Búfræðingurinn - 01.01.1946, Qupperneq 7

Tilbúinn áburður.
Eftir Kristján Karlsson.
Inngangur.
Áratugi þá, senr liðnir eru af þessari öld, hefur notkun tilbú-
ins áburðar stóraukið landbúnaðarframleiðsluna víða um
heim.
Þegar frá er skilið beinamjöl, sem hefur verið notað til
áburðar í rnörg hundruð ár, hefst notkun tilbúins áburðar á
fyrri hluta 19. aldar. Perú-Guano var flutt lrá eyjum við vest-
urströnd Suður-Ameríku til Evrópu árið 1810. Þetta efni var
myndað af fuglasaur, sem hafði safnazt saman, á þessum stöð-
um, í fleiri aldir. Sums staðar var saurlagið 15 til 20 m. á þykkt.
Ekki var um neina verulega notkun af þessum áburði að
ræða fyrr en um 1840.
Chilesaltpétur var fyrst framleiddur 1813, en var ekki flutt-
ur út frá Clrile fyrr en árið 1830. Elzta superfosfatsverksmiðjan
var byggð í Englandi 1842. Árið áður hafði enskur bóndi búið
til superfosfat. Við Stassfurt í Þýzkalandi var um 1860 farið að
vinna kalísölt úr ruðningssöltunum og nota til áburðar.
í lok aldarinnar er farið að hagnýta ammoníakvatnið frá
gasstöðvum, og búið til brennisteinssúrt ammoníak.
Árið 1905 hefst tilbúningur Noregssaltpéturs eftir Birke-
land-Eydes aðferð og seinna Haber-Bosch aðferðinni, sem
bindur köfnunarefni loftsins í ammoníaki.
Það er talið, að tilbúinn áburður Itafi verið fluttur í fyrsta
sinni til íslands árið 1898. Það ár var landbúnaðarsýning í
Bergen í Noregi. Þangað fóru þeir búnaðarskólastjórarnir Jósef