Morgunblaðið - 05.12.2009, Blaðsíða 38

38 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 2009
Vindsveipur eða gegnumtrekkur
getur kveikt eld á ný
Munið að slökkva
á kertunum
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
ALLTAF er mér
minnisstæð ferð sem
ég fór með útlendum
ferðamönnum um há-
lendið okkar. Leiðin
lá um fáfarnar slóðir á
Arnarvatnsheiði. Þá
var maður frá Ísrael
með í ferðinni, starfs-
maður í sendiráði.
Hann var fyrst mjög
taugaveiklaður yfir
því að komast ekki í símasamband
í marga daga. Sennilega var hann
vanur (eða átti) að tilkynna sig á
hverjum degi. En eftir að leið á
ferðina varð hann sífellt afslapp-
aðri og virtist njóta hvers augna-
bliks. Hann gat ekki stillt sig af
hrifningu yfir öllu þessu hreina
góða vatni sem spratt allstaðar
upp úr óteljandi lindum. „Mikið
eru þið ríkir á Íslandi,“ sagði hann.
Nú stendur til að leggja nýja
raflínu til að þjóna tilvonandi ál-
veri í Helguvík. Þessi lína mun
fara hættulega nálægt vatnsvernd-
arsvæðinu. Samkvæmt forsíðufrétt
í Fréttablaðinu þann 6.11. hafa
heilbrigðisnefndir sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu áhyggjur af
þessu. Slys við þessar fram-
kvæmdir gætu spillt neysluvatni,
aldrei mætti útiloka að slíkt slys
gæti átt sér stað. Og svo kemur
mögnuð setning: „Framkvæmdin
er engu að síður talin svo þjóð-
hagslega mikilvæg að rétt er að
ráðast í hana“. Er svo að skilja að
ódýrasta leiðin við að leggja raf-
línu fyrir eitt álver enn sem krefst
ódýrra orku sé mikilvægara en
óspillt neysluvatn fyrir að minnsta
kosti þriðjung þjóð-
arinnar?
Ekki getum við allt-
af hugsað um svona
hluti af léttúð og trú-
að að ekkert komi fyr-
ir okkur. „Þetta redd-
ast“ hugsunin er svo
sannarlega „2007“. En
hvað er þjóðhagslega
mikilvægt? Horfum á
grunnþarfir mannsins:
Fyrst eru það matur
og klæði sem við get-
um ekki verið án. Þar
á eftir koma þörf fyrir öryggi og
skjól. Og svo þarfnast maðurinn
félagslegra tengsla svo honum liði
vel. Þar á eftir koma þá þarfir fyr-
ir mótun sinnar eigin persónu.
Hverjar eru þá krefjandi þarfir
þess að setja drykkjarvatn í hættu
sem telst til þess allra nauðsynleg-
asta fyrir okkur líf? Jú, við gætum
náð í vatn lengra í burtu ef allt fer
á versta veg. Hvað mun það kosta?
Eru fyrirtækin tryggð sem standa
að framkvæmdunum eða eru það
ríkið og sveitarfélögin sem munu
borga brúsann eins og venjulega?
Er álverið í Helguvík þjóðhagslega
mikilvægt? Er mikilvægt að boxa í
gegn áætlanir af hálfu bæjarstjór-
ans í Reykjanesbæ í aðdraganda
kosninga? Hugsið ykkur að heil
samtök hér á landi eru með áróður
í garð umhverfisráðherra sem
sinnir bara sínum málaflokki af
heilindum og fagmennsku. Hvað
liggur mönnum á?
Mikið er talað um að nýta auð-
lindirnar okkar og er sjálfsagt að
við gerum það. En við þurfum að
gera það á sjálfbæran hátt-
.„Sjálfbærni“ er sennilega það orð
sem er mest misnotað í dag. Sjálf-
bærni í auðlindanotkun þýðir að
við göngum ekki á forðann, að við
skiljum landið okkar eftir fyrir
komandi kynslóðir í ekki lakara
ástandi en við tökum við. Hvar eru
helstu auðlindir okkar? Það er
landið sem við nýtum til ræktunar
og matvælaframleiðslu en einnig
til hvíldar og yndisauka. Þar erum
við heldur betur búin að ganga á
forðann frá því að landið byggðist.
Að vísu áttu menn ekki marga val-
kosti þegar neyðin var mikil fram
á 20. öld, en undanfarin ár hefur
ekki neyð stýrt því að við rústum
landið, heldur neysluhyggjan og
græðgin. Fiskurinn í sjónum hefur
gefið mikið í þjóðarbúið. En það er
ekki endalaust hægt að moka upp
úr sjónum og er flestum ljóst að
þar þarf að stíga varlega til jarðar.
Þegar hafsbotninn er skrapaður
með veiðarfærum sem eyðileggja
uppeldisstöðvar margra sjáv-
ardýra þá er sjálfbærum veiðum
gefið langt nef.
Við eigum á Íslandi aðgang að
ódýrri orku sem gefur okkur hita
og rafmagn til ýmissar notkunar.
Þegar fyrstu stóru vatnsaflsvirkj-
anirnar voru byggðar þá töldu
margir að endalaust væri til af um-
hverfisvænni orku. Svo er ekki,
það hefur heldur betur komið í
ljós. Í Reykjanesbæ naga menn sig
núna í handarbökin og vita ekki
hvert þeir geta sótt orkuna fyrir
risaálver án þess að ganga á svæð-
in sem eru þjóðhagslega mikilvæg
á margan hátt: Fyrir ferða-
mennskuna, fyrir útivist og sem
náttúruminjar. Við státum af því
að eiga gott vatn og hreint loft.
Þessar auðlindir þykja okkur það
sjálfsagðar að við gætum þeirra
illa eins og ofannefnt dæmi um
fyrirhugaða raflínu á vatnsvernd-
arsvæði sýnir. Tæp helmingur
allra ökumanna notar nagladekk
sem valda loftmengun og aðgerðir
til að draga úr notkun einkabíla
eiga ekki upp á pallborðið hjá
mörgum ennþá.
Að mínu mati erum við á villi-
götum hvað atvinnuuppbygging-
una snertir. Við eigum ekki að ein-
beita okkur að nokkrum stórum
verksmiðjum sem krefjast eins og
eiturlyfjasjúklingur sífellt stærri
skammta af orku og fórna nátt-
úruperla. Litlu og meðalstóru fyr-
irtækin skapa vinnu og verðmætin.
Það á að hlúa að þeim og styrkja,
t.d. garðyrkjubændum. Menntun
og hugvit eru auðlindir sem munu
gefa mikið af sér í framtíðinni. Við
eigum að rækta upp og bæta land-
ið, vernda dýrmætu svæðin fyrir
eyðingaröflunum og stíga varlega
til jarðar í mannvirkjagerð. Þannig
sköpum við hægt og bitandi verð-
mæti og auðlindirnar okkar verða
ennþá til fyrir komandi kynslóðir.
Auðlindirnar okkar
Eftir Úrsúlu
Jünemann
» Við eigum að rækta
upp og bæta landið,
vernda dýrmætu svæðin
fyrir eyðingaröflunum
og stíga varlega til jarð-
ar í mannvirkjagerð.
Úrsúla Jünemann
Höfunudr er kennari og leið-
sögumaður.
HINN 5. júní árið
1989, fyrir 20 árum,
var Grafarvogssókn
stofnuð. Söfnuðurinn
hófst handa við
kirkjustarfið af mikl-
um og einlægum
áhuga. Félagsmið-
stöðin Fjörgyn í
Foldaskóla varð að
„kirkju“ á sunnudög-
um. Gífurlegur áhugi
skapaðist á öllu safn-
aðarstarfi. Ósjaldan var húsfyllir í
messum fyrir og eftir hádegi.
Andi frumkvöðlanna, „frumherj-
anna“, sveif yfir vötnunum. Í fé-
lagsmiðstöðinni ríkti svo sann-
arlega góður andi, allir
sameinuðust um að „lyfta grett-
istökum“ í safnaðarstarfinu. Þess-
ir tímar, þegar Grafarvogssöfn-
uður var að „ýta úr vör“ í öllu
safnaðarstarfi, voru einstakir og
ógleymanlegir. Leikmenn hafa frá
stofnun sóknarinnar verið mjög
virkir í safnaðarstarfinu. Þegar
söfnuðurinn var stofnaður voru
sóknarbörnin rúmlega þrjú þús-
und talsins. Nú, á 20. afmælisári
sóknarinnar, eru þau nærri tutt-
ugu þúsund. Sóknin er því sú fjöl-
mennasta í landinu. Starfið hefur
því breyst, prestarnir eru orðnir
fjórir og starfsfólki kirkjunnar
hefur fjölgað. Eðlilega var kirkju-
kór stofnaður og fyrsti organist-
inn og kórstjórinn, Sigríður Jóns-
dóttir, var ráðinn. Sigríður lést
fyrir aldur fram eftir að hafa unn-
ið gott starf við það að móta kór-
starfið fyrir framtíðina. Núver-
andi organisti er Hákon Leifsson.
Fimm kórar starfa í kirkjunni.
Stjórnendur þeirra eru þau
Oddný J. Þorsteinsdóttir, Arn-
hildur Valgarðsdóttir og Guð-
laugur Viktorsson. Mikil og góð
áhrif á kirkjustarfið hafði og hef-
ur starf Safnaðarfélags Graf-
arvogskirkju. Félagið hefur fært
kirkjunni margar veglegar gjafir
og haldið marga góða og upp-
byggjandi fundi um mikilvæg
málefni kirkju og þjóðar. Fljót-
lega eftir að Grafarvogssókn var
stofnuð var fyrsta skóflustungan
að Grafarvogskirkju tekin, hinn
18. maí árið 1991. Arkitektarnir
sem valdir voru eftir samkeppni
voru þeir Finnur Björgvinsson og
Hilmar Þór Björnsson. Fyrri hluti
Grafarvogskirkju var vígður hinn
12. desember árið 1993. Herra
Ólafur Skúlason biskup vígði.
Ákveðið var að flýta byggingu
kirkjunnar og taka lán til fram-
kvæmda. Það kæmi í veg fyrir að
kirkjan yrði 20-30 ár í byggingu.
Lánin voru tekin og
skuldar kirkjan ekki
mest allra kirkna, ef
tekið er mið af
höfðatölureglunni,
skuldir á þúsund
sóknarbarna. Hönn-
un kirkjunnar hefur
verið lofuð, bæði
innanlands og er-
lendis. Bent hefur
verið á mikilvægi
þess hve fjölnota
kirkjan er í öllu
safnaðarstarfi. Hún
er í senn lítil kirkja
og stór. Getur rúmað allt að þús-
und manns í sæti. Hinn 18. júní
árið 2000, á kristnihátíðarári, var
Grafarvogskirkja síðan vígð af
herra Karli Sigurbjörnssyni
biskupi Íslands. Einnig afhenti
þáverandi forsætisráðherra Dav-
íð Oddsson „æsku Íslands“ gjöf
frá ríkisstjórninni á kristnihátíð-
arári árið 2000. Gjöfin er alt-
arismynd, steindur gluggi eftir
listamanninn Leif Breiðfjörð.
Hann sýnir kristnitökuna á Þing-
völlum árið 1000. Í dag starfa
fjórir prestar við Grafarvogs-
kirkju. Þeir eru auk undirritaðs
séra Bjarni Þór Bjarnason, séra
Lena Rós Matthíasdóttir og séra
Guðrún Karlsdóttir. Nýlega var
vígður djákni, Gunnar Einar
Steingrímsson, til að þjóna við
Grafarvogskirkju. Lýtur starf
hans einkum að sviði æskulýðs-
mála, en að þeim málaflokki
vinna margir leiðtogar við kirkj-
una. Starf eldri borgara í Graf-
arvogssókn hefur vaxið og dafn-
að á liðnum árum, fjölmenni
sækir opið hús hvern þriðjudag
kl. 13.30. Á næstunni verður án
efa í brennidepli að taka í notkun
Kirkjusel á Spönginni. Nýlega
tók borgarstjóri, Hanna Birna
Kristjánsdóttir fyrstu skóflu-
stungu að þjónustumiðstöð –
menningarmiðstöð og Kirkjuseli
á Spönginni í Grafarvogi. Einnig
er unnið að því að eignast nýtt
kirkjuorgel sem er verið að
hanna af hinni þekktu þýsku org-
elverksmiðju Romans Seiferts.
Við þessi tímamót í sögu safn-
aðarins viljum við þakka öllum
þeim sem hafa komið að safn-
aðarstarfinu á síðustu tveimur
áratugum
Tuttugu þúsund
sóknarbörn
í Grafarvogssókn
Eftir Vigfús Þór
Árnason
» Starf eldri borgara í
Grafarvogssókn
hefur vaxið og dafnað á
liðnum árum.
Vigfús Þór
Árnason
Höfundur er sóknarprestur
Grafarvogssafnaðar.