Saga - 1999, Qupperneq 305

RITFREGNIR
303
um á Seltjarnarnesi að Víkurkirkju undanskilinni við sama tækifæri. Hálf
veiðin lá undir Reykjavík. Til álita kemur að Magnús Guðmundsson alls-
herjargoði hafi búið í Reykjavík á þessum árum, en hann var maður trú-
rækinn að sögn. Magnús kynni að hafa gengið lengra og keypt prestþjón-
ustu af Viðeyjarklaustri fyrir Reykjavíkursókn í því skyni að efla það og
þetta sé ástæða þess að prestskyld var ekki við Reykjavíkurkirkju nema
bóndi vildi. Fyrstu nafnkunnu prestarnir í Reykjavíkursókn virðast hafa
setið í Viðey. Hér skortir heimildir, en stofnun klausturs í grenndinni er
líkleg til að hafa haft breytingar í för með sér. Varðandi upphaf byggðar
skal minnt á að fornleifarannsóknir í Viðey hafa sýnt að byggð þar hófst
löngu áður en jarðarinnar getur fyrst í heimildum. Hið sama kynni að
hafa verið uppi á teningnum um upphaf byggðar á Kleppi og Bústöðum.
Raunar kynnu öll forn lögbýli á Seltjarnarnesi að Reykjavík undanskil-
inni að hafa byggst á nokkrum árum og það þegar herti á innflytjenda-
straumnum. Kunningsskapur, ættartengsl o.fl. kynnu að vera orsök þess
að sumir fengu þá stærra land en aðrir.
Heimildir geta Laugarness mun oftar á síðari hluta 18. aldar og á 19.
öld en áður var og ekki síst á 20. öld. Þorgrímur Gestsson nýtir þetta og
virðist undirrituðum að hann haldi til haga flestu því sem máli skiptir frá
þessum öldum. Getið er upphafs jarðborana á íslandi en þeir Bjarni Páls-
son og Eggert Ólafsson boruðu í Laugamesi 1755. Þeir bomðu einnig í
Krísuvík, en frásögn af því fellur utan þess sviðs, sem Þorgrímur markaði
verkinu og er því ekki að finna þar. Eftir þetta varð hlé á jarðborunum í
hálfa aðrar öld að jarðborunum Ole Henchels í Krísuvík 1755 undanskild-
Urr>, en þar boraði hann þrjár holur, 10-14 feta djúpar. Þessar boranir
gleymast oft. Sagt er frá laugaferðum starfsfólks Innréttinganna á 18. öld,
þvottahúsunum við Laugarnar á 19. öld, sundkennslu þar og sundlaug-
unum. Sundkennslan og sundlaugarnar snerta raunar mikið almenna
Reykjavíkursögu og svo er um mun fleiri þætti, til dæmis þáttinn um
hestamannafélagið Fák. Laugarnes varð biskupssetur á fyrri hluta 19. ald-
ar. Bókarhöfundur rekur tildrög þessa og byggingarsögu Laugarnesstofu
°g fær undirritaður ekki annað séð en að hann sýni fram á að Islandsbisk-
UP (Steingrímur Jónsson) hafi sest að í Laugarnesi 1825 en ekki 1826 eins
°g talið hefur verið og styðst þar við vitnisburð fmmheimilda, sem virð-
ast vera hinar traustustu, og þeirra vitnisburði verða menn að hlíta nema
aðrar og traustari komi fram í dagsljósið. Fyrri höfundar hafa ekki ætíð
haft tækifæri til að kanna vitnisburði frumheimilda nægilega vel og kann
þetta einnig að eiga við um nútímahöfunda. Stofnun Holdsveikra-
spítalans eru gerð góð skil og einnig upphafi Þvottalaugaveitu. Undir-
ntaður getur ekki stillt sig um að geta þess að sú hitaveita (Þvottlauga-
veitan) var tengd við 72 hús í bænum og starfaði fram um 1960.
Arið 1899 hóf Th. Thorsteinsson atvinnurekstur (fiskverkun) á Kirkju-
saudi og má segja að sá atburður marki upphaf nútímans á svæðinu.