Morgunblaðið - 17.10.2009, Blaðsíða 32

32 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 2009
✝ Hjalti Gestssonfæddist á Hæli í
Gnúpverjahreppi í
Árnessýslu 10. júní
1916. Hann andaðist á
hjúkrunarheimilinu
Ljósheimum á Selfossi
6. október 2009.
Foreldrar hans
voru Margrét Gísla-
dóttir húsfreyja og
organisti, f. 30.9.
1885, d. 7.6. 1969, og
Gestur Einarsson,
bóndi og oddviti, f.
2.6. 1880, d. 23.11.
1918. Börn þeirra voru auk Hjalta:
a. Gísli, f. 6.5. 1907, d .4.10. 1984,
safnvörður á Þjóðminjasafninu. b.
Einar, f. 15.10. 1908, d. 14.10. 1984,
bóndi á Hæli. c. Ragnheiður, f. 23.5.
1910, d. 19.8. 1912, d. Steinþór, f.
31.5. 1913, d. 4.9. 2005, bóndi á
Hæli, alþingismaður. e. Þorgeir, f.
3.11. 1914, d. 19.6. 2005, læknir. f.
Ragnheiður, f. 4.2. 1918, d. 26.6.
1997, húsfreyja á Ásólfsstöðum.
Hjalti kvæntist Karen Marie Ole-
sen, íþróttakennara 12. júní 1943, í
Kaupmannahöfn, Hún var fædd.
9.2. 1921, dóttir Dorthe og Ole Rot-
haus Olesen bónda, Randers á Jót-
landi. Karen lést 21.3. 1990. Börn
þeirra fjögur eru: 1) Margrét,
íþrótta- og handavinnukennari, f.
1.9. 1944, maki Kristján H. Guð-
mundsson framkvæmdastjóri, f.
10.9. 1943. Þeirra börn eru; a. Halla
Karen íþróttakennari, f. 7.2. 1970,
maki Elías Níelsson, íþrótta- og líf-
eðlisfræðingur, f. 21.12. 1967, b.
Svava viðskiptafræðingur, f. 13.3.
1974, maki Gunnlaugur Árnason,
fjölmiðlafræðingur, f. 1.3. 1974. c.
Hjalti, þjálfunar- og lífeðlisfræð-
ingur, f. 1.3. 1978, maki Silja Ósk
Leifsdóttir innanhúsarkitekt, f.
16.3. 1979. Barnabörnin eru fjögur.
brúðkaupsdegi þeirra 12. júní 1937.
Hjalti lauk stúdentsprófi 1938 frá
MR og hélt þá til Kaupmannahafnar
og lauk prófi frá Landbúnaðarhá-
skólanum ásamt sérnámi 1943 en
kom heim að lokinni heimstyrjöld-
inni 1945. Hjalti hóf störf hjá Bún-
aðarsambandi Suðurlands á Selfossi
1946 og starfaði þar sem ráðunaut-
ur í 40 ár og jafnframt sem fram-
kvæmdastjóri þess 1959-1986. Sam-
hliða vann hann að ýmsum
fræðslustörfum í þágu landbúnaðar,
t.d. með bændanámskeiðum í Stóru-
Sandvík 1951-55, framkvæmda-
stjórn Bændaskólanefndar í Skál-
holti og stundakennslu við Bænda-
skólann á Hvanneyri 1949-57. Hjalti
var fulltrúi Sunnlendinga á Bún-
aðarþingi 1967-83, sat þar í ýmsum
nefndum, m.a var hann formaður
stjórnar Bændahallarinnar.
Hjallti var frumkvöðull að mikl-
um framförum í landbúnaði hér-
lendis. Hann var í forystu um stofn-
un Hrossaræktarsambands
Suðurlands, Landssambands hesta-
manna, sauðfjársæðingarstöðvar í
Þorleifskoti, tilraunabúsins í Laug-
ardælum. Hann innleiddi nýjan
dómstiga í kúadómum, súgþurrkun
á heyi, og var framkvæmdastjóri
Landbúnaðarsýninganna á Selfossi
1958 og 1978. Hjalti var sýslunefnd-
armaður Selfyssinga 1958-1970.
Hann var virkur í Rótaryklúbbnum
á Selfossi um áratugaskeið og var
m.a. tvisvar sinnum forseti klúbbs-
ins og hlaut æðstu viðurkenningu
samtakanna, Paul Harris-orðuna.
Honum var veitt hin íslenska fálka-
orða 1988 fyrir störf sín í þágu
bænda. Síðasta áratuginn áttu
bekkjarsystkinin frá MR, Hjalti og
Ástríður H. Andersen, fyrrum
sendiherrafrú, náið vináttu-
samband sem var þeim innihalds-
ríkt og færði þeim mikla gleði.
Útför Hjalta Gestssonar verður
gerð frá Selfosskirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
Meira: mbl.is/minningar
2) Ólafur, fulltrúi, f.
1.4. 1948, maki Stein-
unn Ingvarsdóttir
hjúkrunarfræðingur,
f. 8.6. 1952. Barn
þeirra: Snæfríður há-
skólanemi, f. 28.12.
1987. Fyrir átti Stein-
unn soninn Atla Sig-
urðsson raf-
eindavirkja, f. 2.5.
1976, maki Vaka Sig-
marsdóttir, viðskipta-
fræðingur. Fyrri kona
Ólafs var Sigurlína
Margrét Ásbergs-
dóttir, fréttamaður, f. 29.6. 1948, d.
13.1. 1983. Börn þeirra eru: a. Sól-
veig, BA, f. 1.10. 1971, d. 13.2. 2007.
Ekkill hennar, Hermann Þór Karls-
son bóndi á Efri-Brúnavöllum, f.
15.4. 1966, b. Hjalti, tæknifræð-
ingur, f. 25.9. 1972. c. María Karen,
viðskiptafræðingur, f. 25.2. 1976,
maki Valdimar Bjarnason bygging-
armeistari og viðskiptafræðingur, f.
19.5. 1972. Barnabörnin eru níu. 3)
Unnur, kennari, f. 14.12.1951, maki
Friðrik Páll Jónsson, fréttamaður,
f. 28.5. 1945. Börn þeirra eru: a.
Páll, lögfræðingur, f. 10.1. 1981, b.
Magnús háskólanemi, f. 6.12. 1986.
c. Hjalti nemi, f. 26.2.1989. 4) Gestur
framkvæmdastjóri, f. 22.10. 1956,
maki Sólveig Ragnheiður Krist-
insdóttir, námsráðgjafi, f. 20.1.
1957. Börn þeirra eru: a. Elísabet, f.
27.1. 1979, d. 13. nóv. 1980. b. Hild-
ur, félagsráðgjafi, f. 6.3. 1981, maki
Adolf Ingvi Bragason, viðskipta-
fræðingur, f. 29.6. 1978. c. Kristín,
háskólanemi, f. 8.12. 1988. d. Karen
María, f. 24.3. 1996. Þau hjónin eiga
eitt barnabarn.
Hjalti ólst upp á Hæli, missti föð-
ur sinn kornungur en móðir hans
sat áfram jörðina þar til Einar og
Steinþór tóku við búsforráðum á
Faðir minn Hjalti Gestsson er lát-
inn, síðastur af systkinahópnum frá
Hæli. Hann var yngstur af bræðr-
unum, elstur var Gísli, þá Einar,
Steinþór og Þorgeir, en Ragnheiður
systir þeirra var yngst. Systkinin
voru söngvin og glaðvær hópur.
Minning mín af þeim öllum er þegar
þau stóðu hringinn í kringum ömmu
við orgelið á Hæli og sungu. Síðan,
er amma var orðin öldruð, þá tóku
við orgelinu Gísli eða Ragnheiður.
Þetta voru tónleikar okkar krakk-
anna og annarra tilheyrenda í þá
daga og þeir bestu sem ég hef heyrt
hingað til.
Faðir minn vann að leiðbeining-
arþjónustu við bændur. Ég fékk oft
að fara með honum í dagsferðir um
sveitir Suðurlands þegar ég var lítill,
óþægur pjakkur, líklega til að hvíla
móður mína. Þar átti ég mínar bestu
stundir með pabba, sitjandi á kassa
fyrir aftan bílstjórasætið í gamla
Willýs-jeppanum. Hann söng fyrir
mig og sagði mér sögur af föður sín-
um, Gesti frá Hæli, og félögum hans,
Einari Benediktssyni og Eyjólfi í
Hvammi, er þeir ætluðu að virkja
Þjórsá eftir aldamótin 1900 en urðu
að hætta við þau áform vegna fyrri
heimstyrjaldarinnar.
Það gladdi föður minn mjög þegar
draumur félaganna varð að veru-
leika með virkjun Búrfells 60 árum
seinna.
Margar voru sögurnar af Gunnari
á Hlíðarenda, Skarphéðni Njálssyni
frá Bergþórshvoli og öðrum stór-
mennum, en pabbi virtist aldrei
þreytast á masinu í mér.
Oft var erfitt að sofna á dimmum
kvöldum, þá birtist pabbi með gít-
arinn sinn og söng okkur í svefn.
Pabbi átti að mörgu leyti góða
ævi, hann kom frá sterku menning-
arheimili sem hann bar alla tíð fyrir
brjósti. Hann lauk háskólanámi í
landbúnaðarfræðum og vann allan
sinn starfsaldur við sín hugðarefni
og gott betur. Hann var í framvarð-
arsveit landbúnaðarvísindamanna
sem sáu mörg verk sín verða að
veruleika með því að nú stendur ís-
lenskur landbúnaður á mörgum
sviðum jafnfætis því besta sem ger-
ist í heiminum í dag.
Gæfumaður var hann í sínu einka-
lífi. Fann sína konu, Karen, í Dan-
mörku er hann var þar í námi. Þau
áttu saman mörg góð ár. Það var
pabba mjög erfitt að missa hana.
Hin seinni ár kynntist hann gam-
alli vinkonu sinni og bekkjarfélaga
úr MR, Ástríði Andersen, sem hafði
misst manninn sinn fyrir nokkrum
árum. Varð það honum til mikillar
gæfu og mat hann hana mikils.
Það var alltaf mikill hugur í hon-
um að komast í réttir og ekki minnk-
aði það hin síðustu ár. Nú var farið
að líða að hans síðustu dögum. Þá
hafði hann það af að komast í Skaft-
holtsréttir þó veikur væri og daginn
eftir í Reykjaréttir. Veður var rysj-
ótt, rigning og rok, er við stóðum
undir réttarveggnum og áttum okk-
ar síðasta vitræna samtal og supum
á gömlu skosku viskíi.
Nú er hann kominn í sinn glaða
systkinahóp, syngjandi við orgelið
hjá ömmu.
Blessuð sé minning hans.
Ólafur Hjaltason.
Hann var margt. Hann var ráðu-
nautur og átti þátt í stórstígum
framförum í landbúnaði. Hann sagði
það ekki, en ég held að hann hljóti að
hafa verið stoltur af ævistarfinu.
Hann var margheiðraður fyrir það
og hvarvetna aufúsugestur í sveit-
unum.
Hann var vísindalega þenkjandi,
gladdist yfir framförum og var
stórum hrifnari af túnum en hraun-
um. En hann gat líka hlegið að því
sem Halldór Pálsson sagði, þegar
þeir voru saman á bæ, að það væri
ekki svo slæmt að búa á rýrri jörð
með litlum slægjum. Þá væru menn
fljótir með heyskapinn og gætu tekið
í spil!
Hann var orðsins maður, kunni
kynstrin af ljóðum og kvæðum.
Hann hreifst af snjöllum ræðum, var
sjálfur góður ræðumaður. Söngur
var honum yndi. Hann var tenór, og
þótti svo góður að skorað var á hann
ungan að nema söng í Kaupmanna-
höfn.
Sögumaður var hann og sagði að
engin saga væri alveg sönn, en hún
er örugglega sönn sagan af langafa
hans, Gesti gamla, sem sótti messu í
Hruna. Séra Jóhann Briem prédik-
aði. Eftir messu gengur fólkið út og
hrósar presti. „Mikið lifandis ósköp
var þetta góð ræða hjá yður, séra Jó-
hann minn.“ Fleiri tóku undir, en
Gestur stóð álengdar og segir ekk-
ert. Prestur þokar sér nær honum
og segir svo: „Þú segir ekkert, Gest-
ur?“ – „Þú ert svo feitur að ég vildi
helst éta þig,“ segir þá Gestur. –
„Þar færi góður biti í hundskjaft,“
segir prestur, „en hvernig er þetta
með þig, ertu svo mikill dóni að þú
þúar prestinn?“ – „Hefur þú ekki
kennt okkur Faðir vor, þú sem ert á
himnum?“ svarar þá Gestur, „Þykist
þú vera meiri en Guð?“ – Þeir voru
félagar og höfðu gaman af að kank-
ast á.
Hann rakti ættir af fimi. „Þetta er
frændi okkar,“ sagði hann og rakti
svo skyldleikann fram og aftur í efri
lögum ættliðanna, kom svo ofan úr
hæðum og tengdi við persónur í nú-
tíma. Ekki var hann minni ættfræð-
ingur sauðfjár.
Hann var ætíð með sauðfé sjálfur,
þekkti ærnar og talaði um þær og við
þær eins og persónur. Hann stóð
fyrir dyrum fjárhússins, kallaði
„Komm-e-ðe“ og þær hlupu til hans.
Hann var enn með kindur þegar
hann lést, og þótt hann gæti ekki
lengur séð einn um féð var kappið
svo mikið að hann hugðist stækka
búið.
Hæll var miðjan í lífi hans, og
hreppurinn kæri. Hann var ekki
lengi á hjúkrunarheimili, leiddist
þar, vildi ferðast og oftast upp í
hrepp. „Hægðu á þér,“ sagði hann
og ég stöðvaði bílinn. Hann horfði
nokkra stund yfir æskuslóðirnar.
Hann hafði dálæti á ljóðum föður-
bróður síns, Eiríks Einarssonar.
Ástina á átthögunum og tryggðina
við æskuheimilið áttu þeir saman,
„Ég hvergi hef litið á ævinni indælli
reit,“ segir í ljóðlínu eftir Eirík.
Það gat fokið í hann ef farið var
með fleipur um eitthvað sem stóð
honum hjarta nær. „Hver segir það,
hvar stendur það?“ sagði hann
hvasst og þröngvaði mönnum út í
horn.
Nú eru þau öll látin systkinin,
börn Gests Einarssonar og Mar-
grétar Gísladóttur, heiðursfólk sem
dýrmætt var að kynnast, og nú verð-
ur stórum stirðara sambandið við
fortíðina. Bót er að Hjalti, eins og
bræður hans, skrifaði um gamla tím-
ann, en lítið er eftir af lifandi og ein-
stæðri frásagnarlist. Hann var hlýr
og góður tengdafaðir. Hans verður
saknað.
Friðrik Páll Jónsson.
Blessuð sértu sveitin mín!
sumar, vetur, ár og daga.
Engið, fjöllin, áin þín
– yndislega sveitin mín! –
heilla mig og heim til sín
huga minn úr fjarlægð draga.
Blessuð sértu sveitin mín!
sumar, vetur, ár og daga.
(Sigurður Jónsson.)
Nú er hann elskulegi afi minn lát-
inn 93 ára að aldri. Ég er þakklát
fyrir það að hann þurfti ekki að
liggja lengi veikur því heilsu hans
var farið að hraka. Honum hefði ekki
líkað það, þessum líka heilsuhrausta
manni með sín sterku og góðu gen.
En þó eru augun mín full af tárum og
minningar hrannast upp í huga mér.
Afi Hjalti var nú ekki bara afi
heldur var hann vinur minn og allra
barnabarnanna sinna. Nærvera
hans var notaleg og góð. Hann var
svo fróður og hafði með eindæmum
góða frásagnargáfu. Það voru ófáar
ferðirnar sem ég fór til hans frá
Reykjavík að Reynivöllum 10 á Sel-
fossi, þá annað hvort með rútu eða
akandi með foreldrum mínum og
systkinum. Dekurferðirnar voru
þegar við Sollý frænka heitin feng-
um að fara tvær einar, ekki með
yngri systkin í eftirdragi, til þín og
ömmu Karenar. Þetta voru ferðir
sem fá 10 í einkunn. Já, sem litlar
hnátur vorum við mikið að skottast í
kringum afa Hjalta og hans kindur.
Við hjálpuðum afa oft að stinga út úr
fjárhúsinu og þar vildi afi stjórna en
við höfum heldur betur erft stjórn-
semi afa þannig að stundum var mik-
ið fjör. Einnig þótti okkur mikið til
koma þegar við fengum að skrifa
fjárdóma á afkvæmasýningum. Þá
vorum við afar stoltar. Afi, þú varst
snillingur að umgangast börn, fræða
þau, vera vinur þeirra og kenna þeim
til verka. Það er ekki hægt annað en
að minnast á kartöfluræktina hans
afa. Þar var kartöfluupptakan þvílík
viðhöfn. Allir í götunni sem ekki
voru eldri en 12 ára fengu að fara
með að taka upp kartöflur. Pásurnar
milli þess sem við tíndum voru ansi
góðar. Þá lékum við okkur oft af
mikilli gleði á sandeyrunum við Ölf-
usá.
Ég minnist líka allra ferðanna
sem afi fór akandi með okkur barna-
börnin í Gnúpverjahrepp. Í bílnum á
leiðinni var brjóstsykurskeppnin að-
alatriðið. Afi Hjalti átti nefnilega
alltaf „brenndan“ brjóstsykur í bíln-
um og um leið og lagt var af stað,
fékk hvert barn einn brjóstsykur-
mola og keppnin stóð um það hver
ætti brjóstsykurinn lengst. Allir
vildu vinna og þess vegna voru allir
þöglir og góðir. Seinna hef ég séð að
þetta keppnisfyrirkomulag var bráð-
snjallt.
Afi þú varst sannur sveitamaður
sem unnir skepnum, þá aðallega
kindum. Þær voru þér allt. Þú
þreyttist aldrei á að vera nálægt
þeim né tala um þær. Engu að síður
hafðir þú gaman að vera á manna-
mótum og stundaðir menningarvið-
burði langtum lengur en margir aðr-
ir og þar varst þú í góðum
félagsskap með Ástu. Við afi rædd-
um oft nú í seinni tíð um sveitina
hans og uppvaxtarár. Þetta voru
sögur sem ég fékk aldrei nóg af og
dýpkuðu skilning minn á samtíð
þinni.
Já, árin með þér, afi minn, eru mér
mjög dýrmæt. Takk fyrir allt, elsku
afi Hjalti.
Þín
Halla Karen Kristjánsdóttir.
Nú þegar afi Hjalti er búinn að
kveðja þennan heim þá minnist mað-
ur allra þeirra góðu stunda sem ég
átti með honum. Það var algjört æv-
intýri að fara til afa og ömmu á Sel-
foss. Það mátti allt og allt var til fyrir
okkur krakkana, afi búinn að fara út
í kaupfélag og kaupa Cocoa Puffs
fyrir okkur. Það var svo gaman að
gista á Selfossi því afi var svo mikill
sögumaður. Hann sagði okkur sög-
ur, þegar við vorum að fara að sofa,
sem oftast voru í nokkrum hlutum.
Þær voru svo góðar og skemmtileg-
ar að þegar afi hætti og sagði að
seinni hlutinn kæmi á morgun þá var
alveg ómögulegt að fara að sofa því
spenningurinn var svo mikill. Oft var
tekið í spil og einnig lagður kapal.
Þegar við fengum kæfubrauð hjá
ömmu þá vildi ég alltaf skera það
niður í litla bita eins og þú gerðir.
Feluleikur með frændsystkinum
mínum niðri á skrifstofunni þinni og
allskyns annað sprell, það mátti allt.
Bílferðirnar í fjárhúsið á Selfossi og
upp í hrepp eru ógleymanlegar. Þótt
þetta sé nú ekki löng vegalengd í dag
þá var þetta langt þegar maður var
lítill pjakkur. Afi var alltaf búinn að
kaupa brjóstsykurspoka og var allt-
af farið í keppni hver gat haft mol-
ann sem lengst uppi í sér. Þar sem
keppnisskapið er mikið og ég mikill
nammigrís var erfitt að keppa við
frændsystkinin mín og afa, því ekki
fékk maður marga á leiðinni. Þetta
var hinn besti leikur og mun verða
notaður í framtíðinni á aðra einstak-
linga. Kindurnar og upplifunin af
sveitinni með afa var frábær tími.
Heimalningar í garðinum á Selfossi
sem þurftu að fá pela, stinga út,
smala saman fyrir fjall, réttir, sauð-
burður, og heyskapur voru stundir
sem gáfu mikið og gleymast aldrei.
Oft fannst afa ég ekki bera mig rétt
að og var hann ófeiminn að láta mig
vita af því.
Þú kenndir mér að virða náttúr-
una, dýrin og þykja vænt um sveit-
ina okkar. Nú í seinni tíð hefur mér
þótt mjög gaman að heyra afa segja
mér sögur af sér þegar hann var
yngri í sveitinni með bræðrum sín-
um. Einnig kunni afi að segja
skemmtilega frá námsárum sínum í
Danmörku og hvernig hann kynntist
ömmu Karen þar.
Afi var duglegur að minna mig á
uppruna minn og fjölskyldu þegar
ég var úti í námi, því ekki mátti
gleyma henni. Ég held stundum að
afi hafi ekki alveg gert sér grein fyr-
ir tækninni sem er í dag sem gerir
manni kleift að vera í góðu sambandi
miðað við þegar hann var í námi,
fastur í Danmörku vegna stríðs. Nú
síðustu mánuði hans var hann alltaf
að spyrja um líðan Benjamíns. Ég
náði að sýna afa myndir af Benjamín
og segja honum að allt væri í lagi
með hann og hann væri kominn
heim. Afi var húmoristi, þrjóskur,
vel að sér og sérstaklega barngóður.
Ég kveð þig með söknuði og mun
sýna Benjamín myndir af þér og
segja honum frá þér. Ég veit að
amma tekur vel á móti þér með sitt
svakalega flotta kaffihlaðborð eins
og þú varst vanur.
Hjalti Kristjánsson.
Afi var merkilegur karl, allir í
sveitinni þekktu hann og mér fannst
ég sjálf merkilegri fyrir að eiga
þennan afa. Afi naut sín best í fjár-
húsinu með kindunum sínum og það
var alltaf skemmtilegt að koma með
afa í fjárhúsið, það var líka ótrúlegt
að sjá hvernig lag hann hafði á kind-
unum sínum, hann gat kallað á þær
og þær komu hlaupandi.
Það var líka mikið gaman að koma
og gista á Reynivöllunum, við krakk-
arnir lögðum húsið undir okkur í
ýmsum leikjum og afi spilaði við
okkur og passaði að við fengjum nú
örugglega nóg af kókópöffsi.
Skaftholtsréttir voru afaréttir og
þar var hann í essinu sínu. Mér eru
sérstaklega minnistæðar réttirnar
þarsíðustu hvað afi var kátur og
hress og skemmti sér vel.
Elsku afi, nú ertu kominn á betri
stað til ömmu Karenar og Sollýjar
systur, takk fyrir allar góðu stund-
irnar.
Snæfríður Ólafsdóttir.
Afi Hjalti var algjör snillingur. Við
gerðum marga hluti saman. Frá því
að ég man eftir mér hefur mér þótt
svakalega vænt um hann afa minn.
Alltaf þegar hann kom í heimsókn
settist hann niður inni í stofu. Um
leið og hann settist niður þá hljóp ég
fram og náði í bók sem heitir Sauð-
fjárrækt á Suðurlandi og við skoð-
uðum hana saman. Ég hafði mikla
Hjalti Gestsson