Saga - 1998, Blaðsíða 246

244
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
hefð sem á rætur sínar hjá Grikkjum hinum fornu og við erum öll
alin upp við verður ekki gert á einni nóttu" (bls. 301). Og það eru
einmitt atriði hjá Helga sem mig langar að ræða út frá því sjónar-
miði.
Fyrst vil ég þó nefna tvær aðrar umsagnir um sögu kvenna í
sama hefti. Elín Pálmadóttir fær herfilega útreið hjá Sigurði G.
Magnússyni fyrir frásögn af formæðrum sínum, Með fortíðina í
farteskinu (1996), sem ef til vill var hugsuð sem einskonar heim-
ildaskáldsaga, eða var að minnsta kosti ekki ritstýrt sem sagn-
fræðiverki af útgefanda. Þá segir Guðni Th. Jóhannesson í upp-
hafi langrar aðfinnslurollu um bók Auðar Styrkársdóttur, Baráttan
um vald: Konur íbæjarstjórn Reykjavíkur 1908-1922 (1994), að hann
hafi lítið vit á kvennasögu. Ég fellst á það, og óttast að þeir báðir
hljóti ákúrur í framtíðinni þegar viðtökusaga, byggð á samtíma-
gagnrýni, verður jafnvinsæl innan kvennasögu og hún er nú inn-
an kvennabókmennta.
Ritdómur Helga er hins vegar mjög vandaður. Hann dregur
skýrt fram hvað honum finnst áhugaverðast í hverri ritgerð, en
lætur ekki þar við sitja. Hann leggur út af efninu, og bætir við frá
eigin brjósti, en þess saknar maður svo oft í íslenskum ritdómurn-
Þannig veltir hann fyrir sér kenningu um að karlkyn og kvenkyn
hafi á miðöldum verið eins konar sameinað kyn með karllegum
og kvenlegum þáttum og beitir henni skemmtilega í umfjöllun
sinni. I umræðunni um jómfrúr sem miðaldakirkjan hóf svo hátt
leggur hann fram ný dæmi úr eigin rannsóknum á 17. öld sem illu
heilli hafa ekki enn komið á bók.
Ekki er annað að sjá en Helga líki ritgerðirnar vel. Þegar kemur
að ritstjórninni kveður hins vegar við annan tón. Það minnir á
formúlu sem algeng var í leikhúsgagnrýni til skamms tíma:
Leikararnir voru frábærir, en leikstjórnin hreinasta hörmung! Að
vísu er ég mjög ánægð með að demban skuli lenda á mínu breiða
baki fremur en höfundanna en ætla samt að svara nokkrum
orðum.
Helga þykir undarlegt að höfundar „koma hver úr sinni áttinni,
beint úr kafi eigin fræða", ennfremur að ekki nema tveir af níu
höfundum séu sagnfræðingar, og loks að ritið skuli ekki snú-
ast um eitthvert eitt þema: „Það er því stærsti galli bókarinnar
sem bókar að efnið er ósamstætt, höfundar eru ólíkir og efnistök
þeirra afar misjöfn" (bls. 241-42). Já, en hvernig í ósköpunum gat