Sjómaðurinn - 01.12.1940, Blaðsíða 23

1
SJÓMAÐURINN 15
Klukkan rúmlega 10 voru næslum allir skip-
verjar koihnir um borð og voru allir ómeiddir.
Höfðu þcii' bafsl við í neðjanjarðargöngunum um
nóttina og lágu margir bar mcð þeim. Var aðbún-
aður vitanlega illur.
Rélt um 10 levtið ösluðu 4 stór þýzk herskip inn
á höfnina og auk þess 2 stór herflutningaskip.
Lögðust þessi skip upp að bryggju og hersveitir
gengu á land. Þeim var vitanlega ekkert viðnám
veilt. Herverðir voru nú scttir um opinberar bygg-
ingar og þýzkur herfáni dreginn að stöngum á
Iiinmn belztu þeirra. Þar með var hertöku Krist-
jánssands lokið.
Sldpstjóri okkar og fvrsti stýrimaður fóru nú
að reyna að ná tali af skipamiðlaranum og kon-
.súlnum. Skipamiðlarinn var flúinn en hervörður
var kominn að bústað konsúlsins. Skýrði hervörð-
urinn þeim félögum svo frá, að þeir yrðu að koma
síðar sama dag. Gerðu þeir það og náðu tali af
konsidnum. En Iiann skýrði þeim frá því, að þar
sem Þjóðverjar væru búnir að hertaka bæinn yrði
að snúa scr með allt til þeirra. Ætlunin var að fá
leyfi til að fara út úr höfninni, ef skipið reyndist
þá sjófært og að fá levfi til að senda símskeyti
heim lil útgerðarinnar og skýra frá hvernig kom-
ið væri.
Ég vil gela þess bcr að nokkrir hásetanna lmrfu
nú allt í einu og komu ekki fram fyrr en eftir 5
daga. Höfðu þeir villst upp i lest sem fluttu þá,
ásamt flóttafólki, burtu úr bænum. Tóku Norð-
menn þá fasta og grunuðu liá um að vera þýzka
njósnara Voru þeir yfirheyrðir af ýmsum yfir-
völdum, en lentu síðast hjá flóttafólki, en þegar
Þjóðverjar tóku einnig þann stað, þar sem þeir
höfðust við, tókst þeim að komast til okkar aftur.
Tvisvar sinnum, daginn sem skipstjóri talaði við
konsúlinn, gerðu enskar sprengjuflugvélar árásir
á Kristjánssand, en litlar skemmdir urðu, enda
liröktu þýzkar flugvélar þær á flólta. A þessu gekk
allt af. Flestir skipverja sváfu um nætur í neðan-
jarðargöngunum, en nokkrir voru um borð í skip-
inu. Allt af vorum við að reyna að fá leyfi til að
fara eða að senda skeyti, en það gekk stirðlega.
Okkur var sagt um þetta levli, að i hafnarvíginu
befðu verið sárafáir menn. en þeir hefðu ekki gef-
ist upp fvr en þeir fengu skipun, sem talin var
vera frá Oslo um að gefast upp, en það reyndist
siðarmeir falsskipun. Þá var okkur og líka sagt,
að 17 herskip befðu tekið þátt í árásinni á bæinn.
Manntjón i bænum varð töluvert og fjölda marg-
ir særðust. Þegar árásin var gerð lágu tvö norsk
eftirlitsskip á höfninni: „Gyllir“, eins og áður
segir, og „Óðinn“. Börðust þau bæði gegn ofur-
el'linu og áður en sjóliðarnir á „Gylli“ gáfust upp,
brutu þeir fallbyssurnar og vélar skipsins og köst-
uðu hlutum úr þeim í sjóinn.
Á fimnita degi eftir árásina fengum við leyfi til
að senda skevti til útgerðarinnar um atburðina,
en okkur var neitað um leyfi til að fara með skipið.
Sama dag og við fengum þetta skeyti, komu 12
brezkar sprengjuflugvélar og gerðu harða árás á
höfnina og flugvelli tvo, sem þarna eru í gi'end.
En ég get ekki sagt, að þessar árásir bæru mikinn
árangur. Meðan árásin stóð yfir, fóru allir skip-
verjar í land, nema einn.
Næstu nótt eftir þennan atburð vöknuðum við
skyudilega við ægilega skothríð utau af sjó. Var
þá mikill viðbúnaður af Þjóðverja bálfu. Um borð
lil okkar komu sex hermenn með vélbvssur og
stilltu þeim upp. Var nú búist við að Bretar væru
að brjótast inn til bæjarins á herskipum, en þegar
leið á nóttina liætti skothríðin og hermennirnir
fóru í land. Síðar, eða undir miðjan dag komu
fimm þýzk herskip inn á höfnina. Sjóorusta hafði
verið úti fyrir og var talið að enska flotanum befði
lekisl að sökkva herflutningaskipum með þúsund-
uin hermanna. Að minnsta kosti fóru nú að berast
fréttir um þúsundir lika þýzkra hermanna á floti
í Skagerak. Mörg lik voru tekin á land i Kristjáns-
sand. Óbreyttir hermenn voru brenndir, en for-
ingjar munu haf'a yerið jarðsettir i kirkjugarð-
inum.
Um þetta leyti kom til mikillar orustu við Ev-
jemöen, en það er ekki alllangt frá Kristjánssand.
Nú hafði Norðmönnum tekist að ná saman nokkru
liði og lögðu þeir þegar til orustu. En vitanlega
var það vonlaust, eins og komið var, og þeir töp-
uðu orustunni. í bessu sambandi skal ég taka það
fram, að það er mjög líklegt, að Norðmönnum
hefði tekist að verja land sitl gegn þjóðverjum,
ef þeir hefðu verið svolitið undirbúnir og árásin
ekki komið þeim gjörsamlega á óvart.
Eftir margar bónorðsfarir og mikið umstang
fengum við loksins leyfi lil að láta gera við skipið.
Vil ég taka það fram, að í. öllu þessu veilti Vil-
hjálmur Finsen, sem þá var sendisveitarfulllrúi
í Oslo, okkur hina mikilvægustu aðstoð. Hann var
sannarlega góður vinur okkar á þessum erfiðu
tímuin. Við létum vitanlega ekki standa á okkur
og við skipið var gert eins fljótt og liægt var. Fór
sú framkvæmd fram i skipaviðgerðarstöð, sem
var um 2 milur frá bænum. Þegar lienni var lok-