Fréttablaðið - 14.05.2011, Qupperneq 32

14. maí 2011 LAUGARDAGUR32
Í
mínu tilfelli hefur skákin
alltaf snúist um að verða
betri skákmaður, að þróa
mína hugsun og hæfileika
áfram. Ég hef lagt mun
meiri áherslu á það og
það hefur skipt mig meira máli
en margt annað,“ segir Héðinn
Steingrímsson stórmeistari, sem
varð Íslandsmeistari í skák í
annað sinn í lok síðasta mánaðar.
Þetta er í annað sinn sem
Héðinn stendur uppi sem sigur-
vegari á Íslandsmótinu í skák.
Fyrri titillinn kom fyrir heilu
21 ári, árið 1990, þegar Héð-
inn var fimmtán ára undrabarn
í íþróttinni og sá yngsti til að
verða Íslandsmeistari. Það met
stendur enn. Alls hefur hann
einungis keppt þrisvar sinnum
á Íslandsmeistaramótinu, tvi-
sar unnið og einu sinni orðið
í öðru sæti og árangurinn því
eftirtektarverður.
Teflir fyrir þýskt lið
Héðinn hóf skákferil sinn ungur
að árum í Ísaksskóla og keppti
fyrst á Norðurlandamóti fyrir
Íslands hönd sjö ára gamall. Í
kjölfarið tefldi hann á hverju ári í
sínum aldurflokki á Norðurlanda-
mótum og sigraði undantekninga-
laust. Þá er ótalinn fjöldi titla,
sem Héðinn vann til heimafyrir.
Héðinn varð síðan heimsmeistari
í skák í flokki tólf ára og yngri í
Puerto Rico árið 1987.
Héðinn, sem tryggði sér stór-
meistaratitil í skák árið 2007, er
í dag stigahæsti virki skákmað-
ur landsins og sá næststigahæsti
ef allir eru taldir með, en hann
vantar enn fjórtán ELO-stig til
að skáka Jóhanni Hjartarsyni í
þeim efnum.
Sigur á Íslandsmótinu í lok
apríl tryggði Héðni keppnisrétt
á Evrópumóti einstaklinga, en
einnig sæti í landsliði Íslands
sem etur kappi við aðrar Evrópu-
þjóðir í borginni Heraklion á eyj-
unni Krít í Grikklandi í nóvem-
ber. Þá teflir Héðinn fyrir þýska
liðið Hansa Dortmund í þýsku
Bundesligunni, sem er sterkasta
deildakeppni heims ásamt þeirri
rússnesku, en næsta verkefni
liðsins er einmitt fjögurra liða
úrslit þýsku deildakeppninnar í
borginni Baden-Baden um næstu
helgi.
„Þessa dagana undirbý ég mig
af kappi undir þessar viðureign-
ir, enda geri ég ráð fyrir að tefla
þar við menn sem eru meðal
stigahæstu skákmanna heims,“
segir Héðinn, en meðal þeirra
sem keppa í þýsku Bundeslig-
unni, fyrir lið frá Baden-Baden,
er Indverjinn Viswanathan
Anand, en hann er heimsmeistari
í skák og stigahæsti skákmaður
heims. Spurður hvort ekki fylgi
því mikil ferðalög að tefla fyrir
lið í öðru landi segir Héðinn svo
vissulega vera. „En svona er bara
líf skákmannsins. Ég er alltaf á
ferð og flugi.“
Tölvunarfræðin gagnast vel
Héðinn er tölvunarfræðingur að
mennt og starfaði í tölvugeiran-
um við að þróa íslenska flugum-
ferðarstjórnunarkerfið, áður en
hann sneri sér alfarið að skák-
inni. Í dag grípur hann í skák-
kennslu hér á landi milli þess
sem hann ferðast um heiminn og
teflir. Mestur tími Héðins fer þó
í undirbúning. Hann fylgist vel
með nýjustu skákunum og les
mikið af bókum um efnið, auk
þess sem hann reynir að nýta sér
tölvutækni til hins ítrasta.
„Sú þekking sem ég hef viðað
að mér í gegnum tölvunarfræð-
ina gagnast mér vel í skákinni,
því að skákin hefur með tíman-
um færst mjög mikið í átt að tölv-
unarfræðinni. Þegar ég byrjaði
að tefla notaði ég tölvu ekki neitt.
Í raun kunni ég ekkert á tölvur
áður en ég menntaði mig á því
sviði. Í dag vinna fremstu skák-
mennirnir mjög mikið með tölvur
og þurfa nánast að vera tölvunar-
fræðingar. Íþróttin er líka mjög
áhugaverð út frá sjónarhóli tölv-
unarfræðinnar,“ segir Héðinn og
bætir við að skákin hafi svokall-
að veldisvísisflækjustig, sem sé
í raun hæsta mögulega flækju-
stigið. Skákhugbúnaður sé mjög
áhugaverður og háþróaður frá
sjónarhóli tölvunarfræðinnar og
spennandi að kljást við nálgun
á bestu lausn í óvissu umhverfi,
rétt eins og í daglega lífinu.
„Bæði eru til gagnagrunnsfor-
rit yfir skákir sem tefldar hafa
verið og viðlíka forrit sem tefla
skák, en þau síðarnefndu nýtast
til dæmis afar vel við að undir-
búa skákbyrjanir. Ákveðnar
leiðir í skákbyrjunum eru viður-
kenndar sem þær bestu í fræð-
unum og líklegt er að mótherji
þinn velji einhverja af þessum
viðurkenndu leiðum eða jafnvel
einhverjar leiðir sem eru í tísku
þá stundina. Í þeim tilfellum
getur maður farið yfir þá mögu-
leika sem í boði eru í svona for-
ritum, bæði til að kanna hvaða
leiðir ætti að velja og forðast, en
líka til að fá upplýsingar um það
hvernig skákirnar þróast ef þess-
ar ákveðnu leiðir eru valdar,“
segir Héðinn.
Vantar öflugri vélbúnað
Hann segir slík forrit búa yfir allt
annarri nálgun á skák en manns-
hugurinn. Því gagnist honum vel
að vera tölvunarfræðingur því
hann þekki styrk- og veikleika for-
ritanna og hvernig best sé að nýta
þau til að ná fram sem vænlegastri
niðurstöðu og túlka niðurstöðurn-
ar á skynsamlegan hátt. Einnig
sé kostur að hafa þekkingu á því
hvernig mannshugurinn vinnur,
en Héðinn hefur kynnt sér þau mál
talsvert. „Það reynir á samvinnu
mannshugans og tölvunnar og því
komast tveir skákmenn, sem not-
ast við nákvæmlega sama forrit-
ið, yfirleitt að mjög ólíkri niður-
stöðu. Skákforritin eru sum hver
orðin svo flókin að það er varla á
færi annarra en tölvunarfræðinga
að vinna með þau. Skákforrit, sem
notuð eru til kennslu og undir-
búnings, henta mjög vel fyrir það
sem í tölvunarfræðinni er kallað
samhliða vinnsla, því hægt er að
skoða áhrif mismunandi leikja
samhliða.“
Í síðasta heimsmeistaraeinvígi
í skák hafði annar keppendanna
aðgang að BlueGene/P ofurtölvu
frá IBM, einni stærstu og öflug-
ustu tölvunni í heiminum í dag með
500 TFLOPS, en slík tölva kostar
gríðarlegar fjárhæðir. Nýlega kom
fram á sjónarsviðið önnur leið til
að nýta sér slíka tækni, sem bygg-
ist á dreifðri vinnslu. Þar heldur
ein móðurtölva utan um gögnin og
hægt er að tengja margar tölvur,
sem eru vinnuhestar, við hana í
gegnum internetið. Vinnuhestarn-
ir geta verið hvaða nettengda tölva
sem er. Allt sem þarf er að hafa
lítið skákforrit hlaðið inn á vinnu-
hestinn. Hægt er að koma þessu
þannig fyrir að skákforritið keyri
bara þegar ekki er verið að nota
vinnuheststölvuna í annað. Einnig
að bara móðurtölvan megi tengjast
við port- og IP tölu vinnuhesttölv-
unnar, og fyllsta öryggis sé þannig
gætt.
„Leiðin sem byggir á dreifðri
vinnslu er sveigjanlegri og ódýr-
ari en ofurtölva, þó að ofurtölva
hafi líka ákveðna kosti,“ segir
Héðinn. „Ég hef áhuga á að sam-
eina skákina og tölvunarfræð-
ina enn frekar með því að rann-
saka, í samstarfi við hérlendan
háskóla, tölvunarfræðilegu nálg-
unina á skák, og áhrif mismunandi
vélbúnaðarhögunar.“
Aðspurður segist Héðinn
þessa dagana vera að vinna í því
að tryggja sér aðgang að besta
mögulega tæknibúnaði, enda
mikil átök og erfiðir andstæðing-
ar sem bíða á komandi stórmót-
um. Það sé þó mjög fjárfrekur
ferill og ástandið í þjóðfélaginu
hjálpi ekki til í því sambandi.
„Núna er ég að keyra þessi for-
rit á ferðatölvunni minni og PC
tölvu dag og nótt. Í tilfelli Blue-
Gene/P ofurtölvunnar, þá var og
er viðkomandi skákmaður styrkt-
ur af sínu landi, en ástandið hér
á Íslandi er auðvitað þannig að
fáir eru aflögufærir. Ég er þó
aðeins að leita fyrir mér í þessum
málum,“ segir Héðinn og bætir
við að þeir sem vilji fræðast
nánar um þessi mál megi gjarn-
an senda honum tölvupóst á net-
fangið islandsmeistari@visir.is.
Þroskandi íþrótt
Héðinn segir vitað að skákiðkun
hafi fjölmarga kosti fyrir unga
sem aldna. Hún hjálpi börnum
og unglingum að temja sér ein-
beitingu og þolinmæði og ábyrgð-
artilfinningu og stuðli að margs
konar reikni- og rökfræðiþroska,
svo fátt eitt sé nefnt.
„Það er mjög mikilvægt að
opna dyr að skákinni fyrir
okkar yngri kynslóðum og því
styð ég fyrirhuguð áform um að
gera skák að skyldunámsgrein
í grunnskólum af heilum hug,“
segir Héðinn. „Því er einnig spáð
að Alzheimers-sjúkdómurinn
verði eitt stærsta viðfangsefni
heilbrigðiskerfisins í framtíðinni.
Það er aldurstengdur sjúkdóm-
ur og í vestrænum þjóðfélögum
hækkar lífaldur fólks. Um dag-
inn las ég að fólki sem fær Alz-
heimer gæti fjölgað um helming
hið minnsta á næstu áratugum.
Það hefur verið sýnt fram á að
besta leiðin til að fyrirbyggja og
meðhöndla Alzheimer og viðlíka
heilasjúkdóma er að vera and-
lega virkur, að örva heilabúið,
og þar getur skákin spilað stórt
hlutverk.“
Bindur vonir við Hörpu
Héðinn er sannfærður um að
Harpa, nýja tónlistar- og ráð-
stefnuhúsið, geti nýst fyrir stærri
skákviðburði og orðið lyftistöng
fyrir skáklistina eins og tónlist-
ina. „Áhorfendur þurfa ekki bara
að geta notið stemningarinnar
og spennunnar í skáksal, heldur
líka að njóta þess að hitta vini og
kunningja. Horfa á skákirnar á
sjónvarpsskjáum og skeggræða
þær, sem og landsins gagn og
nauðsynjar, gjarnan með léttar
veitingar við hönd. Ég ber mikl-
ar vonir til þess að við munum
sjá stærstu skákmótin haldin í
Hörpunni, að þar verði skemmti-
leg og spennandi umgjörð sem
við Íslendingar munum njóta,“
segir Héðinn.
Það er mjög mikilvægt að opna dyr að skákinni fyrir
okkar yngri kynslóðum og því styð ég fyrirhuguð áform
um að gera skák að skyldunámsgrein í grunnskólum af
heilum hug
Bindur vonir
við Hörpu
Stórmeistarinn Héðinn Steingrímsson er
nýkrýndur Íslandsmeistari í skák, en mótið vann
hann síðast sem fimmtán ára gamalt undrabarn
árið 1990. Hann sagði Kjartani Guðmundssyni frá
lífi atvinnumanns í skák og kostum þess að vera
menntaður tölvunarfræðingur í íþróttinni.
ÍSLANDSMEISTARI Héðinn Steingrímsson er atvinnumaður í skák og teflir meðal annars fyrir liðið Hansa Dortmund í þýsku
Bundesligunni, einni sterkustu deild heims. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM