Saga - 1999, Qupperneq 112

110
GUÐMUNDUR J. GUÐMUNDSSON
gert sér grein fyrir að allt væri farið í vaskinn hjá þeim og hætt við,
enda stjórnin ákveðin í að bæla öll mótmæli niður. Hann segir að
Ólafur Thors hafi sagt Stewart að Einar Olgeirsson væri búinn að
vera. Hann hafi lofað Moskvuvaldinu að viðreisnarstjórnin myndi
bíða ósigur í landhelgismálinu og þegar það gekk ekki eftir hafi
hann dregið sig í hlé. Einar hætti afskiptum af stjórnmálum sjö
árum síðar. Summerhayes hafði og eftir kollega sínum í banda-
ríska sendiráðinu að Þórarinn Þórarinsson hefði átt mestan þátt í
því að Framsóknarflokkurinn fylgdi Alþýðubandalaginu í þessu
máli og mikil óánægja væri með þessa afstöðu innan flokksins.172
Að síðustu segir hann frá því að hann hafi verið staddur á skrif-
stofu lögreglustjóra og hlustað á hann ræða við forseta efri deild-
ar Alþingis sem óskaði eftir að gripið yrði til varúðarráðstafana
við þinghúsið.173
Lokaorð
„Stærsta stjórnmálasigur íslendinga" kallaði Bjarni Benediktsson
samning Islendinga og Breta um 12 mílna landhelgina. Þetta eru
kannski dálitlar ýkjur en samt er ljóst að þetta var mikilvægur og
góður sigur sem tryggði Islendingum yfirráð yfir mikilvægum
náttúruauðlindum. Það sem þó gerir þessi ummæli hálf and-
kannaleg er að þessi sigur vannst fyrst og fremst vegna þess hve
þingmeirihluti viðreisnarstjómarinnar stóð tæpt. Ljóst er af þeim
heimildum sem aðgengilegar em að fullur vilji var fyrir því inn-
an stjórnarinnar að láta fyrr undan, til að koma í veg fyrir árekstra
við önnur Nató-ríki. Þrýstingur frá almenningi og stjórnarand-
172 Sú spurning vaknar hvort Ólafur hafi sagt Stewart þetta i hálfkæringi en
Bretamir misskilið og tekið alvarlega. Ef sú var raunin þá var það ekki í
fyrsta skipti sem gamansemi Ólafs ruglaði erlenda diplómata í ríminu.
Sjá t.d. Valur Ingimundarson, í eldlínu kalda stríðsins, bls. 26.
173 PRO FO 371 159422 1279/61. Summerhayes til McAlpines 29. mars 1961.
Þetta síðasta er algerlega út 'í hött og gott dæmi um hve frásagnir lágt-
settra diplómata geta verið varasamar heimildir. - Sigurjón Sigurðsson,
f.v. lögreglustjóri segir útilokað að þessi mál hafi verið rædd þar sem
Summerhayes var viðstaddur. Líklega hefur Summerhayes sem skildi lítið
í íslensku haft upplýsingar um viðbúnað lögreglu annars staðar frá og
verið með þessu bréfi að sýna fram á mikilvægi sitt og sambönd hérlendis.