Saga - 1994, Blaðsíða 322

320
RITFREGNIR
það mikilvægasta sem unga fólkið okkar þarf að læra sem finna má í þessum
myndum, það er nefnilega hættulegra að vera almennur borgari á stríðsvett-
vangi en að vera hermaður í dag. Lífslíkur hermannsins eru meiri.
Svona í lokin vil ég segja þetta: Kennslufræðilega er bókin ágætlega upp-
byggð og það er ávallt hægt að þræta um efnisatriði. Henni fylgja engin verk-
efni í samræmi við dönsku hefðina. Hún tekur á forvitnilegum málum sem
eldri bækur hafa ekki gert. En það er mörgu ábótavant og kastað til höndum
víða. Prentgæði eru ekki sem skyldi og málfar oft óvandað. Ég vænti þess að
úr þessu verði bætt fyrir næstu prentun bókarinnar og að Iðnú gæti að þessum
atriðum áður en fyrra bindi raðarinnar kemur út.
Magmís Þorkelsson
Þorsteinn Jónsson (ritstj.): REYKJAHLÍÐARÆTT. Niðjatal
sr. Jóns Þorsteinssonar í Reykjahlíð og konu hans Þuríöar
Hallgrímsdóttur og barnsmóður hans Þorbjargar Þorláks-
dóttur. I—III. Ættfræðistofa Þorsteins Jónssonar tók saman.
Líf og saga - bókaforlag. Reykjavík 1993. 1535 bls. Nafna-
skrá.
REYKJAHÚDARÆTT
„mest aföllum hér á Fróni"
Reykjahlíðarætt var fyrst gefin út árið 1939 af Jóni Gauta Jónssyni. Hún hefur
nú verið tekin saman og gefin út að nýju af Þorsteini Jónssyni og samstarfs-
mönnum hans. Þessi nýja útgáfa ber glöggt vitni um alkunnan dugnað og
smekkvísi Þorsteins og er svo merkur viðburður að geta verður að nokkru.
Það er afar misjafnt hversu meðvitaðir menn eru um ætt sína og uppruna,
og tilfinning manna fyrir því hvort einhver tiltekinn frændgarður teljist ser-
stök „ætt" eður ei er reyndar einnig misjöfn. Afkomendur sr. Jóns í Reykjahlíð
velkjast þó ekki í neinum vafa um þetta. Ég hef kynnst ýmsum þeirra á lífs-
leiðinni og allir hafa þeir kunnað að rekja ætt sína til Reykjahlíðarklerks og
þekkt af honum sögur, jafnvel þeir sem að öðru leyti láta sér fátt um ættir sin-
ar og annarra finnast. Það er bæði sérkennilegt og skemmtilegt - og án efa
nánast séríslenskt fyrirbæri - að maður sem fæddist fyrir meira en tveimur
öldum skuli enn vera svo nákominn afkomendum sínum. Sr. Jón var þó ekki
nema prestur í afskekktu héraði, dugnaðarmaður að vísu og merkur um margt,
en enginn sérstakur yfirburða- eða afreksmaður.
Ættfræði er miklum mun þekkilegri hér á landi en víðast annars staðar og
veldur því fyrst og fremst það að hér er hún ekki sérstaklega bundin við til-
teknar stéttir eða „fínar ættir". Á íslandi er engin ætt svo „ómerkileg" að ekki
taki því að rekja hana. Enda er það svo að langflestar íslenskar ættir sem kom-
ist hafa á bók á þessari öld eru að umtalsverðu leyti alþýðuættir, ættir bænda