19. júní - 19.06.1991, Side 33

vernda fiskistofnana okkar og byggja
þá upp í tvö ár - fjárfesta í okkar
eigin auðlind. Það myndi bera sig.
En svona uppástunga hljómar mjög
framandi fyrir fólki. Við erum enn
þá svo upptekin af neyslufylleríinu
sem við duttum í eftir stríðið-og svo
upptekin af því sem kallað er þróun.
Ogaf hagvexti. í rauninni er verið
að beita hræðsluáróðri þegar því er
haldið fram fullum fetum að ef við
aukum ekki hagvöxtinn verði ísland
að „volæðislandi" um aldamótin.
Fatækt er umhverfisvandi
Þridja atríðið sem lögð er áhersla á
i Brundtland-skýrlsunni er ójöfnuður-
mn í heiminum sem ein orsök umhverf-
isvandans.
Þar segir t.d.: „Þessi tenging milli
fátæktar, ójöfnuðar og eyðileggingar
umhverfisins var þungamiðjan ígrein-
mgu okkar á vandamálinu og þeim til-
lögum sem við vildumgera tilúrbóta
Já, þetta er nokkuð sem ég held að
fólk almennt geri sérekki grein fyrir.
t*að var nú lengi talað um bilið á
milli austurs og vesturs en nú er talað
um norður- suður. í suðrinu er gífur-
legur mannfjöldi og mikil mannfjölg-
un og fátæktin er voðaleg. Þessar
þjóðir eiga enga mögulcika. Þær ná
uldrei okkar velferðarstigi. En við
höfum náð okkar velferðarstigi á
þeirra kostnað-gengið á auðæfin í
°kkar eigin þágu. í tilraunum sínum
l'l að bæta stöðu sína ganga þær á
eigin auðlindir. Hins vegarsitjum við,
þjóðir norðursins, á öllum peningun-
um. Ef velferðin og neyslan ætti að
na sama stigi hjá hinum - ef hver cin-
usti Kínverji eignast bíl og ísskáp -
fja, þá er þetta bara búið! En kröfurn-
areru uppi ogátök framundan. Það
Sem þarf að gerast er jöfnun lífsgæð-
anna - við verðum að draga úr okkar
neyslu til að þessar þjóðir geti aukið
^ið sína. Það þarf líka að draga úr
ninni gífurlegu fólksfjölgun - með
‘ræðslu og leiðbeiningum.
Eitt afþví sem skýrslan kemur inn á
'þessu samhengi eru hin margvislegu
hugsmunasamtök þjóðanna, tolla-
undalög, efnahags- og viðskipta-
"Undalög afýmsu tagi. Égfæ ekki
ctUr séð en verið sé að hvetja til alls-
lerjar uppstokkunar á því kerfi öllu...?
Já, einmitt. Staðreyndin er sú að
þróunarlöndin eiga ekki möguleika á
|*ð rækta sitt land og lifa af vegna
þess að þau eru ekki samkcppnishæf
í verði vegna niðurgreiðslna og tolla-
múra. Ef þau vilja standast sam-
keppnina, þurfa þau að rækta þvílíkt
magn að þrautpína þarf jarðveginn
og þar með ganga af honum dauðum.
Það sama má reyndar segja um bænd-
ur í t.d. Hollandi og Þýskalandi þar
sem varan er niðurgrcidd. Þcir eru á
hraðri leið með að eyðileggja jarðveg-
inn með eitri og tilbúnum áburði til
þess að magnið verði sem mest.
Hér heima framleiðum við ómengað
kjöt en það stenst ekki samanburð í
verði við verksmiðjuframleidda kjötið
í Evrópu. Magnið skiptir svo miklu
máli og allt of mikið er lagt undir til
að ná því-jafnvel jörðin. Matvæla-
framleiðslan er þannig ekki í neinu
jafnvægi við náttúruna heldur stjórn-
ast hún af viðskiptabandalögum, sem
ekkert tillit taka til umhverfisþátta.
Brundtland-skýrslan hvetur til þess
að landbúnaðarframleiðsla þróunar-
landanna verði styrkt og að verslunar-
skilyrðum verði breytt til hagsbóta
fyrir smábændur. Samhliða þurfa iðn-
aðarlöndin þá að draga úr sínum nið-
urgrciddu forðabúrum. Sem sagt-
hvatt er til lífrænna og heilnæmra
ræktunaraðferða og mælt gegn fjölda-
framleiðslu í verksmiðjum af því tagi
sem stunduð er í Evrópu og Banda-
ríkjunum. Þetta er auðvitað mjög
umhugsunarvert markmið út frá sjón-
armiði okkar sem matvælaframleið-
enda með auðlindir til lands og sjáv-
ar.
Trúboð vestrænna lífshátta
Orðið „lífsmunstur “ kemur oftfyrir
í skýrslunni. Svo ég nefni dænti:
,, Frumhyggjar og ýmsir þjóðjlok kar
munu þurfa sérstaka athygli,því núver-
andi efnahagskerfi sundrar lífsmunstri
þeirra. Lífsmunstri sem nútíma þjóðfé-
lag getur lært mikið afvarðandi stjórn-
un og umgengni við auðlindirnar. “ Af
þessu dæmi og öðru í skýrslunnifinnst
mér sjást gagnrýni á nútímalifsmunst-
ur,þ.e. vestrænt lífsmunstur, og að ver-
ið sé að leggja til að við tökum okkur
annað til fyrirmyndar... ?
Já, enda er fólki alltaf að verða Ijós-
ara að það trúboð vestrænna lífs-
hátta, sem átt hefur sér stað , hefur
haft skaðleg áhrif í lor með sér. Oðr-
um lífsháttum hefur bókstafiega verið
splundrað í nafni þess.
Agætt dæmi eru Grænlendingar,
sem hafa verið rifnir upp með rótum
og allir geta séð hvaða afieiðingar það
hefurhaft. Þareiga náttúruverndar-
sinnar líka sök að máli og hafa sýnt
mikið kunnáttuleysi. Grænlendingar
lifðu í sátt við náttúruna en þcir gera
það ekki lengur.
Sjálfbær þróun
Nefndin hvetur til sjálfhærrar þróunar
—geturðu skýrt það hugtak svolítið?
Sjálfbær þróun er einfaldlega þróun
sem bcr sig sjálf, þróun sem ekki geng-
ur á auðlindir og umhverfi þannig að
tjónið verði óbætanlegt síðar. Hún
tekur ekki meira en hún getur skilað
til baka.
í rauninni er um að ræða minni
neyslu og nýtni, sparsemi. Mömmur
okkar og ömmur röktu upp peysurnar
og prjónuðu upp á nýtt, plastpokar-
nir voru notaðir oftar en einu sinni
fyrst þegar þeir komu á markaðinn.
Þetta er bara spurning um að nota
hlutina, velja sterka hluti og eiga þá
og nota lengur. Þá þarf að hverfa frá
því hugarfari að velja alltaf það fijót-
legasta - t.d. pappadiska í afmælin
af því það er svo þægilegt. Þægilegt
fyrir hvern?
Og af því að 19. júní kemur út ein-
mitt á þeim tíma sem fólk er að vinna
vorverkin í görðunum sínum má
minna á að einmitt þá er allt ruslið
tekið og sett í svarta poka. Svo er
svörtu pokunum hent og innihaldið
varðveitist í þeim til eilífðar. Og svo
þcgar við erum búin að henda öllum
þeim lífræna áburði, sem fór ofan í
jörðina í svörtu pokunum, kaupum
við tilbúinn áburð í plastpokum til
að nota á garðinn! Það væri þáttur í
þeirri sjálfbæru þróun, sem verið er
að hvetja til, að endurnýta ruslið úr
garðinum svo það verði aftur mold.
Þá væri maður að taka þátt í hringrás
náttúrunnar, skila aftur því sem tekið
er.
Og með þessari ágætu áhendingu til
lesenda 19.júní Ijúkum við samtalinu
við Auði Sveinsdóttur. Vert er aó henda
á að úrdrátt Landverndar úr Brundt-
land-skýrslunni máfá á skrifstofu
Landverndar, Skólavörðustig 25, sírni
25242.
Ath! Eftir að þetta viðtal var tekið
hefur Umhverfisráðuneytið gefið út
„Leiðsögn um sjálfbæra þróun" og
má nálgast það rit í ráðuneytinu.
L
33