19. júní - 19.06.1984, Síða 76

Við lifum á byltingartíma. Og bylting
örtölvunnar er án efa áhrifameiri en
margar þær byltingar sem krafist hafa
blóðfórna. Ahrif hennar ná langt
umfram það sem við e.t.v. gerum okkur
grein fyrir í dagsins önn.
Örtölvubyltingin hefur ekki aðeins
áhrif á atvinnuhætti og veldur því að
mörg erfið störf og störf sem krefjast
mikillar nákvæmni eru nú unnin án þess
tæknibylting sem nú stendur á
þröskuldinum hefur mjög mikil áhrif á
starfsval manna og starfsmöguleika. En
hvernig tryggjum við að tækniþróunin
verði til góðs en ekki til þess að skapa
sljóa, hrædda, óörugga þjóðfélags-
þegna sem spyrna við fótum gegn hverri
breytingu? Það er vandaverk en hyggj-
um að nokkrum þáttum.
Hugsanleg áhrif aukinnar tölvuvæð-
og áhugaverðari aðstæður til náms. Lif-
andi skólaumhverfi rúmar svo margt ef
skilningur skólayfirvalda er fyrir hendi.
En sá skilningur verður að sjálfsögðu
að byggjast á raunhæfri þekkingu á
uppeldi barna, viðfangsefnum þeirra,
þeim möguleikum sem tæknin býður og
hættum sem henni geta fylgt.
Eins og áður er komið fram má segja
með sanni að sá þáttur örtölvubylt-
Ógn eða nýir möguleikar
að mannshöndin komi þar nærri. Hún
nær í síauknum mæli einnig til annarra
starfa innan veggja skrifstofa og stjórn-
unar fyrirtækja. Og iðulega tryggir hún
aðgengilegri upplýsingar, meiri ná-
kvæmni í geymslu og meðferð gagna en
mátt hefur fá áður. En þó því aðeins að
þeir sem vélunum stjórna séu vand-
anum vaxnir.
Örtölvubyltingin nær líka inn á heim-
ilin og mun gera það á næstu árum í
mjög auknum mæli í formi stóraukinna
möguleika á að afla sér upplýsinga um
hin margvíslegustu málefni og að sækja
sér fræðslu á hinum margvíslegustu
sviðum.
Til skamms tíma hafði þessi tækni-
væöing á vinnustöðum einkum áhrif á
störf sem karlar unnu en röðin er fyrir
nokkru komin að öðrum verkum á
vinnumarkaðnum, störfum sem í vax-
andi mæli hafa dregið konur út á at-
vinnumarkaðinn síðustu áratugina.
Nú eru það verk ritaranna, bókhald-
aranna, skjalavarðanna, tækniteikn-
aranna og fleiri slík sem verða tækninni
að bráð getum við sagt ef við lítum á
tæknivæðingu sem ógnun. En við
getum líka sagt nú eru möguleikarnir
að opnast til þess að létta ýmsa þætti í
skrifstofurekstri, leysa fólk undan sí-
felldum endurtekningum þar og oft á
tíðum ófrjóum verkum. Jafnnauðsyn-
legt og það er hverjum manni að finna
að hann hefur tök á því verki sem hann
vinnur er það nauðsynlegt að fá sífellt í
einhverjum mæli eitthvað nýtt til að
takast á við.
Það er engum efa undirorpið að sú
ingar á ritarastörf og bókhaldsstörf eru
þau að konur dragi nú með sér inn á
heimili störf af þessum toga, þar með
dragi úr fjárveitingum til dagvistarstofn-
ana og ýmissa félagslegra athafna fyrir
börn og karlmennirnir verði aftur þeir
sem halda burt af heimilinu í morgun-
sárið. Slík þróun væri ekki heppileg.
Mun æskilegra er að nota hina nýju
tækni til þess að gera sem flesta færa um
að skrifa sjálfir það sem þeir þurfa að
koma frá sér í stað þess tvíverknaðar
sem nú á sér stað í ritun.
Umhverfi framtíðarinnar
Og hvers konar umhverfi býður
aukin tæknivæðing okkur? í kvikmynd-
um og sögum sem ætlað er að gefa fram-
tíðarsýn er umhverfi framtíðarinnar
gjarnan nöturlega hreint og straumlínu-
lagað. Hvorki er þar kaktus að finna né
barnateikningar að maður nú ekki tali
um gamlan og snjáðan stól sem gott er
að hreiðra um sig í. Hvílík della er það
að mála framtíðina svona fábreyttum
og fölbláum litum. Tæknin og sá bún-
aður sem henni fylgir er ekki til sjálfrar
sín vegna og með einhver eigin lögmál
um umhverfi. Hún ertilvegnaokkarog
fyrir okkur og það er okkar að fella
hana inn í það umhverfi sem okkur
líður vel í.
Lítum t.d. á umhverfi sem fólki er í
síauknum mæli að skiljast að þarf að
vera hlýlegt og hvetjandi, þ.e. skólahús-
næði. Við getum með ágætum litið á
tölvur í skólastarfi sem hvern annan
útbúnað sem má verða til þess að bjóða
nemendum fullkomnari, fjölbreyttari
ingarinnar sem nú er í brennidepli varði
mjög kvennastörf. Að vísu er ekkert
sérstaklega kvenlegt við þessi störf.
Ritun máls, bókfærsla og upplýsinga-
þjónusta af ýmsu tagi eru í eðli sínu
engan vegin kvenleg störf fremur en
karlleg. En þau eru að miklum hluta til
unnin af konum og þaðan kemur nafn-
giftin.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem tækni-
væðing snertir störf kvenna og gjör-
byltir möguleikum. Nægir þar til að
nefna ýmis þau tæki sem nú eru til á all-
flestum heimilum. Þessari tæknivæð-
ingu hafa flestir, ekki síst konur, tekið
fegins hendi hvort sem um var að ræða
tæki til að létta þau störf sem vinna
þurfti við matargerð, hreinsun, þvotta,
geymslu matar, framleiðslu fatnaðar
eða annað. En menn hafa á heimilum
einnig tekið fegins hendi öðrum tækni-
nýjungum sem gerðu fólki þar kleift að
njóta fræðslu og lista í ríkari mæli en
unnt var áður og að hafa samskipti
annað hvort gagnkvæm eða einhliða við
fólk í fjarska. Tæknin hefur ekki bara
sparað okkur verk á heimilum hún
hefur orðið forsenda menningarneyslu
á sviði bókmennta, myndlistar og tón-
listar langt umfram það sem fólki gat til
hugar komið fyrir 40 árum síðan og
jafnvel ekki allt fram á daginn í dag.
Tæknin og konan
Tæknin á heimilunum hefur vissulega
orðið forsenda meira jafnræðis karla og
kvenna við að draga björg í bú og
skapað þeim möguleika á að láta hæfi-
76