Fréttablaðið - 14.05.2011, Síða 19

LAUGARDAGUR 14. maí 2011 19
Almenn verðtrygging inn- og útlána og launa var lögbund-
in árið 1979. Með lagasetningunni
var ætlunin að ná betri tökum á
efnahagsmálum og verðbólgu.
Fátt hefur þó verið umdeildara
í íslensku efnahagslífi en verð-
tryggingin.
Kostir og gallar verðtryggingar
Talið er að verðtrygging skapi
hvata til útlána, ekki síst þegar
eftirspurn eftir lánsfjármagni
er mikil, þar sem lánveitandinn
er varinn fyrir verðbólguskoti.
Eftir efnahagsáfall skapar verð-
trygging misvægi launa og lána,
því lán halda sjálfkrafa verðgildi
sínu án tillits til þess hvort laun
og eignaverð halda í við verðbólg-
una. Í hinu íslenska verðtryggða
kerfi er verðbótaþáttur lengst af
tekinn að láni og bætist sífellt við
höfuðstól. Þetta fyrirkomulag
dregur úr áhrifum peningamála-
stefnunnar hvað varðar aðgerð-
ir Seðlabankans til að draga úr
verðbólgu.
Fyrirkomulag verðtryggðra
jafngreiðslulána tryggir léttari
greiðslubyrði í upphafi, miðað
við óverðtryggð lán. Ástæðan
er að verðbætur eru ekki stað-
greiddar með vaxtagreiðslunni
heldur bætast við höfuðstól láns-
ins. Þær dreifast yfir allan láns-
tímann og greiðslubyrði verður
jafnari, en jafnframt hækkandi
lengst af. Léttari greiðslubyrði
verðtryggðra lána fyrstu árin
hvetur því til skuldsetningar og
dregur úr eignamyndun.
Þrátt fyrir þessa „kosti“ eða
eiginleika verðtryggðra lána er
breytt fyrirkomulag verðtrygg-
ingar nauðsynlegt til að koma á
meiri stöðugleika. Koma verð-
ur á umbótum sem tryggja að
allir hafi sameiginlega ábyrgð
og hagsmuni af lágri verðbólgu,
auka skilvirkni efnahagsstjórnar,
og auka fræðslu um neytendalán.
Á sama tíma getum við ekki litið
fram hjá því að fjöldi heimila er
í greiðsluerfiðleikum og afnám
verðtryggingar getur fyrst um
sinn leitt til þyngri greiðslubyrði.
Nýtt húsnæðislánakerfi
Tillaga okkar er að innleitt verði
óverðtryggt húsnæðislánakerfi
að danskri fyrirmynd og ný
verðtryggð lán verði ekki leng-
ur í boði. Í nýju kerfi verði boðin
óverðtryggð húsnæðislán með
endurskoðunarákvæðum vaxta á
ákveðnum tímabilum (0, 3, 5 eða
7 ára fresti), í stað verðtryggðra
jafngreiðslulána. Íbúðalánasjóði
verði strax veitt skýr lagaheim-
ild til þess að bjóða lán á þessum
kjörum. Lánastofnunum verði
sett almenn skilyrði um láns-
tíma og veð hverrar lánveiting-
ar takmarkað við veðandlag.
Vanda þarf útlán og greiðslu-
mat. Ný íbúðabréf verði boðin út
í samræmi við breytt fyrirkomu-
lag útlána og jafnvægi tryggt á
milli einstaks húsnæðisláns og
íbúðabréfs. Ríkissjóður styðji
við virkan markað fyrir óverð-
tryggð skuldabréf til að skapa
sem hagstæðastan vaxtagrunn
fyrir lánveitendur, og þar með
lántakendur. Flutningur í nýtt
kerfi verði auðveldaður með því
að fella niður gjaldtöku við skil-
málabreytingu og endurfjár-
mögnun. Jafnframt þarf að taka
upp viðræður við lífeyrissjóði
um endurfjármögnun útistand-
andi skuldabréfa Íbúðalánasjóðs
til að flýta kerfisbreytingu.
Aðgerðir vegna eldri lána
Fræðin segja að raunvextir
verðtryggðra lána eigi almennt
að vera lægri en vextir óverð-
tryggðra lána, þar sem verð-
trygging eyðir óvissu lánveitand-
ans um verðbólgu á lánstímanum.
Athyglisvert er að raunvaxta-
stig hefur þó verið hærra hér en
í löndum þar sem verðtrygging
hefur litla sem enga útbreiðslu
og sparnaður í formi sjóðsmynd-
unarkerfis er mun minni að
umfangi.
Lækkun á raunvöxtum niður
í til dæmis 3% væri á við 20%
lækkun höfuðstóls lána sam-
kvæmt útreikningum sérfræð-
ingahóps um skuldavanda heim-
ilanna. Því leggjum við til að allt
verði gert til að ná fram raun-
vaxtalækkun, þar með talið að
setja þak á álag á útlán og end-
urskoða ávöxtunarkröfu lífeyris-
sjóðanna.
Stór hluti verðbreytinga hefur
orðið vegna gengisþróunar.
Þrýstingur er á gengi krónunn-
ar til lækkunar. Verðbólguskot
myndi þýða að þúsundir heimila
myndu lenda í vanskilum með
lán sín. Því leggjum við til að sett
verði þak á verðtryggingu núver-
andi lána sem miðist á ársgrund-
velli við 4% hámark, sbr. tillögu
Framsóknarflokksins haustið
2009. Jafnframt verði samið við
lánveitendur um að hækka ekki
vegna þaksins annan lánakostn-
að lántakenda á meðan unnið er
að afnámi verðtryggingar.
Við munum í annarri grein
fjalla um tillögur okkar um
almennar aðgerðir til að draga úr
vægi verðtryggingar og tryggja
fjármálalegan stöðugleika.
Nýtt húsnæðislánakerfi – án verðtryggingar
118 ja.is Símaskráin
Stórskemmtileg
útgáfuhátíð!
Útgáfuhátíð Símaskrárinnar er í dag í
Smáralind kl. 14, fyrir framan Hagkaup.
Gillz sýnir sig, Gerplustelpurnar verða
að sjálfsögðu á svæðinu og árita fyrstu
eintökin.
Kíktu við og nældu þér í eintak af
Símaskránni sem er hrikalega mössuð
og stútfull af alls konar upplýsingum.
-er svarið
Verðtrygging
Eygló
Harðardóttir
formaður verð-
tryggingar nefndar
Arinbjörn
Sigurgeirsson
fulltrúi þinghóps
Hreyfingarinnar
Hrólfur Ölvisson
fulltrúi þingflokks
Framsóknarflokks
Lilja Mósesdóttir
fulltrúi þingflokks VG
FRÉTTIR VIÐSKIPTI ÍÞRÓTTIR LÍFIÐ UMRÆÐAN
MEIRI
UMRÆÐA