Saga - 1999, Side 157

VINNUAFLSSKORTUR OG ERLENT VERKAFÓLK Á ÍSLANDI1896-1906 155
unar að fimm árum liðnum. Allt að fimmtíu þúsund krónum
mætti landssjóður veita í lán handa innflytjendunum.54
I umræðunni á Alþingi tókust á þær stefnur sem nefndar voru
hér að ofan, um landnám eða innflutning verkafólks, og um hvort
leita ætti til Vesturheims eða Norðurlanda. f endanlegri samþykkt
frumvarpsins var gert ráð fyrir að fimm þúsund krónum yrði var-
ið til að kynna ísland fyrir væntanlegum innflytjendum erlendis,
einkum frá Norðurlöndum.55 í þessum tilgangi átti að fá menn til
að skrifa í erlend blöð um landið og gefa út smárit. Jafnframt átti,
ef hægt væri, að fá mann eða menn til að kynna ísland með funda-
og ræðuhöldum. Heimild var til að gefa innflytjendum land til
eignar, en stærð þess skyldi ákvörðuð af stjórninni.56
Magnús Stephensen landshöfðingi hafði ekki trú á að sam-
þykktir Alþingis sumarið 1903 bæru tilætlaðan árangur og lét það
álit sitt í ljósi bæði á þingi og í álitsgerð til yfirvalda í Danmörku.
Hann sagði tilganginn góðan en taldi ekki að skrif í erlend dag-
blöð eða bæklingar myndu laða nokkurn mann til landsins. Auk
þess hafði hann efasemdir um að lögmætt væri að gefa innflytj-
endum þjóðjarðir, og taldi að til þess þyrfti sérstaka lagasetningu
í hvert skipti. Alberti íslandsmálaráðherra var sammála Magnúsi
um að litlar líkur væru til árangurs í þessum efnum, en taldi þó að
lögfræðilega stæðust samþykktir þingsins, og voru þær staðfestar
með undirskrift Friðriks krónprins í desember 1903.57
I byrjun apríl 1904 skrifaði Þórarinn E. Tulinius Stjórnarráðinu
frá Kaupmannahöfn og sagði frá því að til hans hefðu borist fyrir-
spurnir bæði beint frá norskum fiskimönnum og verkamönnum
og með milligöngu sænsk-norska ræðismannsins í Kaupmanna-
höfn um möguleika á að flytjast til íslands. Þórarinn spurði af
þessu tilefni hvort stuðnings væri að vænta frá íslenskum yfir-
völdum við slíkan innflutning.58 Magnús Stephensen hóf nú loks
að kanna þörf á erlendu vinnuafli meðal íslenskra bænda og út-
gerðarmanna og möguleika útlendinga á að eignast jarðir á ís-
landi. í þessum tilgangi sendi hann á næstu vikum fyrirspurnir
54 Alþt. 1903 C, bls. 210-11.
55 Alþt. 1903 C, bls. 688.
56 Alþt. 1903 C, bls. 815.
57 Alþt. 1903 B,d. 1059-60.
58 ÞÍ. Stj. ísl. II. Db. 3, nr. 533. Thor E. Tulinius til Stj. ísl. 6. apríl 1904.