Búfræðingurinn - 01.01.1946, Side 14

12
BÚFRÆÐINGURINN
5. Kalkammonsaltpélur.
Hann er búinn til með því að metta saltpéturssýru með am-
moníaki. Fæst þá ammoníumnitrat NH4N03. Það er brætt og
saman við það sett kalsíumkarbónat, fæst þá kalkammonsalt-
pétur í smákornum. Hann er grænlitaður, svo að ekki verði
tekin misgrip á honum og kalksaltpétri. í honum eru 20.5%
köfnunarefni og 33% af kalsíumkarbónati. Helmingur af köfn-
unarefninu er bundið sem salpétursköfnunarefni, en hitt er
ammoníak.
Kalkammonsaltjrétur er vatnssjúgandi og því geymdur í
vatnsþéttum pokum líkt og kalksaltjrétur.
Hann hefur verið framleiddur í Noregi og Þýzkalandi, og
var notkun hans vaxandi hér á landi árin fyrir styrjöldina. Sá
hluti köfnunarefnisins í kalkanrmonsaltpétri, sem er í am-
moníaksambandinu verkar seinna heldur en saltpétursköfnun-
arefnið. Það er af því, að ammoníakið verður að breytast í jarð-
veginum í saltpéturssýru, áður en jurtirnar geta notfært sér
köfnunarefnið.
Kalkammonsaltjrétur er því langvirkari en kalksaltjrétur og
því hentugri til notkunar á þau tún, sem eru tvíslegin. í vot-
viðrasveitum er minni hætta á, að kalkammonsaltpétur skolist
burtu en kalksaltpéturinn vegna þess, að ammoníakið binzt
nokkuð í jarðveginum, en saltpéturssýran ekki. Þá skal taka til-
lit til þess, að flutningskostnaður á hvert kg. köfnunarefnis er
minni í kalkammonsaltpétri en kalksaltpétri.
6. Ammoniaksaltpétur.
Það er ammoníumnitrat NH4NOa. Ef það er notað án
íblöndunar annarra efna eru í því 35% af köfnunarefni, en það
er sjaldan gert, því að hreint ammoníumnitrat er vatnssjúgandi
og hættir því til að renna saman í hellu. Til að hindra sam-
runahættuna, er ammoníumnitratinu komið fyrir í jierluform
og perlurnar þaktar með næfur-þunnu lagi af jretrolatumrósen-
jrarafíni eða með fíngerðu leirdusti, kaolín eða kísilglur. Stund-
um er leirnum og parafíninu blandað hvoru tveggja í ammoní-
umnitratið, en í öðrum tilfellum eru þessi efni notuð sitt í