Saga - 1999, Qupperneq 264

262
RITFREGNIR
og ber þar hátt aðild þeirra að stofnun Eimskipafélags íslands og önnur
þjóðþrifamál. Athyglisvert er hve lengi Vestur-Islendingar voru litnir
hornauga hér heima en í því sambandi þó rétt að hafa í huga að hetjusög-
ur að vestan fóru ekki fram hjá íslenskri þjóð og einnig hitt að önnur norð-
uramerísk þjóðarbrot urðu að þola kulviðri frá gamla heiminum og þau
síst gustminni en Vestur-íslendingar urðu fyrir. Sænski rithöfundurinn
Sven Delblanc, sem var innfæddur Kanadamaður, hefur gert þessu við-
horfi skil í sambandi við sænska vesturfara og rétt að bæta við að Stóra-
Bretland leit löngum niður á Bandaríki Norður-Ameríku og Kanada.
Meðal breskra háskólamanna var sú skoðun til að mynda lífseig hér áður
fyrr að norðuramerískar bókmenntir væru ekki til og þótti mörgum há-
skólamanninum vestra hart undir að búa. Með fullum sanni má segja að
Vestur-íslendingar yrðu að heyja sínar eigin orustur við gamla heiminn
rétt eins og önnur norðuramerísk þjóðarbrot. Höfundur er sér þessa fylh-
lega vitandi, enda leitast hann í bók sinni við að fella íslenska innflytjend-
ur í norðuramerískt samhengi og lýsa jafnframt þeim vindum sem áður
fyrr blésu um Atlantsála þvert.
Guðjón Arngrímsson hefur leitað fanga í mörgum stöðum, enda er ur
miklu að moða þegar vesturíslensk útgáfa er annars vegar, bækur, viku-
blöð og tímarit alls konar. Verk hans verður að dæma eftir ætlunarverki
eins og það var fellt inn í sjálft bókarheitið, en þar er tekið fram að fra-
sögnin sé í máli og myndum. Þar eru í öndvegi frásagnir fólksins sjálfs eða
þá sögur um það, reynslu þess og umhverfi. Er fundvísi höfundar lofs-
verð og greinilegt að hann hefur varið ómældum tíma í efnisöflun;
hvergi ber fyrir augu lesanda þreyttar ljósmyndir með lýsingum sem i
gegnum tíðina hafa verið endurprentaðar í tíma og ótíma. Skyggðir reitu
með samanþjöppuðum upplýsingum eru til hægðarauka hvar sem flett er
í þessari bók. Þá er ekki minnst um vert að hún er ekki einungis skrif-
borðsvinna innt af hendi í fjarska við efnivið sinn eða viðfang. Höfundur-
inn er sjálfur nákunnugur umhverfinu sem hann lýsir, hefur dvalist með-
al Vestur-íslendinga, kynnst þeim af eigin raun og borið saman bækur sm-
ar við fræðimenn (mannfræðinga) sem á síðari árum hafa valið sér ein-
hvern þátt vesturíslenskrar menningarsögu að rannsóknarefni.
Máli og myndum þessarar bókar Guðjóns, rétt eins og í fyrri bók hans,
er haglega skeytt saman. Hér er á ferðinni vandlega unnið upplýsingant,
skrifað af þekkingu og óbilandi kurteisi og því til sóma bæði höfundi og
útgefanda.
Haraldur Bessason