19. júní - 19.06.1991, Blaðsíða 51

ALDRAÐRA
tugt (fertugt!) hafi kynferðislegar til-
finningar, hvað þá að það fullnægi
þeim stundum. Rétt er að með hækk-
andi aldri verða ýmsar breytingar á
kynlífsþörf fólks. Tíðni samfara
minnkar nokkuð, en getan til kynlífs
helst. Eldri karlmenn mega búast við
því, að samfarir lengist, færri endi
með fullnægingu og lengri tími líði
þar til þeir eru tilbúnir á nýjan leik.
Oft þurfa þeir nú beina snertingu þar
sem áður dugði hugsunin ein.
Margar konur eru hræddar um, að
löngun þeirra og geta til samfara dvíni
við tíðarhvörf. Oþarfi er að óttast
þetta. Hclstu breytingar kvenna eru
að lengri tíma tekur þær að verða til-
búnar til samfara en áður. Vegna
minnkaðrar hormónaframleiðslu
þynnist slímhúð legganga þannig að
valdið getur óþægindum. Þetta má
koma í veg fyrir með hormónagjöf í
formi taflna, plástra, krems eða stíla,
sem heimilislæknirinn getur skrifað
upp á. Talið er að reglubundið kynlíf
hækki magn kynhormóna í blóði
kvenna, og má því ætla, að þær konur
haldi sér bctur sem eiga gott kynlíf.
Talið er að æskilegast sé að halda
kynlífi við, því að oft getur verið erf-
'tt að hefja það að nýju eftir langt
hlé. Á það bæði við um konur og
karla.
Mikilvægt er að fólk geri sér grein
fyrir þeim breytingum, sem verða á
kynhvöt og kyngetu, og viti að þær
eru eðlilegt fyrirbæri sem á engan
hátt boðar endalok kynlífsins. Áður
fyrr var hvorki talað um kynlíf né þau
vandamál, sem kunna að fylgja því.
Öll umræða er nú opinskárri en þó
reynist mörgum, e.t.v. fremur eldra
fólki en yngra, erfitt að tjá sig um
þessi mál og veigra sér við að leita
aðstoðar við lausn vandans. Oft getur
verið á ferðinni auðleyst mál, hugsan-
lega eitthvað, sem hægt er að lagfæra
séu hlutirnir ræddir, en stundunr getur
verið gagnlegt að leita ráða hjá lækni
sínum.
Ýmsar rannsóknir hafa verið gerðar
á ástarlífi aldraðra. Sýna þær að stór
hluti 75 ára og eldri stundar kynlíf
og að þeir, sem hafa hætt hafa látið
af því vegna líkamlegs heilsubrests en
ekki vegna getuleysis eða kynkulda.
Vissulega trufla ýmsir sjúkdómar eðli-
legt kynlíf, t.d. lömun ýmiss konar,
gigtsjúkdómar, hjartasjúkdómar, syk-
ursýki, legsig og sjúkdómar í blöðru-
hálskirtli. Ekki má gleyma því, að
ýmis lyf, fyrst og frenrst róandi lyf
og svefnlyf, geta dregið úr getunni,
einnig geta miklar reykingar haft þessi
áhrif svo og ofneysla áfengis. Offita
og ofát geta einnig dregið úr kyn-
hvöt, sömuleiðis þreyta og áhyggjur.
Kynlíf eldra fólks getur í raun orðið
betra en það var á yngri árum þess.
Sé um að ræða gömul hjón, sem lengi
hafa átt gott kynlíf, má búast við að
nú þekki þau hvors annars óskir, von-
ir og þrár. Þau eru laus við fyrri höml-
ur, þekkja líkama sinn og ástvinarins
og kunna að gefa og þiggja. Stórkost-
leg frammistaða skiptir þá líka minna
máli en áður en í stað þess lögð meiri
áhersla á nærveru og blíðuatlot. Dr
Alex Comfort líkir kynlífi á skemmti-
legan hátt við það að hjóla á tvíhjóli.
Segir hann að það, sem komi fólki til
að láta af kynlífi, sé það sama og
veldur því að það hættir að hjóla,
þ.e.a.s. slæmt heilsufar, ekkert hjól
eða að það er hrætt um að það líti
asnalega út á hjóli!
Utanaðkomandi aðilar hafa senni-
lega sjaldnast veruleg áhrif á samlíf
eldra fólks, sem verið hefur í föstu
sambandi um langt skeið og heilsufar
leyfir áframhaldandi sambúð. Öðru
máli kann að gegna þegar heilsu ann-
ars eða beggja aðila hnignar. Mikil-
vægt er að gömul hjón fái að dveljast
sem lengst saman, helst á heimili sínu,
en þurfi þau á stofnanavistun að
halda verði þau áfram saman, þrátt
fyrir misjafna færni. Lengst af hafa
stofnanir, t.d. elliheimili, ekki virt
þörfina fyrir einkalíf. Ekki má heldur
gleyma þeim, sem eru einstæðir og
leita sér félagsskapar ástvinar á svip-
uðu reki á elliárunum. Afstaða að-
standenda til samdráttar aldraðs fólks
skiptir oft miklu máli. Þeim kann að
finnast þetta hálfgert rugl og óþarfi
hjá gömlu fólki og reyna jafnvel að
koma í veg fyrir slíkt; arfsvonin kynni
að bregðast! Við megum ekki gleyma
að gamla fólkið hefur enn þörf fyrir
að elska, veita ást og umhyggju og
vera einhverjum einhvers virði. Þá er
gott að eiga vin, sem heldur í gamla
lúna hönd, veitir hlýju og öryggi og
gefur lífinu gildi.
51