Faxi - 01.12.1990, Page 17

mannlíf og atvinnuhætti, stórbrotna
bændur og dulúöugar sagnir í Höfn-
um, og nágrenni — meðal annars
um síöasta konuránið á Islandi er
beimiliskennarinn Oddur V. Gísla-
son nam burtu ástmey sína Önnu
Vilhjálmsdóttur. Oddur varð síðar
frægur prestur að Stað í Grindavík
og upphafsmaður að slysavörnum á
Islandi.
Sunnan Kalmannstjarnar, syösta
bæ í Höfnum, tekur við mikið sand-
flæmi — örfoka land, sem talið er aö
áöur bafi verið í byggð, enda má all-
víða sjá tóftabrot og aðrar mannlífs-
minjar. Hafnarbergið er þar útvörð-
ur auðnarinnar og stendur vörð
gegn ágangi Atlantshafsins.
I bjarginu er mikiö fuglalíf og for-
vitnilegur skoðunarstaður vor og
sumar, en uarlega ber ad fara því að
bjargbrúnin er sums staðar laus.
Land þetta hefur á seinni árum ver-
ið varið fyrir búfjárágangi og befur
melgrasið hafið endurræktunarstarf
og lofar þaö góðu.
A Reykjanesi er margt að sjá og
skoða ef tími og veður leyfir — en
hvorugt var okkur hagstætt að
þessu sinni. Við fórum þó niður aö
Valahnúk, sem er allmikiö bjarg viö
sollinn sæ og svelgjandi öldurót
Reykjanesrastar. Á Valahnúk var
fyrsti viti á Islandi byggður árið
1878. Stendur hann efst á Grasfjalli
(nú nefnt Bæjarfell), en stundum ótt-
ast menn um hann vegna jarð-
skjálfta, sem eru tíðir þar, enda mik-
ill jarðhiti á Reykjanesi.
Jarðhitinn er nýttur við salt-
vinnslu og vinnslu beinamjöls. Farið
var framhjá þessum verksmiðjum,
er lagt var af stað til Grindvíkur. Á
allri sjóleiðinni frá Grindavík inn
fyrir Garðskaga eru straumar stífir
sem mæta oft sterkum vindum. Sjó-
lag er jrví oft afar vont við Reykja-
nesið enda mörg sjóslys orðið þar.
Meðan ekið var sandauðnina og
hraunið til Grindavíkur var sagt frá
nokkrum sjóslysum og mannskaða-
veðrum, svo sem fárviðri 1916, er
allir bátar í Grindavík voru á sjó er
veðrið skall á „eins og hendi væri
veifað". Aðeins einn maður fórst en
mörg skip brotnuðu í spón. Togar-
inn Skúli fógeti strandaði 1933 — 24
björguðust af skipshöfninni en 13
drukknuðu. Sagt frá Klamstrandinu
1950 og togarans Jóns Baldvinsson-
ar 1955.1 þessum þremur ströndum
bjargaði Slysavarnarsveitin Þor-
björn í Grindavík 89 mannslífum, en
hún á íslandsmet í björgun manns-
lífa úr sjávarháska — hefur nú dreg-
iö 205 menn í land med fluglínu-
tœkjum. Á ferð okkar um skagann
sáum við til fjölmargra fiskeldis-
stöðva, en sú langstærsta blasti við
okkur er við nálguðumst byggð í
Grindavík — íslandslax, vestan við
Móakot og Stað, er tvímælalaust
langstærsta fyrirtæki sinnar tegund-
ar á landinu, talið byggt á traustum
SlS-fótum með erlendri stoð.
Ekið var um Grindavík að Hita-
veitu Suðurnesja. Þar tók forstjórinn
Ingólfur Aðalsteinsson á móti ferða-
fólkinu, og sagði okkur frá uppbygg-
ingu og rekstri fyrirtækisins og
bauð síðan upp á kaffiveitingar. Því
næst var Bláalónið skoðað. Nokkrir
fætur voru vættir í því heilnæma
vatni, en ekki gafst tími að þessu
sinni til sundafreka. Þaðan var hald-
iö í nýlega Grindavíkurkirkju, sem
er mikið og fallegt hús — einkum að
innan. Altaristaflan er stórglæsileg
og á vel við í slíkri brimverstöð sem
Grindavík er — frummynd eftir Ás-
grím Jónsson listmálara færð út í
mosaik af þýsku fyrirtæki. Flestum
ferðafélaganna bar saman um að
kirkjuferðin í Grindavík hafi verið
hápunktur ferðarinnar. Á móti okk-
ur tók ung og falleg kona, séra Jóna
Kristín Þorvaldsdóttir, nýkosin
prestur Grindavíkurprestakalls. Við
vorum fyrsti hópurinn sem hún
blessaði og bað fyrir í þessari kirkju.
Hinn gamalreyndi og góðkunni org-
anisti Svavar Árnason spilaði á pípu-
orgel og við sungum sálm.
Frá kirkju var haldiö til Krísuvíkur
um Þórkötlustaðahverfi og þá sögð
örlagasaga og álögur þeirra skap-
miklu og stórbrotnu kvenna, Þór-
kötlu og Járngerðar. Ekið var um
Hálsa bak Festarfjalli aö Isólfsskála.
Við Selatangaafleggjara var sagt frá
mikilli útgerð Skálhoitsstóls frá
Selatöngum, en sú verstöð var af-
lögð eftir sjóslys er varð á þeim út-
vegi. Enn er þar mikið af minjum —
sjóbúðatóftir og fiskibyrgi. I Krísu-
vík voru nokkur bændabýli fram á
þessa öld, sem nú eru öll í eyöi.
Komið var að hinu fagra Græna-
vatni og að leirhverunum austan í
Sveifluhálsi og síðar aö Kleifarvatni
og ekið meðfram því. Náttúra Kleif-
arvatns er athygliverð. I það renna
lækir en ekkert frárennsli er frá því
(ofanjarðar). Talið var að þar gætti
flóðs og fjöru og „aðeins" tuttugu ár
milli fallaskipta — jarðfræðilegt fyr-
irbæri. I norðaustur frá vatninu er
farið yfir Vatnsskarð. í góðu skyggni
er víðsýnt af Vatnsskarði til allra
átta. Þaðan var haldið yfir hraun-
breiðuna yfir á Reykjanesbrautina
og hringnum lokað.
Þegar ekið er yfir hraunið verður
manni Ijóst, að góðar mannlegar
kenndir til módurjardar hafa borið
ávöxt — í vernduðu landi klæðist
hún fögru skrúði — kannski hægt en
örugglega. Þrátt fyrir rúmlega 200
km akstur á alltof stuttum tíma,
voru ferðafélagarnir hressir og kát-
ir. Er það ekki það, sem eldri borgar-
ar óska sér? Jón Tóniasson
Játt Stemundsson
Orton í vandrœðum með tvo pramma
í togí út af Garðskaga
C\(una Fiamast ftríðin s((ce.ð Cjarðsfaga znð Ceyrast fiCjóð
fiarður fcóCgu strengur, fiamast Brim áfCesjum
átta metra öCdu ficeð 9fári rauCar (QiCdaCjóð
aCCt úr Cagigengur íjpmið ftaust á nesjum
ÞRISTURINN. NJARÐVÍK
UPPSKRIFTIR
Ofnsteikt svínakjöt
m /ananas
Pyrir 8— lO manns
2 kg svinakjöt úr læri
4 ananassneidar
salt, pipar, paprikuduft
7—8 dl Ijóst kjötsoö
2 dl rjómi
Kryddið kjötið með salti, pipar og paprikudufti
og steikið i 250° heitum ofni i 20 mín. Blandið
svolitlum ananassafa út i kjötsoðið, helliö því
síðan í ofnskúffuna. Lækkið hitann i 180° og
steikið áfram í 40 min. Kjötið tekið út og skorn-
ir í það átta þverskurðir. Skerið ananassneið-
arnar í tvennt og stingið þeim ofan í skurðina.
Steikið áfram í 10—15 mín. Bakið sósuna upp
og bragðbætið með salti, papriku og rjóma eftir
smekk. Meðlæti: Brúnaðar kartöflur og smjör-
steikt grænmeti.
Svampbotnar
5 egg
2 bollar sykur
1 ‘h bolli hueiti
'/2 bolli kartöflumjöl
1 tsk. ger
6 msk. sjódandi uatn
uaniUudropar
Þeytiðeggogsykursaman, bætið þurrefnunum
út í og síðan vatni og vanilludropum.
FAXI 209