19. júní - 19.06.1984, Blaðsíða 53

„Þegar hjónin eru bæði óánægð er
það oftar konan sem tekur skrefið að
skilja. Oft er það ekki þaulhugsuð
ákvörðun heldur þörf til að binda enda
á langvarandi taugastríð og deilur sem
endurtaka sig sífellt og engin lausn virð-
ist vera á. Konur eru tilbúnari til að
taka slíka ákvörðun af því að þeim
finnst þær hafa tilfinningalegu ábyrgð-
ina í fjölskyldunni hvort eð er skilnað-
urinn komi ekki til með að breyta svo
miklu þar um. Þá iná líka nefna að
konur hafa oftar stuðningsnet trúnaðar-
vina og ættingja heldur en karlmenn
sem oft eru einir á báti eftir skilnað.“
— Er einnig misjafnt hvað hjón eru
reiðubúin að takast á við sambúðar-
vanda?
„Stundum er annar makinn reiðubú-
inn en hinn er það ekki þó svo hann geti
komið í viðtöl. Ég vil líka nefna lang-
skólagengið fólk í þessu sambandi.
Menntafólk á oft erfitt með að taka við
hjálp. Það á auðvelt með að koma með
skýringar, rökræða um tilfinningar og
tala í kringum hlutina. Það er stundum
búið að brynja sig mjög vandlega og á
því erfitt með að vera einlægt í tilfinn-
ingatengslum.“
Jafnréttið og samskipti kynjanna
Álfheiður Steinþórsdóttir sál-
fræðingur starfar við Foreldra-
ráðgjöf Barnaverndarráðs ís-
lands. Hún rekur einnig Sálfræði-
stöðina ásamt Guðfinnu Eydal.
Á vegum Sálfræðistöðvarinnar
hafa þær haldið ýmis námskeið
fyrir fagfólk og almenning og
veitt sálfræðilega ráðgjöf.
- Hvað um kvennabaráttuna framund-
an?
„Mér finnst mikilvægt að læra af
reynslunni. Kvennabaráttan hefur um
of einkennst af almennu kúgunar- og
misréttistali. Konur tala oft um stöðu
sína á kvartandi og ásakandi hátt. Slíkt
tal er ekki vel til þess fallið að efla bar-
áttuna, auka kjarkinn. Margar konur
eru með vanmáttarkend, eru óöruggar
um sjálfa sig og sjá þá oft ofsjónum yfir
velgengni annarra kvenna. Konur
verða að skilgreina sjálfar sig sem ein-
staklinga með eigin vilja og getu hvort
sem er í einkalífi eða starfi. Það ber of
mikið á því að konur líti á sig og börnin
sem órjúfanlega heild, og skilgreini
baráttuna út frá þörfum barna þar sem
þær sjálfar taka alla ábyrgð á velferð
þeirra.
Jafnrétti verður aldrei í reynd nema
bæði kynin taki ábyrgð á tilfinninga-
legum þörfum barna frá frumbernsku
og æ síðan. Ef fólk er ekki tilbúið í
þessa fullorðinsábyrgð á uppeldishlut-
verkinu getur maður velt fyrir sér
orðum Simone de Beauvoir: Ef til vill
verða konur að hætta að eiga börn til að
jafnréttisbaráttan nái fram að ganga.“
Kvæntur faðir á fertugsaldri:
Meira til að gefa og þiggja
„Stundum flýgur manni í hug að
tilveran hafi verið einfaldari áður,
þegar kynhlutverkin voru fast-
ákveðin og erfðust kynslóð eftir
kynslóð. En aðstæðurnar og við-
horfin hafa breyst svo mikið að ekki
verður aftur snúið. Ég hef líka séð
mikla óhamingju fylgja því að reynt
var að viðhalda gömlu kynhlutverki
við nýjar aðstæður. Og vísast er
hæpið að fullyrða nokkuð um „ham-
ingjuna“ forðum.
Breytingin hefur kostað mikil
átök. Öfgarnar hafa stundum verið
miklar. Stundum átti að skipta öll-
um verkum hnífjafnt milli maka.
Verkin og vinnuálagið skipta auð-
vitað miklu máli en það er margt
annað sem kemur til. Það er t.d.
hægt að taka á sig 51% af húshald-
inu án þess að taka á sig ábyrgðina
og áhyggjurnar, án þess að gera sér
grein fyrir líðan barnanna í skól-
anum, án þess að hugsa fyrir föt-
unum sem þau þurfa að hafa hrein á
morgun o.s.frv.
Öfgarnar geta líka komið fram í
því að flestum fornum dyggðum er
kastað fyrir róðra, svo sem trygg-
lyndi, ættrækni, reglusemi o.fl. Úr
því að kynhlutverkið hefur svo gjör-
samlega breyst, hugsuðu menn, hví
skyldu þessar dyggðir ekki vera úr-
eltar líka. Svo fóru sumir út í til-
raunastarfsemi með líf sitt og sinna
sem endaði með ósköpum.
Breytt kynhlutverk er auðvitað
ekki bara komið undir samskiptum
tveggja persóna. Stundum bregðast
aðrir nákomnir harkalega við („Ég
hélt það skipti nú mestu að hann lyki
námi í góðum háskóla.“) eða lýsa
aðdáun sinni og dásama afrek karl-
mannsins þegar hann sést við elda-
vélina, vaskinn eða bleyjurnar. Ég
hef líka hvað eftir annað rekið mig
á að það að sinna fjölskyldunni er
sjaldan talin lögmæt ástæða til þess
að mæta ekki á fundi eða í gleðskap,
t.d. þegar um vinnufélaga er að
ræða.
Þrátt fyrir allt finnst mér að jafn-
réttið gefi meira en það kostar að
koma því á. Það verður meira til að
gefaog þiggja."
53