Saga - 1999, Síða 223

ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
221
leiðslu á Norður- og Austurlandi eða Austfjörðum er fjallað á einni
og hálfri blaðsíðu (myndir ekki meðtaldar í þessum mælingum).
Þessar staðreyndir sýna að Norðurland fær ekki sérstaklega stjúp-
nnóðurlega meðferð og getur varla talist „ótrúlega lítil eins og
Friðrik fullyrðir, að minnsta kosti ekki samanborið við aðra lands-
hluta. Hitt er annað mál að umfjöllunin um alla landshlutana
hefði mátt vera lengri, og sama má segja um ótal mörg önnur
efnissvið sem minnst er á í bókinni, en einhvers staðar varð að
setja mörk þótt um þau megi deila.
Síðar bendir Friðrik á, eins og gert er í ritinu, að saltfiskútflutn-
ingur frá Norður- og Austurlandi var meiri árið 1885 en frá hvor-
um hinna landshlutanna. En tilfellið er að um tíu árum síðar, á ár-
unum 1893-95, hafði saltfiskútflutningurinn til jafnaðar á ári lítið
aukist að norðan og austan, en hann var orðinn allmiklu meiri frá
hinum landshlutunum heldur en um áratug fyrr (sbr. kort á bls.
174-75 í fyrra bindi). Því er orðalag Friðriks um að saltfiskútflutn-
iugur frá Norðurlandi hafi vaxið „hröðum skrefum eftir 1885
svolítið vafasamt. Þessar tölur sem birtar eru í ritinu um saltfisk-
útflutning af Norður- og Austurlandi gefa í skyn að aðalbreyt-
iugin þar hafi verið í upphafi, á áttunda og einkum níunda ára-
iugnum, þegar saltfiskframleiðslan var að breiðast út en eftir það
hafi hún verið tiltölulega stöðug, að minnsta kosti fram á miðjan
úunda áratuginn.
Friðrik nefnir að höfundar leggi áherslu á að saltfiskframleiðsl-
an hafi verið afar mikilvæg fyrir vöxt þéttbýlis (bls. 308 í Sögu). Sé
sú almenna áhersla höfð í huga, og textinn um Norðurland lesinn
1 ritinu ásamt kortum á bls. 174-75 (allt í fyrra bindi), þá verður
lesendum fullljóst, að ég tel, náið samhengi milli útbreiðslu salt-
fiskframleiðslu á Norðurlandi og vaxtar þéttbýlis þar (eins og
annars staðar á landinu). Þess vegna tel ég fullyrðingu ritdómara
ekki standast þegar hann segir: „Þessara miklu umskipta [á Norð-
Urlandi] er að engu getið í ritinu." Álít ég að Norðurlandi séu
engu verri skil gerð en öðrum landshlutum að þessu leyti. I fram-
haldi af því segir Friðrik að höfundar fari með „gömlu söguna um
að Tryggvi Gunnarsson hafi kennt Norðlendingum að salta fisk.
(hfs. 308 í Sögu). Friðrik gefur hér í skyn að hún sé ekki rétt en
skýrir ekki orð sín eða hvernig líta beri á þetta mál. Hefði hann
mátt gera það eða vísa til heimilda um þetta til að hægt væri að
le8gja mat á skoðun hans.