Morgunblaðið - 05.03.2009, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. MARS 2009
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Endurreisnar-nefndSjálfstæðis-
flokksins hefur vak-
ið talsverða athygli
undanfarið. Öllu
hljóðara hefur verið um aðra
nefnd flokksins, Evrópunefnd-
ina. Hún var komin á fremsta
hlunn með að skila af sér til-
lögum til landsfundar, þegar
honum var frestað þar til síðar í
þessum mánuði. Ekkert bólar
enn á tillögunum.
Þó er Evrópustefna Sjálf-
stæðisflokksins sá þáttur í
stefnu hans sem einna helzt þarf
endurskoðunar við. Það blasir
við öllum eftir fjármálahrunið –
að minnsta kosti öllum sem vilja
að Ísland fái í framtíðinni not-
hæfan gjaldmiðil – og þeir eru
ófáir í Sjálfstæðisflokknum eins
og öðrum flokkum.
Ólíkar skoðanir eru á Evrópu-
málunum innan Sjálfstæðis-
flokksins. En kyrrstaða, óbreytt
stefna, er varla til þess fallin að
efla vígstöðu flokksins fyrir
komandi kosningar. Slík afstaða
myndi bæði fæla frá flokknum
fylgi og fækka möguleikum hans
við stjórnarmyndun eftir kosn-
ingar. Á landsfundinum hlýtur
að verða gerð einhver mála-
miðlun í Evrópumálunum.
Bjarni Benediktsson alþing-
ismaður, sem augljóslega nýtur
mikils stuðnings í embætti for-
manns Sjálfstæðisflokksins, er
byrjaður að fikra sig í átt að
slíkri málamiðlun. Á fundi Evr-
ópunefndar flokksins fyrr á
árinu talaði hann fyrir því að
sjálfstæðismenn reyndu að ná
samstöðu við aðra flokka um
samningsmarkmið í aðildar-
viðræðum við ESB.
Aðildarsamningur
yrði síðan lagður
fyrir þjóðina í
allsherjar-
atkvæðagreiðslu.
Bjarni talaði sömuleiðis fyrir
því að í aðildarviðræður yrði far-
ið af varfærni og með ströngum
skilyrðum, t.d. um yfirráð yfir
auðlindum þjóðarinnar. Umboð
frá landsfundi yrði „að gera
flokksforustunni kleift að taka
heilshugar þátt í samninga-
viðræðum sem kunna að leiða til
ESB-aðildar á grundvelli tiltek-
inna samningsmarkmiða“.
Bjarni benti líka á að slíkt um-
boð mætti ekki verða þannig úr
garði gert að „sá sveigjanleiki
sem nauðsynlegur er til að leiða
megi flóknar samningaviðræður
til lykta sé ekki fyrir hendi“ og
minnti á að samningsniðurstöð-
unni gæti þjóðin hafnað, eins og
Norðmenn hefðu gert tvívegis.
Þetta er skynsamleg afstaða.
Í viðtali við sjónvarp mbl.is í
fyrradag ítrekaði Bjarni að um-
boð til forystu Sjálfstæðis-
flokksins þyrfti að vera opið, en
taldi jafnframt að hagsmunum
Íslands væri „bezt borgið á
grundvelli EES-samningsins“.
Sá, sem ætlar sér að fara í að-
ildarviðræður við ESB með því
hugarfari að hagsmunum Ís-
lands sé engu að síður bezt
borgið utan þess, nær varla
fram aðildarsamningi, sem þjóð-
in sættir sig við. Þeir sem á ann-
að borð vilja skoða ESB-aðild
hljóta að gera það vegna þess að
þeir telja að aðildarsamningur,
þar sem hagsmunum Íslands
væri vel til haga haldið, væri
betri en óbreytt ástand.
Með hvaða hugarfari
vilja menn fara í
viðræður við ESB?}
Í átt að Evrópustefnu
Frétt Morgun-blaðsins í gær,
um að fjármálaeft-
irlit Lúxemborgar
undrist hvers
vegna íslenzk yf-
irvöld hafi ekki komið þangað
meiri upplýsingum um slæma
stöðu bankanna, fyrst bæði
Seðlabanki og ríkisstjórn vissu
af slíku snemma á síðasta ári,
hefur vakið talsverða athygli.
Starfsmaður eftirlitsins í
Lúxemborg, sem blaðið ræddi
við og telur trausta heimild,
segist undrast að lesa á netinu
að þessir aðilar hafi haft vitn-
eskju um slæma stöðu bankanna
í febrúar og apríl. Hefði fjár-
málaeftirlitið í Lúxemborg feng-
ið þessar upplýsingar fyrr, hefði
verið hægt að grípa til aðgerða,
að mati heimildarmannsins.
Jón Sigurðsson, fyrrverandi
stjórnarformaður Fjármálaeft-
irlitsins, segir í Morgunblaðinu í
dag að samskipti FME og
Seðlabankans við stjórnvöld í
Lúxemborg hafi verið góð.
Ekki er ástæða til að draga
það í efa. Engu að síður vaknar
sú spurning hvort þessar eft-
irlitsstofnanir hafi um of ein-
blínt á samskipti og upplýs-
ingagjöf
innanlands.
Í Morgunblaðinu
í dag eru tvær aðr-
ar fréttir, sem
varpa nokkru ljósi
á umræðuefnið. Annars vegar
kvartar Páll Hreinsson, for-
maður rannsóknarnefndar Al-
þingis, undan því að erfitt og
tímafrekt sé að fá upplýsingar
um erlenda starfsemi bank-
anna. Hins vegar segir blaðið
frá umræðum innan Evrópu-
sambandsins um að styrkja
mjög samvinnu fjármálaeftirlits
aðildarríkjanna; í raun samevr-
ópskt fjármálaeftirlit.
Fjármagnsmarkaðurinn er
löngu orðinn alþjóðlegur. Eft-
irlitið með honum hefur hins
vegar áfram verið skipulagt á
grundvelli þjóðríkjanna. Við-
brögðin við hinni alþjóðlegu
fjármálakreppu og leiðin til að
fyrirbyggja aðra slíka er ekki
að hneppa fjármagnsmarkaðinn
aftur í viðjar þjóðríkisins. Það
er ávísun á stöðnun og fátækt.
Það á að efla eftirlitið og reglu-
verkið á alþjóðlegum vettvangi,
þannig að upplýsingar gangi
greiðlega á milli og viðbrögð við
vanda séu sameiginleg.
Viðbrögð við vanda
eiga að vera
sameiginleg}
Alþjóðlegt fjármálaeftirlit
Þ
jóðin er yfir sig hneyksluð á ýmsu
og þar er svo sannarlega af nógu
að taka. En það er vont að hneyksl-
ast yfir sig, þá lendir maður fljótt í
öngstræti og sér enga leið út; gerir
sjálfum sér ógreiða og neyðist til að fara sjálfur
eftir þeim reglum, sem maður ætlaði sér að
setja öðru og verra fólki með upphrópunum
sínum og fullyrðingum.
Ofurlaun eru núna eitt uppáhalds hneyksl-
unarefnið. Allir eru sammála um að í bönk-
unum hegðuðu menn sér eins og vitfirrtir.
Laun stjórnendanna, með alls konar kauprétt-
arsamningum og árangursgreiðslum, sem
höfðu að sjálfsögðu ekkert með raunverulegan
árangur að gera, voru margar milljónir á mán-
uði, jafnvel tugir milljóna. Þetta var ekkert
annað en græðgi. Bjarni Ármannsson hefur
meira að segja viðurkennt að þetta hafi verið fullmikið af
því góða og restin af þjóðinni getur auðvitað kvittað upp á
það.
Bankarnir hrundu og hin stórskuldugu fyrirtækin
hrundu. Enn eru fjölmörg fyrirtæki sem ramba á barmi
gjaldþrots. Mörg þúsund manns hafa misst vinnuna, aðrir
þurft að sætta sig við launalækkun og enn óttast menn að
staðan eigi eftir að versna. Og eitt eru menn sammála um:
Ekki er verjandi að greiða nokkrum manni ofurlaun.
En þar láta menn ekki staðar numið. Þeir endurskil-
greina hugtakið „ofurlaun“ eins og ekkert sé. Ef fréttist af
einhverjum, sem fer yfir milljón krónur á mánuði í laun-
um, hvað þá að hann nálgist tvær, þá verður
allt vitlaust. Ofurlaun! Ofurlaun! er hrópað og
þess krafist að strax verði látið af þeim vonda
sið að borga stjórnendum fyrirtækja þessar
svimandi fjárhæðir.
Fyrirtæki skera af launum starfsmanna og
taka þá mörg þann kostinn að miða launalækk-
unina við alla sem hafa yfir 300 þúsund krónur
í laun. Þar er eitthvert heimatilbúið viðmið og
enginn hrópar um ofurlaun.
Málið vandast þegar ofar dregur. 400-600
þúsund krónur á mánuði eru fín laun, þau eru
vissulega ofar en heilagi 300 þúsund kallinn, en
samt hrópa fæstir um ofurlaun. Um leið og
komið er í 700 þúsund fer málið að vandast.
Milljónin og allt þar yfir kallar á flestar blogg-
færslurnar og upphrópanirnar.
Þannig tekur almenningur, líklega óafvit-
andi, fullan þátt í að lækka launin sín, í nafni þess að barist
sé gegn ofurlaunum. Því ef sá sem núna fær 1,7 á mánuði
lækkar í 1,2 þá lækkar milljón króna fólkið í 7-800 þúsund
og fólkið með þau laun þarf að fara enn neðar og áður en
við vitum af er 300 þúsund kallinn ekki heilagur lengur.
Hvað gerum við þá? Verðum við gjaldþrota og alsæl
með jöfnuðinn sem við höfum náð fram? Eða horfum við
öfundaraugum til þeirra sem nálgast milljónina og höldum
áfram að hrópa og kalla um ofurlaun? Ímyndum við okkur
kannski að á Nýja Íslandi verði enginn launamunur, allir
fái sín 400 þúsund, óháð starfi? Gleðilega launalækkun.
rsv@mbl.is
Ragnhildur
Sverrisdóttir
Pistill
Hvernig á að tala launin sín niður
Reynt að sporna við
misnotkun á bótum
FRÉTTASKÝRING
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
V
innumálastofnun mun
samkvæmt nýju frum-
varpi Ástu Ragnheiðar
Jóhannesdóttur félags-
málaráðherra fá auknar
heimildir til að kanna hagi umsækj-
enda um atvinnuleysisbætur. Grunur
er uppi um að fólk hafi verið að mis-
nota bæturnar enda hefur ekkert
kerfi verið fundið upp á Íslandi sem
fólk hefur ekki reynt að misnota.
Gissur Pétursson, forstjóri Vinnu-
málastofnunar, ítrekar að þessi grun-
ur beinist einungis að litlum hópi
þeirra rúmlega 16 þúsund ein-
staklinga, sem eru á atvinnuleysis-
skrá. En Gissur bendir ennfremur á
að þetta geti orðið dágóðar upphæðir
ef ekkert sé að gert.
Atvinnulausu fólki hefur fjölgað
geysilega. Mestöll orka starfsfólks
Vinnumálsstofnunar hefur farið í það
að tryggja þessu fólki framfærslu.
Nú hefur hægst um í nýskráningum
og starfsfólkið getur snúið sér að því
að tryggja að allt fari fram eftir sett-
um reglum.
Samkeyrt við nemendaskrár
Eitt af því sem hefur verið til skoð-
unar er hvort fólk á atvinnuleyisskrá
stundi nám í skólum landsins og þiggi
atvinnuleysisbætur í stað þess að
vera á námslánum. Að sögn Gissurar
skrifaði Vinnumálastofnun öllum há-
skólum bréf og óskaði eftir því að fá
nemendaskrár til að samkeyra þær
við atvinnuleysisskrána. Allir háskól-
arnir, að Háskóla Íslands undan-
skildum, hafa sent inn slíkar skrá.
HÍ, sem er langfjölmennasti skólinn,
taldi sig þurfa að fá leyfi Persónu-
verndar og er málið í því ferli núna.
Að sögn Gissurar hafa til þessa
komið upp 120 nöfn úr samkeyrsl-
unni, og verða mál þeirra skoðuð sér-
staklega. Reiknar Gissur með því að
nöfnin verði á þriðja hundrað þegar
búið verður að samkeyra nemenda-
skrá Háskóla Íslands. Hann bendir á
að búið sé að rýmka reglur til að auð-
velda atvinnulausu fólki að sækja
námskeið af ýmsu tagi hjá símennt-
unarmiðstöðvum.
Annar hópur, sem verður skoðaður
sérstaklega, er sjálfstætt starfandi
atvinnurekendur. Með lagabreyt-
ingu, sem gerð var í nóvember, var
þessum hópi heimilað að sækja um
atvinnuleysisbætur, ef samdráttur
varð í rekstri. Fjölgað hefur gífurlega
í þessum hópi, eða úr 7 í nóvember í
586 í janúar. Tölur fyrir febrúar eru
ókomnar.
Gissur segir að Vinnumálsstofnun
sé að bregðast við grun um að fólk í
sjálfstæðum atvinnurekstri skrái sig
atvinnulaust en haldi engu að síður
áfram að vinna. Þetta fólk þarf eins
og aðrir að stunda atvinnuleit og
sækja námskeið og önnur úrræði,
sem boðið er upp á.
Slök mæting á námskeið
„Við höfum verið að boða þennan
hóp á námskeið en mætingin hefur
því miður verið slök. Hugsanlega er
fólkið svo upptekið við vinnu að það
hefur ekki tíma til að sækja nám-
skeiðin,“ segir Gissur.
Þriðji hópurinn er fólk sem skráir
sig atvinnulaust, mætir reglulega á
námskeið og önnur úrræði en er samt
að vinna „svart“. Að sögn Gissurar er
þetta lítill hópur og sá sem erfiðast er
að ná til.
„Ég vil ítreka að 99% þeirra ein-
staklinga sem eru á atvinnuleysiskrá
er fólk sem virkilega þarf á þessari
framfærslu að halda og er að gera allt
rétt. En það er alltaf nöturlegt að vita
til þess að fólk reyni að misnota kerf-
ið,“ segir Gissur Pétursson.
Morgunblaðið/Ómar
Biðraðir Þúsundir manna hafa misst atvinnuna á síðustu mánuðum. Heldur
hefur hægst á nýskráningum hjá Vinnumálastofnun á allra síðustu dögum.
EF sannast að fólk misnotar at-
vinnuleysisbótakerfið er hægt að
krefja það um endurgreiðslu og
að auki þarf það að greiða sektir.
Þá getur viðkomandi misst rétt
til atvinnuleysisbóta í allt að tvö
ár.
Vinnumálastofnun hefur nú
þegar skrifað nokkrum ein-
staklingum bréf og krafið þá um
frekari skýringa á þeirra högum.
Hún er opinber stofnun og þarf
að fara að settum reglum um
andmælarétt og annað slíkt. „Hér
er um að ræða framfærslu fólks
svo við verðum að vera með 100%
staðfestingu á því að verið sé að
misnota kerfið. En ef menn mæta
ekki í viðtöl og boðuð úrræði og
geta ekki gefið fullnægjandi
skýringar á því er komin upp
önnur staða,“ segir Gissur Pét-
ursson.
Hann segir að heilmikil vinna
sé í þessu fólgin og skoða þurfi
hvert mál mjög gaumgæfilega.
GREIÐA
SEKTIR
››