Búfræðingurinn - 01.01.1946, Side 115

BÚFRÆÐINGURINN
113
minna á, að mörg eru þan verkefni og stór, sem vinna þarf lýð-
Veldinu til handa. Kemur þár jafnt til kasta alþjóðar, einstakl-
mga og stétta, bændastéttarinnar ekki síður en annarra.
Islendingar voru bændaþjóð, um langan aldur, því nær ein-
vihðungu. Bændastéttin hefur átt mestan þátt í því að skapa
sögu þjóðarinnar og mynda þánn arf, er hún geymir, að svo
nriklu leyti, senr íslendingar hafa einir umráðið. Og enn vinn-
úr fleira fólk að landbúnaði en nokkrum öðrum atvinnuvegi
a landi hér. Það voru bændur, sem réðu hér einir öllu, mestan
úlutann af frelsisöld íslendinga, og skópu hina fornu menning
þeirra. Það voru raunár líka þeir, sem létu sjálfstæði þjóðar-
mnar ganga sér úr greipum. En hér var við ramman reip að
draga, er kirkjuvald, konungsváld og óhlutvendni íslenzkra
höfðin gja vann allt að því, að grafa rætur sjálfstæðisins. Þó
hafði bændamenningin ekki öllu glatað. Samningur sá, er gerð-
Ur var við Noregskonung, reyndist furðu haldgóður, þó að olt
v*ri han'n brotinn, af því valdinn, sem sterkara var, en í því
hggur eilíf hætta, hversu vel sem samið er. Því mega íslend-
íngar aldrei gleyma. Gamlisáttmáli varð íslendingum bæði
Vopn og verja, sem nægði til þess, að jreir reyndu jafnan að
standa fast á rétti sínum. En íslendingár áttu miklu meira en
þennan samning, sém hefði aðeins orðið ónýt skinnbót í hönd-
um ómenntaðrar þjóðar. Þeir áttu líka bókmenntírnar. Þær
erti að öðrum þræði ávöxtur bændamenningar og lýðmenntun-
ar sjálfstæðrar þjóðar. En þær ern líka myndaðar af meinum
hennar. Þær eru helgidómur þess, sem var, og vonin um það,
Sem koma skyldi. Án þeirra hefðu íslendingar aldrei unnið
s]álfstæðisbaráttn sína.
Það hafa að vísu margir lærðir menn háð hina löngu sókn,
sem nú að lokunr hefnr leitt til fullkomins lýðræðis, en sveitin
hefur verið fóstra þeirra flestra. Þar hafa myndast vonir þeirra
°g þrár, stefnan um starf þeirra og stríð, enda hafa þeir flestir
Verið bændur.
Þó að flestar stoðir lýðræðis séu runnar frá rótum bænda-
tnenningar, þá bíða hennar þó enn fleiri störf og stærri skyld-
Ur- Enn senr fyrr munu sveitir landsins fóstra f jölda fólks, sem
streymir frá sveitum til sjávar, ti! þess að vinna þar margvísleg
8