19. júní - 19.06.1991, Blaðsíða 36

Tímabundinn forgangur
- réttlæti eða ranglæti?
Texti:Vilborg Davíðsdóttir
Með hugtakinu tímabundinn
forgangur er áttvið að konur
hafi forgang fram yfir karlmenn
þegar valið er úr hópi umsækj-
enda um tiltekið starf7 að því
tilskildu auðvitað að þær séu
jafnhæfar körlum. Tilgangurinn
erað jafna aðstöðumun kynjj-
anna til lengri tíma. Reglur um
tímabundinn forgang hafa ekki
enn verið settar hérlendis svo
að mér sé kunnugt en tíðkast
víða erlendis, til dæmis í
Bandaríkjunum og eiga þá
einnig við um ýmsa aðra hépa
sem á einhvern hétt búa við
mismunun, svo sem blökku-
menn. Ég tel þörf á því að kven-
réttindahreyfingin ræði hug-
myndina um forgang kvenna til
starfa til fulls og taki til hennar
afstöðu. Eftirfarandi grein er
mitt framlag til þess að opna
slíka umræðu.
Misréttið í raun
Við þekkjum ótal dæmi þess að
konur eiga ógreiðan aðgang að
ákveðnum störfum í samfélag-
inu og þá helst þeim sem fela í sér
einhvers konar völd. Konur eru enn
fáar á Alþingi, ein kona gegnir ráð-
herraembætti þegar þetta er skrifað,
yfirmenn hinna ýiiisu ráðuneyta eru
að miklum meirihluta karlar. Ein
kona er hæstaréttardómari og tók
reyndar við því starfi fyrir fáum mán-
uðum. Engin kona hefur enn verið
ráðin bankastjóri. Prófessorar við
Háskóla Islands eru karlmenn og
rektorar háskólans hafa allir verið
karlmenn. Ritstjórar og fréttastjórar
dagblaðanna eru næstum undantekn-
ingarlaust karlmenn og þannig má
lengi halda áfram.
Afieiðingar þess að mikill meirihluti
þeirra sem stýra lífi okkarer karlmenn
eru margvíslegar og menn verða seint
sammála um þær. Þó er óhætt að
fullyrða að stór hópur kvenna hefur
verið misrétti beittur vegna þessara
aðstæðna.
Ástæður þessa ástands eru fjölmarg-
ar og í umræðunni um jafnréttismál
hafa ýmsar þeirra verið tíndar til. Sá
eiginlciki kvenna að ganga með og
ala af sér börn hefur jafnan verið tal-
inn helsta hindrunin á vegi þeirra á
leið til frama. í raun hindrar með-
gangan sjálf ekki nema fáar konur í
starfi en þegar barnið er komið í heim-
inn er það móðurinnar að ábyrgjast
velferð þess. Enn þann dag í dag hvíl-
ir barnauppeldið að mestu leyti á
herðum kvenna og því fylgja ýmsar
„aukaverkanir“ sem leiða gjarnan til
þess að konur eiga erfiðara með að
taka að sér aukavinnu sem oft fylgir
ábyrgðarstörfum. Þeim hættir fremur
til en karlmönnum að láta þarfir barn-
anna ganga fyrir þörfum fyrirtækis-
ins, ef svo háðulega má að orði kom-
ast.
Þá hefur einnig verið nefnt að konur
séu einfaldlega ekki eins metnaðar-
gjarnar og karlmenn og sækist síður
eftir frama. Þær njóti sín betur í
umönnunarstörfum ýmiss konar
vegna tengsla sinna við börnin.
„Breyttur hugsunarháttur“ er við-
kvæði sem oft heyrist í umræðum um
þessi mál. Þessi lykilorð fela í sér þá
skoðun að vandamálin sé auðvelt að
36
i