19. júní - 19.06.2002, Blaðsíða 53

felur í sér. Hún bendir til dæmis á að það er ekki
hægt að bera saman fordóma ríkjandi meirihluta
gagnvart minnihlutahópum, við þá fordóma sem
minnihlutahópar geta mögulega haft gegn ráð-
andi gildum í samfélaginu, sem ganga þvert gegn
þeirra eigin siðum og venjum. „Fordómar meiri-
hlutans eru hættulegri því hann getur beitt alls
kyns stjórntækjum, s.s. lagaboðum og reglugerð-
um, til að kúga minnihlutahópa".
Sem dæmi um þetta nefnir Guðrún að nýlega
voru samþykkt lög á Alþingi sem kveða svo um
að útlendingar sem vilja öðlast íslenskan ríkis-
borgararétt þurfi að sýna fram á lágmarkskunn-
áttu í íslensku. Hins vegar gilda þessi lög ekki um
alla útlendinga því þeir sem koma frá aðildaríkjum
ESB eða frá Skandinavíu þurfa ekki að standast
þessar kröfur. í þessari lagasamþykkt kemur því
fram mikil mismunun og fordómar.
Aðspurður hvort fordómar gegn múslimum
ríki á íslandi kveður Salmenn Tamimi frá Félagi
músíma svo vera. „Það eru vissulega til for-
dómafullir hópar á íslandi sem fara hreinlega
ekki leynt með útlendingahatur sitt, hatur á
múslimum og trú þeirra. Svo dæmi sé nefnt þá
elur sjónvarpsstöðin Omega á ranghugmynd-
um og hatri hjá íslenskum almenningi á
múslimum, lifnaðarháttum þeirra og trúarvenj-
um. Þar kemur m.a. fram að músímar séu
bandóðir stríðshundar sem vilji slátra gyðingum
og kristnum mönnum upp til hópa. Það veit
hins vegar hver heilvita maður að þetta er ein-
tóm vitleysa og óhróður, enda stríða hverskyns
ofbeldisglæpir gegn trú músíma sem boðar
frið.“
Salmann segir fjölmiðla sömuleiðis hafa átt
sinn þátt í því að kynda undir ótta hjá íslending-
um við músíma og að í þeim sé oft farið með
alls kyns staðleysur. Spurning sé hvort ekki
eigi að leggja fram kæru í slíkum tilfellum enda
varði það við landslög að hafa oþinberlega
frammi skoðanir sem gera lítið úr minnihluta-
hópum. Hann segir einnig að í kjölfar hryðju-
verkaárásanna í Bandaríkjunum 11. september
hafi margir músímar á íslandi mátt þola niðr-
andi athugasemdir af hendi íslendinga, s.s að
vera kallaðir Bin Laden eftir foringja hernaðar-
sveita Talibana sem skipulagði árásina á New
York. Við þetta má bæta að hérlendis hafa
komið upp atvik í skólum þar sem múslimsk
börn, alin upp á íslandi, hafa orðið fyrir aðkasti
vegna trúar sinnar.
Sophia Hansen tekur í sama streng og segir
að tyrkneskir vinir hennar og kunningjar sem
eru búsettir hér á landi, hafi orðið fyrir aðkasti
vegna þjóðernis og trúarskoðana. Hún segist
vita um eitt tilvik þar sem tyrknesk hjón gáfust
hreinlega upp á að búa hér á landi vegna for-
dóma og fluttust aftur til Tyrklands.
Guðrún Pétursdóttir bendir á að það sé eng-
an veginn hægt að setja alla músíma undir
sama hatt. „Ekki teljum við íslendingar okkur
eiga neitt sameiginlegt með til dæmis þeim
kristnu Serbum sem frömdu hræðileg þjóðar-
morð í Bosníu þrátt fyrir að við séum líka lang-
flest kristin. Að sama skapi er fáránlegt að
gera alla músíma ábyrga fyrir voðaverkum þeim
sem voru framin 11. seþtember."
Guðrún segir enn fremur að þegar kemur að
aðlögun útlendinga að íslensku samfélagi megi
ekki gleyma að slík aðlögun sé gagnkvæm
nauðsyn. Við íslendingar getum ekki einungis
ætlast til þess að útlendingar lagi sig að okkar
lifnaðarháttum heldur verðum við líka að sætta
okkur við að ísland er ekki lengur hið einlita
samfélag sem það var, heldur séum við orðin
að fjölmenningarsamfélagi.
Nú má geta sér til að menningarfordómar séu
gagnkvæmir, þeir séu ekki síður hjá múslimum
en íslendingum. Sophia Hansen segir hins
vegar að samkvæmt sinni reynslu séu Tyrkir al-
mennt gestrisnir og velviljaðir í garð útlendinga
og vilja hrista af sér ímynd trúarofstækis og úr-
eltrta siðavenja. Hún hafi almennt ekki fundið
fyrir fordómum frá almenningi þar í landi.
Salmann Tamimi segir fordóma auðvitað líka
vera til staðar hjá sumum múslimum rétt eins
og hjá sumum íslendingum, enda leynist mis-
jafn sauður í mörgu fé. „Þetta á einkum við um
músíma sem þykjast vita allt betur heldur en
aðrir.“ Hann bætir við að því megi heldur ekki
gleyma að músímar eru einnig ólíkir innbyrðis
og skiptast í hópa sem hafa kannski fordóma
gagnvart hver öðrum.
Að mati Salmanns eru fordómar sjúkdómur
hjá öllum samfélagshópum, jafnt á íslandi sem
og annars staðar í heiminum. Þennan sjúkdóm
þurfi að uppræta en til að svo megi verða, verði
fyrst að koma auga á vandann og viðurkenna
hann. Hann vonar að opnun Menningarmið-
stöðvar músíma hérlendis verði einn liður í á-
taki gegn fordómum á íslandi sem hefur verið
rekið af miklum krafti undanfarið. Hér eigi allir
að geta búið í sátt og samlyndi, músímar jafnt
sem kristnir. □
53