Saga - 1999, Blaðsíða 296

294
RITFREGNIR
hans gefa okkur ágæta vísbendingu um þann heilaspuna sem sveif yfir
vötnum i Þýskalandi nasismans.
A bls. 69 er leiðrétt ein „missögn" í fyrri útgáfunni; Helga S. Jónssyni en
ekki Jóni Aðils hafi fyrir milligöngu Burkerts verið boðið til Þýskalands.
A einstaka stað hefur neðanmálsgreinum verið sleppt eða efni þeirra ver-
ið fellt inn í meginmálið. Aftur á móti hefur allnokkrum neðanmálsgrein-
um verið bætt við og á það ekki einungis við um kaflana fjóra sem nefnd-
ir eru hér að ofan (bls. 27, 28, 46, 53, 69, 79,101,125, 170,179-80). Nokkr-
ar þeirra snúast um Guðmund frá Miðdal og samúð hans með nasisman-
um. Þar svarar höfundur athugasemdum þar að lútandi sem gerðar voru
við fyrri útgáfuna (bls. 28, 125 og 179-80). Myndirnar sem bætt hefur
verið við eru á þriðja tuginn auk þess sem nú fylgir með myndaskrá
sem var ekki í fyrri útgáfunni. Eftir er að minnast á þær breytingar sem
höfundur hefur gert á orðalagi. Þær eru í raun mun meiri en ummæli í
formála gefa til kynna. A löngum köflum er varla sú blaðsíða þar sem
ekki hefur verið vikið til orðum og setningar umskrifaðar að meira eða
minna leyti, sumar felldar út og öðrum bætt inn. Fróðlegt er að bera
saman útgáfurnar að þessu leyti. Sá samanburður veitir okkur innsýn í
vinnubrögð höfundar sem sífellt leitast við að gera betur og fága orðfær-
ið. Lítið dæmi: „Jafnaðarmenn héldu uppi harðri gagnrýni á nasismann
og Þriðja ríkið" segir á bls. 94 í fyrri útgáfunni. Nú hljóðar þetta svo: „Jafn-
aðarmenn deildu hart á nasisma og Þriðja ríkið ..." (bls. 112). Einhverjum
kann að þykja þetta smávægileg breyting en margt smátt gerir eitt stórt.
Afleiðingin er betri og hnitmiðaðri stfl.1. Þegar á allt er litið hljóta viðbæt-
urnar og breytingarnar frá fyrri útgáfunni að teljast allverulegar og höf-
undur hefur augljóslega lagt í þær mikla vinnu. Því ætti að vera ljóst að
sú ákvörðun að gefa bókina út að nýju er bæði skiljanleg og fullkomlega
réttlætanleg.
Islandsævintýn Himmlers er ákaflega vel skrifuð bók og lengst af
skemmmtileg aflestrar. Stundum er tiltölulega veigalitlum atriðum gert
hátt undir höfði og ekki eru allir kaflarnir jafn spennandi. Þannig náði frá-
sögnin í XVIII. kafla af Maríu Markan og hennar þætti í íslandsævintýr-
inu aldrei að vekja áhuga undirritaðs að marki. En hér er víða fjallað um
atburði sem hafa ótvírætt gildi til skilnings á mikilvægum atriðum í sögu
þjóðarinnar á árunum fyrir heimsstyrjöldina síðari. Þór Whitehead er
einn virtasti og vinsælasti sagnfræðingur þjóðarinnar og óumdeilanlega
helsti sérfræðingur hennar í heimsstyrjöldinni síðari og samskiptum Is-
lendinga við erlendar þjóðir fyrr á öldinni. Tryggir lesendur hans bíða
óþreyjufullir eftir framhaldi af ritverkinu ísland í síðari heimsstyrjöld og
margir þeirra bera þá von í brjósti að á þeim vígstöðvum verði brátt
skammt stórra högga á milli.
Gunnar Þór Bjarnason