19. júní - 19.06.1984, Blaðsíða 56

Jafnréttið og samskipti kynjanna
Rauðsokkahreyfingunni sem héldu
fyrstu ráðstefnuna um kjör láglauna-
kvenna árið 1975. Er það ekki alveg ná-
kvœmlega sama sagan hjá kvennahreyf-
ingunni og hjá verkalýðshreyfingunni,
að ógleymdri sjálfri sósíalistahreyf-
ingunni að hugmyndafrœðin kemur
upphaflega frá menntuðu millistétta-
fólki og hvaðan œtti hún annars að
koma?
„Það kann rétt vera, að í millistétt
hafi kviknað margar gagnlegar hug-
myndir, en kvennabarátta og stéttar-
barátta eru ekki sami hluturinn.
Stéttarbaráttan beinist gegn innviðum
þjóðfélagsins og gerir ekki greinarmun
á konum og körlum. Kvennabaráttan
beinist mcir gegn samskiptareglum
kynjanna, þar sem mismunandi eðlis-
gerðir takast á. Hin árásargjarna jafn-
réttisbarátta kvennanna hefur að mínu
mati beinst um of gegn karlmanninum,
jafnvel gegn hans kynferðislega eðli.
Það er neikvætt, og dregur stórlega úr
samstöðunni í stéttarbaráttunni. Kjara-
barátta sem háð er á grundvelli kvenna-
baráttu er marklítil að mínu áliti, og
leiðir til takmarkaðs árangurs. Ég tel
þá tilhneigingu mjög varhugaverða að
konur dragi sig út úr hinni almennu
verkalýðshreyfingu. Þær munu þá drag-
ast enn meira aftur úr. Hrein kvenna-
félög eru tímaskekkja og mikill veik-
leiki í senn. Eina lciðin til að konur
njóti sannmælis á vinnumarkaðnum er,
að þær vinni með karlmönnum.
Dagsbrún setti skilyrði - konur
fengu betri kjör
Gott dæmi um þetta eru nýgerðir
samningar Dagsbrúnar við Mjólkur-
samsöluna. Nokkrar konur höfðu verið
settar í önnur stéttarfélög, sem enga
sérsamninga höfðu við fyrirtækið. Þess
vegna unnu þær á mun lakari kjörum en
Dagsbrúnarmennirnir við hliðina á
þeim. Við í Dagsbrún settum það sem
skilyrði fyrir samningum að þessar
konur, sem áður höfðu gengið í Dags-
brún, yrðu settar á sömu kjör og
karlmenn."
- Var ekki möguleiki á að önnur félög
fengju sömu kjör og Dagsbrún?
„Nei. Hér var í fyrsta lagi um sér-
samning Dagsbrúnar að ræða. í annan
stað voru önnur verkalýðsfélög búin að
semja og ganga frá sínum samningum.
Þar að auki má benda á að félög eru
mismunandi sterk. í markaðsþjóðfélag-
inu gilda svipuð lögmál á vörumarkaði
sem á vinnumarkaði. Sá stcrkasti ræður
mestu og fær mest í sinn hlut. Það hefur
verið aðal verkalýðshreyfingarinnar
frá upphafi að veita þeim veikari skjól
frá þeim sterkari. Samtök fjöldans eru
ekki stofnuð eða rekin til að styðja við
bakið á þeim sterku heldur lítilsmagn-
anum.“
- Við hvað miðast styrkleiki félaga?
„Styrklciki félaganna fer ekki bara
eftir fjölda félagsmanna, heldur fremur
eftir þeim félagslega þrótti og þcirri
samstöðu sem ríkir innan hvers félags.
í sérhverju félagi ríkir ákveðinn stéttar-
legur andi, sem á rætur að rekja til
baráttusögu félagsins. Þessi atriði liggja
Gift móðir á fimmtugsaldri:
Þetta er þrældómur
„Jafnréttisumræðan hefur haft
geysileg áhrif. Nú er t.d. algengt að
sjá pabba á ferð með börnin. Það
sást varla fyrir 10-15 árum. Þegarég
útskrifaðist úr skóla um 1960 var
engin jafnréttisumræða hér á landi.
Það var ekki fyrr en nokkrum árum
síðar, þegar ég fór til Skandinavíu
að augu mín byrjuðu að opnast. Þar
voru menn um það bil 10 árum á
undan okkur.
Þessi breyttu viðhorf eru að sumu
leyti erfið fyrir bæði kynin. Konur
kvarta undan álagi. Þær vinna úti og
keppa við karlana á vinnumarkaðn-
um og síðan bera þær alla ábyrgð
heima. Þetta er þrældómur og þræl-
dómurinn hjá konunum á eftir að
segja til sín.
Það kostar sitt ef konur vilja gera
stóra hluti í vinnu og námi. Vanda-
mál hefur skapast á heimilum,
konur hafa farið í öldungadeild eða
annað nám. Margir karlmenn eiga
erfitt með að þola það og til árekstra
kemur.
I Háskólanum gætir vissrar streitu
hjá sumum strákum sem eiga konur
sem vilja komast áfram til jafns við
þá. Það er ekki mjög algengt að
stelpur hætti námi í Háskólanum
eftir að þær eru komnar almenni-
lega af stað, en þærsteypa sér í þræl-
dóm. Sumar eru í framhaldsnámi,
vinna hálfan daginn og eiga e.t.v. 2
börn. Oft er karlmaðurinn stærsta
barnið á heimilinu og margar kopur
vilja losna og skilja.
Meira vör við kvenhatur nú
en áður
„Það er erfitt að vera karlmaður í
dag. Maður vorkennir þeim greyj-
unum. Þeir eiga að ná frama í starfi
og verða miklir menn og verða að
vinna myrkranna á milli. Karlmenn
sem skara framúr hafa haft konu á
bak við sig til að þjóna sér og sinna
börnunum og nú vita þeir ekki í
hvorn fótinn þeir eiga að stíga. Þeir
þora ekki að vera á móti en innst
inni er þetta erfitt og skapar tog-
streitu. Ég verð meira vör við kven-
hatur nú en fyrir 10-20 árum - ekki
í námi eða vinnu - heldur í einka-
lífinu. Ég held að ofbeldi á heimil-
um hafi aukist á seinni árum.
Breytingarnar eru erfiðar þegar
þær eru nærri manni sjálfum, þá
blandast tilfinningunum rótföst
rómantísk hugmynd. Karlmaðurinn
vill vera sá sterki sem konan reiðir
sig á, en nú kemst konan af án hans.
Áður var krafan sú að menn sköff-
uðu vel. Körlum finnst þeir setji
ofan, en þeir ættu að vera fegnir að
fleiri draga baggann að þeim.
Jafnréttisumræðan hlýtur að hafa
áhrif á unglingana. Vindurinn blæs
með stúlkunum núna. Stclpurnar
eru yfirleitt hressar og bjartsýnar.
Jafnréttisumræðan styður þær
mikið, öfugt við strákana. Ungir
strákar eru ringlaðri og mcira í vafa.
Þeir eru viðkvæmir fyrir því að alltaf
er verið að deila á karlmenn.“
56