Morgunblaðið - 24.10.2009, Blaðsíða 41

Minningar 41
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 2009
Anton Galan er all-
ur. Það var einhver
óraunveruleikablær yfir sorgar-
fregninni sem barst mér með tölvu-
pósti yfir hafið. Eins og hendi er veif-
að er þessi lífsglaði, gáskafulli maður
horfinn yfir móðuna miklu og skilur
eftir sig stórt skarð.
Anton var einn fyrsti maðurinn
sem ég kynntist er ég hóf störf á
Hafrannsóknastofnuninni fyrir ald-
arfjórðungi. Þessi skemmtilegi og
skrafhreifni maður vakti strax áhuga
minn enda hafði hann þá þegar upp-
lifað mikið og margt víðs vegar um
heiminn. Hann var fæddur og uppal-
inn í Baskalandi, tók doktorspróf í
London og var prófessor í Vene-
súela. Á þessum tíma voru þau
Hadda nýflutt til Íslands og vænt-
anlegt barn þeirra átti hug Antons
óskiptan. Anton var mikill Baski í
sér og skyldu menn varast að kalla
hann Spánverja, en jafnframt var
hann mikill Íslendingur, ásatrúar-
maður og kvað íslenskar rímur á
sinn einstaka hátt.
Anton var mikið náttúrubarn og
sá mesti veiðimaður sem ég hef
kynnst. Þar á ég ekki við magn veið-
innar, eins og því miður er of algeng-
ur mælikvarði í skotveiðum á Ís-
landi, heldur það hvernig veiði-
hugsjónin var greypt inn í allan hans
þankagang og samtvinnuð vísinda-
legum áhuga á náttúrunni. Anton
hafði ekki dvalið lengi á Íslandi þeg-
ar hann gat kennt mér, reykvískum
atferlisfræðingnum, margt og mikið
um náttúrufar á suðvesturhorni
landsins, ekki síst um áhrif veðurs og
gangs himintungla á hegðun ís-
lenskra dýra. Fyrir það er ég þakk-
látur.
Anton kom reglulega að máli við
mig og sagði „Förum, förum“ –
hinsta sinni nú fyrir um tveim vikum.
Þessi frasi er mjög lýsandi fyrir
þennan mikla athafna- og ævintýra-
mann, sem var ötull talsmaður þess
að menn notuðu tímann og nytu lífs-
ins. Að njóta lífsins þýddi frá sjón-
arhóli Antons yfirleitt einhvers kon-
ar náttúruupplifun, t.d. köfun,
sigling, ganga eða veiðar. Þótt ég
hafi alloft tekið áskoruninni „Förum,
förum“ finnst mér nú að það hafi ver-
ið allt of sjaldan, sérstaklega í seinni
tíð. Þess iðrast ég nú, en einhvern
veginn taldi ég okkur hafa nógan
tíma.
Síðustu árin unnum við Anton
saman að viðamiklum rannsóknum á
fæðuvistfræði hrefnu við Ísland. Þar
nýttist vel sérþekking Antons í dýra-
fræðinni. Því miður munum við ekki
njóta starfskrafta Antons við birt-
ingu niðurstaðna rannsóknanna, en
hann náði þó að ljúka mikilvægasta
hluta síns framlags til rannsókn-
anna.
Það verður mikill sjónarsviptir á
Hafrannsóknastofnuninni að þessum
ógleymanlega persónuleika, sem
lifði allt of stutt, en náði þó að upplifa
fleira en flestir gera á lengri ævi.
Mestur er þó missir fjölskyldunnar
sem ég óska alls hins besta á þessum
erfiðu tímum.
Gísli Arnór Víkingsson.
Sú sorgarfregn barst í síðustu
viku að vinur minn og samstarfsmað-
ur til margra ára, Anton Galan, hafði
orðið bráðkvaddur. Anton var sér-
stakur persónuleiki og það var aldrei
leiðinlegt að vera nálægt honum.
Hann var meiri útivistarmaður en
flestir. Iðulega skrapp hann eld-
snemma á morgnana suður með sjó
eða inn til landsins í nágrenni borg-
arinnar en var kominn til vinnu þeg-
ar við hin vorum að ljúka við morg-
Anton Galán
✝ Anton Galán Vaz-quez fæddist í Do-
nostia (San Sebastian)
í Baskalandi 14. sept-
ember 1947. Hann
varð bráðkvaddur,
staddur á veiðum í
Meðallandi í V-
Skaftafellssýslu 8.
október sl. og var
kvaddur í Fríkirkj-
unni í Reykjavík 19.
október.
unkaffið og tygja
okkur í vinnuna. Eða,
hann kom í lok vinnu-
dags og reyndi að
draga okkur með í síð-
degisferð út á sjó eða
upp á heiðar. Oftast
var byssan með í för,
en hann hafði mikið
yndi af veiðum. Þegar
vel veiddist hljóp
mönnum gjarnan kapp
í kinn og menn sáu fyr-
ir sér að geta hamstr-
að bráð fyrir veturinn.
Það líkaði Anton ekki,
hann vildi hætta þegar hann var
kominn með nóg í matinn og koma
frekar aftur seinna. Magnveiðar vildi
Anton ekki stunda og til marks um
það hélt hann sig lengi fast við ein-
hleypa haglabyssu á meðan aðrir
veiðimenn voru að skipta tvíhleyp-
unum út fyrir margskota hagla-
byssur.
Anton nam líffræði á Spáni og fór
til framhaldsnáms í sjávarlíffræði í
Venesúela þar sem hann lauk meist-
araprófi og fjallaði ritgerðin um
rannsóknir hans á botndýralífi í
leiruviðarskógum, úti fyrir strönd-
um Venesúela. Frá Venesúela hélt
hann síðan til frekara náms í Lund-
únum og lauk þar doktorsprófi.
Doktorsritgerðin fjallaði um mar-
flær í Karíbahafi. Eftir að hann lauk
doktorsritgerðinni flutti hann til Ís-
lands, en hann hafði kynnst Höddu
konu sinni nokkru áður.
Ég kynntist Anton skömmu áður
en hann byrjaði að vinna á Hafrann-
sóknastofnuninni árið1985. Næstu
árin vann ég mikið með Antoni og
kynntist brennandi áhuga hans á sjó
og sjávarlífverum. Hann vildi kynn-
ast öllu sem verið var að rannsaka og
bauð sig fram í alla þá leiðangra sem
hann hafði ekki verið með í áður til
að sjá eitthvað nýtt.
Anton var traustur félagi og átti
auðvelt með að laða fram bros hjá
samstarfsfólki sínu og verður nær-
veru hans sárt saknað hér á Hafró.
Hann hafði stolt og gat staðið fast á
sínu. Ef honum fannst sér misboðið
lét hann það strax í ljós og skyldu
menn þá stundum ósáttir. Anton var
hins vegar fyrsti maður til að rétta
fram sáttarhönd. Hann kom þá oft
færandi hendi til að sýna einlægan
sáttarvilja. Það var þá gjarnan
óvenjulegur fiskur í pottinn eða önd
sem hann skaut um morguninn.
Við Ása vottum Höddu, Sigrúnu
og sonunum, Aythor og Anton og
öðrum aðstandendum okkar dýpstu
samúð með ótímabæran missi ást-
vinar og föður.
Karl Gunnarsson.
„Hvað er næsta ævintýri?“
Oft spurði Anton mig og aðra vini
sína þessarar spurningar. Fáir sóttu
eins ákaft og hann í alls slags ferðir,
sem iðulega tengdust veiðum. Þótt
hann væri iðinn við að hvetja aðra að
koma með sér veigraði hann sér ekki
við að fara einn síns liðs upp til fjalla,
út í hraun, niður í fjöru eða á sjó.
Fuglaskytterí var honum ástríða og
allt sem því tengist, allt frá undir-
búningi veiða til matreiðslu bráðar.
Á þeim rúmlega tveimur áratugum
sem liðnir eru síðan hann hóf að
hvetja mig til að koma með rataði
hann ósjaldan í sannkölluð ævintýri.
Tilhugsunin um að nú sé þessu lokið
er tregablandin, en huggun að því að
Anton var að fram á síðustu stund
eins og hann óskaði sér.
Karlinn kunni vel að meta lífsins
gæði og naut þeirra af kostgæfni.
En, eftir hjartaáfall fyrir nær áratug
síðan varð hann samt ófús að rifa
seglin er kom að köfunar- og hell-
askoðunarferðum eða matarveislum
með feitum og freistandi bitum. En,
þegar ákvarðanir höfðu verið teknar
gat hann beitt vilja sínum af mikilli
staðfestu, eins og sást er hann lagði
af reykingar. Anton var heldur ekki
af baki dottinn, eins og nýlegar ferð-
ir hans og Höddu í Afríku vitnuðu
um. Augu hans glömpuðu þegar
hann hann sagði frá ævintýrum í
þessu löndum nýrra tækifæra. Hrun
fjármálakerfisins fyrir ári setti svo
strik í reikninginn og óréttlætið var
eitur í hans beinum.
Anton var alla tíð hrókur alls fagn-
aðar og mjög mannblendinn. Hann
kom víða við og því eru margir sem
minnast þessa uppátækjasama og
virka Baska, sem hafði gerst sam-
landi okkar og stoltur Íslendingur.
Ég vil þakka Antoni margar góðar
stundir og ánægjuleg kynni okkar
fjölskyldna um leið og við öll vottum
Höddu og Sigrúnu samúð og óskum
þeim velfarnaðar.
Kristinn og fjölskyldan í Blátúni.
Að morgni hins 8. október lést ást-
kær vinur minn, Anton Galan. Frá-
fall hans skilur eftir sig tóm sem
ómögulegt verður að fylla, enda fáir
hans líkar til í þessum heimi. Hann
varð bráðkvaddur uppi í sveit við
sína uppáhaldsiðju, þar sem hann
beið komu gæsanna í morgunsárið,
ásamt labradorhundi sínum. Hann
kunni svo sannarlega að kveðja
þennan heim með reisn.
Vinátta okkar, sem hófst fyrir ör-
fáum árum, hefur fært mér margar
ógleymanlegar stundir og dýrmæt-
ari minningar en orð fá lýst. Hin víð-
tæka reynsla og þekking, sem Anton
færði mér, mun lifa með mér og
halda áfram að móta mig sem ein-
stakling. Hann var mér eins konar
lærifaðir, uppfræddi mig um allt það
sem ég veit um sjómennsku og þökk
sé honum tók ég pungapróf. Saman
áttum við lítinn bát og var Anton
skipstjóri í fjölmörgum ferðum okk-
ar út á sjó. Bátinn vildi hann nefna
„Bi lagunak“ á basknesku, sem þýðir
„tveir vinir“.
Það var alltaf stutt í hláturinn hjá
Antoni og mun hans verða minnst
með bros á vör. Hann kunni svo
sannarlega að lifa lífinu og eins og
eiginkona hans, Hadda, sagði við
mig, þá hafði hann slíka lífsreynslu á
bakinu að það jafnaðist á við tvö líf.
Hann var ótæmandi viskubrunnur,
hvort sem var á vísindalega sviðinu
eða á öðrum sviðum lífsins. Hann var
í senn hæverskur og lítillátur, og það
var nánast fyrir slysni sem ég komst
að því að hann hafði unnið með Jac-
ques Cousteau, uppgötvað nokkrar
óþekktar sjávarlífverur og ekki nóg
með það heldur einnig heila ættkvísl
lífvera! Hann uppgötvaði meira að
segja vatnshelli hér á landi sem
nefndur var eftir honum.
Anton vakti athygli margra fyrir
einlægan klæðaburð sinn og fyrir all-
sérstakt tungutak sem var undir
áhrifum ýmissa menningarsam-
félaga þar sem hann hafði dvalið.
Þessi atriði gáfu honum hið skrýtna
yfirbragð sem margir snillingar
bera.
Anton var mjög stoltur af uppruna
sínum og segja má að hann hafi verið
síðasti baskneski hvalveiðimaðurinn.
Honum var mjög umhugað um bask-
neska menningu á Íslandi og þekkja
margir Íslendingar landið þökk sé
honum. Var það hann sem fræddi
mig um þá löngu sögu sem Baskar
og Íslendingar deila.
Anton var heillaður af Íslandi,
hreinleika þess og hversu ósnortið
landið er. Eins og hann komst að orði
við spænska sjónvarpið nú á dögun-
um var Ísland landið sem hefur allt
sem mann dreymdi um. Hann ferð-
aðist um hvern krók og kima og
þekkti betur en nokkur annar dýra-
og plöntulíf þess, jarðfræði, sögu og
hvað svo sem helst. Hann var mjög
uggandi yfir ásókn ferðamannaiðn-
aðarins á Íslandi, og óttaðist að ótak-
mörkuð ásókn ferðamanna myndi
skaða jafnvægi vistkerfisins á sama
hátt og hann hafði orðið vitni að á
Spáni og Venesúela.
Fyrir mér var Anton einstakt for-
dæmi og ber ég djúpa virðingu og að-
dáun í brjósti gagnvart honum. Ég
spyr mig stundum hvað vinátta mín
gat fært slíku stórmenni. Hann var
einfaldlega hetjan mín.
Eskerrik asko lagun maitea! Takk
fyrir að veita mér vináttu þína.
Ég og Halla Sif vottum Höddu,
Sigrúnu, Steinþóri, Aitor og Antxon
jr. okkar innilegustu samúð.
Jesus Rodriguez Fernandez
(Txus.)
Kveðja frá
Hafrannsóknastofnuninni
Í dag kveðjum við með söknuði
starfsmann okkar og vinnufélaga
Anton Galan. Anton réðst til Haf-
rannsóknastofnunarinnar árið 1985
og vann þar óslitið í 24 ár eða þar til
hann lést,. Anton vann við ýmsar
rannsóknir á stofnuninni. Fyrst að-
allega við rannsóknir á botndýrum
og fæðurannsóknir ýmiss konar. Á
seinustu árum var Anton í starfshópi
sem vinnur við hvalrannsóknir.
Hann tók einnig þátt í fjölmörgum
leiðöngrum til rannsókna á flestum
þáttum í lífríki hafsins við Ísland.
Anton fæddist í Baskalandi á
Spáni árið 1947. Hann lauk meist-
araprófi í sjávarlíffræði í Carracas í
Venesúela og doktorsprófi við Im-
perial College í Lundúnum, þar sem
hann vann við rannsóknir á marflóm
úr Karíbahafi. Með þessa góðu
menntun og reynslu úr fjarlægum
heimshlutum höguðu örlögin því svo
til að leiðir Antons lágu til Íslands
þar sem hann bjó alla tíð síðan með
eiginkonu sinni Höddu Þorsteins-
dóttur. Þegar hann féll frá langt um
aldur fram leit hann á sig sem einn
landsmanna á eylandi okkar í út-
norðri, hafði að fullu tileinkað sér
lífsháttu Íslendinga og var sannar-
lega óaðskiljanlegur hluti þess góða
starfsumhverfis sem við á Hafrann-
sóknastofnuninni höfum skapað okk-
ur.
Anton var líflegur starfsmaður,
yfirleitt glaðvær og hafði brennandi
áhuga á starfinu, sannkallaður eld-
hugi. Stundum var ákafi hans svo
mikill að hann átti hreinlega erfitt
með að tjá sig svo vel væri á okkar
framandi tungu þó með eljunni hafi
það alltaf heppnast. Hann unni nátt-
úrunni og útiveru og kunni best við
sig við rannsóknir úti á sjó, enda
duglegur og eftirsóttur í verkefni við
rannsóknir til sjós.
Áhugi Antons á náttúrunni tengd-
ist hans uppáhaldsfrístundaiðju sem
voru skotveiðar. Hann var einnig
áhugasamur kafari og tók til
skamms tíma þátt í flestum rann-
sóknaverkefnum Hafrannsókna-
stofnunarinnar sem kröfðust köfun-
ar. Í frístundum stundaði hann
einnig köfun, sérstaklega í tengslum
við könnun á neðansjávarhellum og í
leit að lífverum sem kynnu að finnast
þar. Uppruni Antons úr Baskalönd-
um kveikti áhuga hans á hvalveiðum
fyrr á öldum, sem landar hans stund-
uðu í Norðurhöfum og Spánarvígin
minna okkar Íslendinga illilega á.
Söguna tengdi hann nútímanum og
sýndi sérstakan áhuga verkefnum á
sviði hvalrannsókna, m.a. af þeim
sökum. Á sama hátt voru önnur
verkefni hans á stofnuninni honum
hugleikin vegna ástríðu hans og virð-
ingu fyrir náttúru landsins.
Hafrannsóknastofnunin og sam-
starfsmenn þakka Antoni samfylgd-
ina og senda eftirlifandi eiginkonu
Antons, Höddu og börnum þeirra
samúðarkveðju á erfiðum tímum.
Megi góðar vættir blessa minningu
Antons Galan.
Jóhann Sigurjónsson.
Ég elska þig, amma mín, og takk
fyrir allan tímann sem ég fékk að
njóta samvista við þig.
Jóhann Örn Ólafsson.
Hún Álfheiður móðursystir er lát-
in.
Mér þótti afar vænt um Öllu
frænku, eins og við kölluðum hana.
Ég ólst upp með henni þar sem við
bjuggum á sama heimilinu, og hún er
því samofin öllum mínum æskuminn-
ingum.
Alla var minnisstæð kona, öllum
sem þekktu hana er ógleymanlegur
hláturinn sem var svo smitandi og
ætlaði engan endi að taka. Sem barn
var ég stundum hrædd við hvað hún
hló lengi, því ég hélt að hún myndi
deyja úr hlátri. Ég vissi ekki þá að
hláturinn lengir lífið.
Svo var hún Alla mín sérlega barn-
góð og gaf sér alltaf tíma til að leika
sér við börnin sem komu á heimili
hennar, enda hændust öll börn að
henni.
Hún var líka sérstaklega gestrisin,
enda mjög gestkvæmt hjá henni.
Öll sumur var fullt hús af gestum
og gangandi, allir voru velkomnir og
fengu fínar veitingar.
Við fjölskyldan eigum margar
góðar og ógleymanlegar minningar
frá heimsóknum okkar til Öllu
frænku í Björkinni við sjóinn. Það
var unaðsreitur fyrir börnin, það
mátti allt gera, leika úti eða inni,
veiða í fjörunni eða tína steina. Meira
að segja var kötturinn látinn í bað til
að krakkarnir gætu séð hvernig það
fór fram.
Ég vil með þessum fáu orðum
þakka þér, Alla mín, innilega fyrir
allt sem þú gerðir fyrir mig og fjöl-
skyldu mína.
Við munum öll ávallt minnast þín
með þakklæti og gleði.
Guð geymi þig.
Ásta Hálfdánardóttir
og fjölskylda.
Í dag kveðjum við vinkonu og
frænku, Álfheiði Ástvaldsdóttur.
Alla í Björk, eins og hún var alltaf
kölluð, var vinkona mömmu minnar
og frænka – en þær voru systradæt-
ur. Mæður þeirra Kristín, þá 23ja
ára, og Sigurbjörg 13 ára, fluttu
ásamt Jakobínu móður sinni og Ög-
mundi eiginmanni Kristínar í Skaga-
fjörð sumarið 1907. Þau fóru gang-
andi með sitt trúss á tveim hestum
frá Njálsstöðum í A-Húnavatnssýslu
upp Norðurárdalinn og inn
Hvammshlíðardal, þjóðleiðina til
Sauðárkróks þar sem Ögmundur
fékk vinnu við iðn sína – söðlasmíði.
Milli þeirra systra var alla tíð mikill
kærleikur og var okkur alltaf sagt að
heimilin þeirra hafi verið sem eitt.
Vináttan hélst áfram á milli dætra
þeirra og ávallt mikill samgangur.
Það eru margar minningar tengd-
ar Öllu frá mínum uppvaxtarárum og
fram á þennan dag. Vinskapur og
hjálpsemi í gleði og sorg var á milli
heimilanna. Það fylgdi Öllu mikil
glaðværð og hávaði og var hún
ómissandi í öllum gleðskap. Móðir
mín og hún fóru ásamt mökum sínum
í ferðalög – veiðiferðir og umgengust
mikið í daglegu lífi.
Alla var alla tíð afskaplega dugleg
og kjarkmikil kona. Hún vann alla þá
vinnu sem var í boði – hún var heilsu-
góð en orðin líkamlega slitin. Við átt-
um margar góðar stundir á heimili
okkar mörg síðustu árin og þá var
alltaf glatt á hjalla. Hún bjó ein í
Björk – húsinu sínu – eftir lát Jó-
hanns eiginmanns síns – þannig vildi
hún hafa það, hún var ákveðin og
stóð föst á sínu – og alltaf skemmti-
leg. Hún sagðist ætla að „detta niður
dauð“ í Björkinni sinni og segja má
að hún hafi gert það – en hún lam-
aðist eftir heilablæðingu og lést
nokkrum dögum síðar á Heilbrigð-
isstofnuninni á Sauðárkróki.
Það eiga margir eftir að sakna
Öllu – ættingjar og vinir – og við er-
um sannarlega í þeirra hópi. Við
þökkum allar samvistir og vottum
sonum hennar og fjölskyldum þeirra
innilega samúð og svo einnig Stef-
aníu systur hennar.
Blessuð sé minning Álfheiðar
frænku minnar.
Kristín Helgadóttir
og fjölskylda.
Steinsmiðjan MOSAIK
Hamarshöfða 4 • 110 Reykjavík • sími 587 1960 • www.mosaik.is
MIKIÐ ÚRVAL AF LEGSTEINUM
OG FYLGIHLUTUM
Sendum myndalista
Minningarkort
535 1825
www.hjarta.is 5351800