Frjáls verslun - 01.01.2002, Qupperneq 49

EFNAHAGSRÁÐGJAFAR RÍKISSTJORNfl
þjóðhagsgerð, þjóðhagsspár og áætlanir; og sem þingmenn,
hagsmunasamtök og verkalýðsfélög geta leitað til? Vilja menn
hafa svona vinnu í stofnun sem er í ákveðinni ijarlægð frá stjórn-
málamönnum, ráðuneytum og hagsmunasamtökum - eða hafa
hana innan ráðuneytanna? En hvað um að það sé gerbreytt
landslag frá því sem var fyrir 28 árum þegar Þjóðhagsstofnun
var sett á fót, en alls kyns „hagiræðiapparöt“ eru núna úti um
allan bæ að spá og spekúlera um efnahagsmál með alls kyns spá-
og reiknilíkönum? Landslagið er augljóslega gerbreytt frá því
sem var fyrir 28 árum og hvað þá fyrir 40 árum þegar Efnahags-
stofnunin varð tíl. Það er rétt að margar hagfræðideildir, eins og
bankanna og hagsmunasamtaka, senda frá sér verðbólguspár
líkt og Þjóðhagsstofnun, en þær hafa svo sem aldrei verið stór
hluti af vinnu stofnunarinnar. En enginn aðili útí í bæ vinnur hins
vegar þjóðhagsreikninga eða gerir þjóðhagsspá frá grunni
annar en Þjóðhagsstofnun. Mörg „hagfræðiapparöt útí í bæ“
taka hins vegar greiningar og spár stofnunarinnar, breyta
ýmsum forsendum, og spá upp á nýtt. Og seint geta hagdeildir
hagsmunasamtaka talist óháð batterí.
„Óháð greiningarstöð efnahagslifsins“ í síðasta jólablaði tíma-
ritsins Vísbendingar var langt viðtal við Jón Sigurðsson, banka-
stjóra Norræna fjárfestíngarbankans og fýrrverandi forstjóra
Þjóðhagsstofnunar. Hann var spurður um það í ljósi hugmynda
forsætisráðherra hvort hlutverki stofnunarinnar væri lokið eða
hvort hún hefði enn hlutverki að gegna í efnahagslifinu - og þá
hvaða hlutverki. Svar hans var eftirfarandi: „Ég tel að Þjóðhags-
stofnun hafi enn hlutverki að gegna sem hlutlaus rannsóknar- og
ráðgjafarstofnun sem jafnt Alþingi sem ríkisstjórn getí leitað til
og almenningur getí treyst. Hins vegar er án efa tímabært að
skipta verkefnum milli stofnana upp á nýtt Til dæmis þannig að
þjóðhagsreikningagerð færist í meginatriðum til Hagstofu og að
fjármálaráðuneytið beri sjálft ábyrgð á þjóðhagsspám sem undir-
stöðu tekju- og gjaldaáætlunar fjárlagafrumvarps svo mikilvæg
dæmi séu nefnd. Þetta er eðlileg þróun. En ég er þeirrar
skoðunar að þörf sé fýrir stofnun eins Þjóðhagsstofnun.
Ástæðan er sú að flestir aðrir sem fást við greiningu á framvindu
og þróun í þjóðarbúskapnum hafa sérstakra hagsmuna að gæta,
Hagfræðinganefndin
í árslok 1946
Hagfræðinganefndin svonefnda var sett saman í árslok
1946 er nýsköpunarstjórn Ólafs Thors sagði af sér. Hún
var aftur kölluð saman árið 1948.
Jónas Haralz,Jrá Sósíalistaflokki.
Klemens Tryggvason hagstofu- Gylfi Þ. Gíslason prófessor, frá
stjóri, frá Framsóknarflokki. Alþýðuflokki.
Ólafur Björnsson þrófessor, frá
Sjálfstœðisflokki.
hagsráðgjafi vinstri stjórnar Hermanns
Jónassonar og hélt því starfi áfram hjá
ríkisstjórn Emils Jónssonr (des. '58) og
Viðreisnarstjórn Ólafs Thors (nóv.
1959). Jónas varð forstjóri Efnahags-
stofnunar í ársbyrjun 1962.
Árið 1960: Sérstakt efnahagsráðu-
neyti stofnað og varð Jónas Haralz ráðu-
neytisstjóri þess. Þetta ráðuneyti var
lagt niður þegar Efnahagsstofnun var
sett á fót 1962.
Árið 1962: Efnahagsstofnun sett á fót
og varð Jónas Haralz fyrsti forstjóri
hennar. Miklar deilur urðu um tilurð
þessarar stofnunar.
Árið 1969: Bjarni Bragi Jónsson tók
við af Jónasi Haralz sem forstjóri Efna-
hagsstofnunar og gegndi því starfi fram
til ársloka 1971 er stofnunin var lögð
niður.
Árið 1972: Hagrannsóknadeild Frarn-
kvæmdastofnunar ríkisins leysti Efna-
hagsstofnun af hólmi og varð Jón
Sigurðsson forstöðumaður hennar.
Árið 1974: Þjóðhagsstofnun hóf starf-
semi með sérstökum lögum og tók við
af Hagrannsóknadeild Framkvæmda-
stofnunar.
Árið 1980: Ólafur Davíðsson var settur
forstjóri Þjóðhagsstofnunar frá 1980 til
ársloka 1982 í íjarveru Jóns Sigurðs-
sonar sem hélt til starfa hjá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum í Washington.
Árið 1987: Þórður Friðjónsson ráðinn
forstjóri Þjóðhagsstofnunar. Þórður
hafði áður verið efnahagsráðgjafi ríkis-
stjórna Gunnars Thoroddsen (1980) og
Steingríms Hermannssonar (1983).
Árið 1998: Friðrik Már Baldursson
var settur forstjóri Þjóðhagsstofnunar í
fjarveru Þórðar Friðjónssonar sem
leysti af sem ráðuneytisstjóri í iðnaðar-
ráðuneytinu á árunum 1998 til 1999.
Árið 2001: Upp koma hugmyndir hjá
Davíð Oddssyni forsætisráðherra um
að leggja Þjóðhagsstofnun niður. Sú
hugmynd ratar inn í áramótaskaup
RÚV.
Árið 2002: Framtið Þjóðhagsstofn-
unar óviss.
49