Búfræðingurinn - 01.01.1946, Side 55
Fraeið og spírun þess.
Eftir Klemens Kr. Kristjánsson.
í flestum blómskipunum æðri plantna myndast fræ, og þeg-
ar það fellur frá móðurplöntunni, er það orðið að sjálfstæðum
einstaklingi, en livort það nær því takmarki að verða að nýrri
lUrt, fer eftir þeim kjörum er það fær síðar.
1 il útsæðis hefur fræið aðeins þýðingu sem stofn að nýjum
plÖntueinstaklingi, og er fyrsta stigið spírunin, sem tekur mis-
langan tíma fyrir hinar ýmsu plöntutegundir. En spírunin er
það tímabil í vexti fræs til fullburða, sjálfstæðrar jurtar frá því
að hin fyrsta spíra kemur fram, og þar til jurtin er hætt að nota
þá forðanæringu, sem í fræinu var, en er orðin það þroskuð að
Seta lifað af þeirri næringu, sem þau vaxtakjör bjóða er jurtin
býf við á hverjum stað.
!• Myndun fræsins.
Fræið verður til í blómskipunum plantnanna og á þann hátt
að þroskað eggfrjó og karlfrjó vaxa saman, venjulega nefnt að
blómið frjóvgist. Eftir frjóvgunina byrjar fræið að vaxa —
frumudeiling — og nær sinni eðlilegu stærð eftir því sem skil-
yrðin tilláta því í hvert skipti.
II. Bygging fræsins.
Fræið er samansett af skurni og kjarna. Fræskurnið er orðið
úl úr egghimnum þess blóms, sem það hefur vaxið í. Ef fræið
ei aðeins með fræhýði (rúgur, hveiti, maís, ertur), er það kallað