamesi og
við Kaplaskjólsveg.
Hér endar upptalningin. Lengi
má bæta við og breyta til.
TJm þennan Náttúravöll þurfa
margir að fjalla: fóstmr, hönnuðir,
læknar, náttúrufræðingar, sál-
fræðingar og fleiri að ógleymdum
börnunum sjálfum.
Ekki skal gert of mikið úr hlut
hönnuðarins. Þar „nægir“ fólk
með hugnxyndir: Gerð umhverfis,
hönnun jákvæðs menningamm-
hverfis byggist á hugmyndum
fremur en formmyndum. Formið
eitt sér er ákaflega lítils virði án
frjórrar hugmyndar á bak við. Það
hlýtur því að vera fmmskilyrði
til mótunar þroskandi umhverfis,
að hugmyndir, er leitt geta til
þroskunar, séu undirstaðan undir
þeim fomimyndum sem einkenna
umrætt umhverfi.
Það er enginn kominn til með
að fullyrða, að við bygginganna
fólk höfum ávallt slíkar hugmynd-
ir á takteinum. ekki fremur en
aðrir dauðlegir, en hitt er víst, að
öll höfum við meira en nóg af
formmvndum án dýpri hugsunar
18
19. JÚNÍ