Morgunblaðið - 16.12.2009, Qupperneq 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 2009
www.noatun.is
ELDAÐUR
LAMBABÓGUR
KR./STK.
1498
MEÐ HEIM!
HEITT
Ódýrt,
fljótlegt
og gott!
FRÉTTASKÝRING
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
FJÁRHAGSLEG staða sveitarfé-
lagsins Álftaness er kolsvört. Skuldir
og skuldbindingar þessa fámenna
sveitarfélags (2.500 íbúar) nema
samtals 7,4 milljörðum króna, skv.
skýrslu eftirlitsnefndar með fjár-
málum sveitarfélaga.
Álftanes er komið í greiðsluþrot og
getur ekki staðið við skuldbindingar
sínar. Til að sveitarfélagið geti greitt
laun og forgangskröfur og haldið úti
lögbundinni þjónustu þarf það að fá
sérstaka fyrirframgreiðslu úr Jöfn-
unarsjóði sveitarfélaga. Aðrar leiðir
voru lokaðar því samkvæmt heim-
ildum Morgunblaðsins hafa tilraunir
sveitarfélagsins til að fá lán úr Lána-
sjóði sveitarfélaga vegna lausa-
fjárskorts mistekist og viðskipta-
banki þess hefur lokað á alla fyrir-
greiðslu.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins er talið að útgjöld sveitarfé-
lagsins þyrftu að minnka um 900
milljónir á næsta ári, miðað við sömu
tekjur, ætti sveitarfélagið að standa
undir skuldbindingum sínum. Þetta
jafngildir nánast öllum launakostn-
aði sveitarfélagsins en hann var 760
milljónir árið 2008. Sama ár voru
rekstrartekjur um 1,3 milljarðar.
Í ljósi tapreksturs upp á mörg
hundruð milljónir á síðustu tveimur
árum er vandséð hvernig hægt verð-
ur að rétta reksturinn af án þess að
skuldir verðir gefnar eftir að veru-
legu leyti eða greiddar af öðrum.
Útsvar og gjöld hækka
Gera má ráð fyrir því að Álftnes-
ingar standi frammi fyrir verulegum
gjaldahækkunum og töluverðum nið-
urskurði á þjónustu.
Líklegt má telja að samgöngu-
ráðherra muni veita heimild til að út-
svarið verði hækkað upp fyrir há-
markshlutfallið. Í mesta lagi má
hækka útsvarið um 25% en telja má
ólíklegt að sú heimild verði fullnýtt.
Þá má búast við að önnur gjöld, s.s.
fasteignaskattar, verði hækkuð..
Þegar Bolvíkingar fengu heimild til
hækkunar var álagið 10%. Álagið á
Álftnesinga gæti þó orðið hærra en
sem því nemur enda er skuldastaðan
þar sýnu verri og þar að auki getur
sveitarfélagið ekki vænst aukinna
tekna frá atvinnulífi líkt og Bolvík-
ingar, enda nánast engin atvinnu-
starfsemi sem fer þar fram.
Hrunið ekki rót vandans
Samgönguráðuneytið hefur ekki
birt skýrslu eftirlitsnefndar sveitar-
félaga um fjárhag Álftaness en sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
kemur þar fram veruleg gagnrýni á
bæjarstjórnina sem er ekki sögð hafa
brugðist af nægilegum krafti við tap-
rekstrinum. Hann nam um 830 millj-
ónum í fyrra og enn stefnir í að tapið
verði nokkur hundruð milljónir, skv.
heimildum Morgunblaðsins.
Þótt vandi bæjarfélagsins hafi
versnað mjög við gengis- og efna-
hagshrunið er vandinn ekki til kom-
inn vegna þess. Meðal annars má
benda á að árið 2006, sama ár og
bæjarstjórn ákvað einróma að ráðast
í byggingu nýrrar sundlaugar og
endurbæta íþróttahúsið með vegleg-
um hætti, nam tap á rekstri sveitar-
félagsins 332 milljónum króna.
Taprekstur í mörg ár
Tap á rekstri hafði reyndar verið
langvarandi. Það er samt sérlega eft-
irtektarvert að í endurskoðun-
arskýrslu sem endurskoðunarfyr-
irtækið Grant Thornton vann fyrir
árið 2006 kemur fram að í grein-
argerð fyrir fyrstu fimm mánuði árs-
ins 2006 hafi fyrirtækið „bent for-
ráðamönnum sveitarfélagsins á að
bregðast strax við þeim rekstrar-
halla sem við blasti“. Árið 2006 var
fráveita Álftaness seld og um svipað
leyti var samið við ýmsa aðila um
uppbyggingu miðsvæðis sem átti að
skila sveitarfélaginu „verulegum
tekjum í formi lóðasölu og gatna-
gerðar“ segir í skýrslunni. Þrátt fyr-
ir þessar aðgerðir sagði Grant
Thornton að enn yrði að hagræða í
rekstri.
Sjálfstæðismenn bókuðu reyndar
sérstaklega að ekki væri hægt að sjá
að leitað væri ýtrustu hagkvæmni við
uppbyggingu íþróttamiðstöðvar-
innar áður en þeir samþykktu fram-
kvæmdirnar.
Bæjarstjórnin hefur bent á að ald-
urssamsetning íbúa sé óhagkvæm,
þ.e.a.s. að hlutfallslega mörg börn
séu í bæjarfélaginu og það kalli á
aukin útgjöld til menntamála. Sveit-
arfélagið ætti með réttu að fá aukin
útgjöld úr Jöfnunarsjóði.
Þau myndu þó hvergi duga til.
Álftanes fær neyðarhjálp
 Fær sérstaka fyrirframgreiðslu úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga til að hægt sé að greiða laun og
standa undir þjónustu  Íbúar þurfa væntanlega að greiða enn hærra útsvar og fasteignaskatta
Í HNOTSKURN
» Þegar ákvörðunin umíþróttamannvirkin var
tekin var Á-listinn við völd.
» Fyrir kosningarnar 2006voru bæði Á- og D-listi
með það á sinni stefnuskrá að
byggja sundlaug og stækka
íþróttahúsið.
» Það þarf því ekki að komaá óvart að framkvæmd-
irnar, sem nú eiga stóran þátt
í að sliga bæjarfélagið, voru
samþykktar einróma.
Álftnesingar munu á næstu árum
þurfa að greiða hærra útsvar og
hærri gjöld til að greiða niður
gríðarlegar skuldir og rekstrar-
halla sveitarfélagsins. Það dugir
þó ekki til.
Kristján L. Möller, samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra, segir að
Álftanes hafi nú frest til 20. janúar
til að koma fjármálum sveitarfé-
lagsins á réttan kjöl. Komi í ljós að
greiðslubyrði lána sé of há sé hægt
að skipa sveitarfélaginu svokallaða
fjárhaldsstjórn. Þá komi til álita
hvort heimild verði veitt til að
hækka hámarksútsvar og fast-
eignaskatt.
Kristján segir aðspurður að
staða Álftaness gefi aukið tilefni til
þess að herða eftirlit með fjár-
málum sveitarfélaga og kanna
hvort ástæða sé til að setja hámark
á þær skuldir sem sveitarfélag get-
ur safnað. Ætli mætti að hefðu
slíkar reglur verið í gildi þegar til
skuldanna var stofnað hefði mátt
koma í veg fyrir vanda Álftnesinga.
Vinna við að herða reglurnar hafi
þó verið hafin áður en til þessa
kom. „Og þar
munum við
herða á
ákveðnum þátt-
um og ég mun í
reglugerð gera
sveitarfélögum
skylt að skila
rekstraryfirliti
á þriggja mán-
aða fresti á
næsta ári.“
Lækkað í Bolungarvík
Kristján segir að staða Álftaness
sé vissulega alvarleg. Hann bendir
þó á að þegar Bolvíkingar lentu í
vandræðum í fyrra hafi 10% álag
verið sett á hámarksútsvarshlutfall
en þar hafi staðan batnað og nú sé
búið að veita heimild til að lækka
álagið í 5%. Nettóskuldir Bolung-
arvíkur nema 970 milljónum.
Sveitarfélagið fær frest til 20. janúar
Kristján Möller
Ný sundlaug og stórendurbætt íþróttahús er þungur baggi fyrir Álftanes. Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins
er komist að þeirri niðurstöðu í skýrslu sem unnin var fyrir eftirlitsnefnd með fjármálum sveitarfélaga að skuld-
bindingar vegna mannvirkjanna nemi þremur milljörðum króna. Álftanes leigir mannvirkin af Fasteign skv. samn-
ingi til 30 ára. Fasteign tilkynnti nýlega að leigan yrði lækkuð. Verði sú lækkun varanleg nema skuldbindingarnar
2,1 milljarði. Á myndinni má sjá að í gær var verið að lagfæra rennibrautina.
Morgunblaðið/Golli
Íþróttamannvirki kosta 3 milljarða
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
„EF þetta heldur svona áfram verð-
um við að opna aðra búð,“ segir Jón
Gerald Sullenberger, framkvæmda-
stjóri matvöruverslunarinnar Kosts í
Kópavogi. Verslunin var opnuð fyrir
mánuði og segir Jón Gerald viðskipt-
in jöfn og góð.
Jón Gerald er byrjaður að leita að
húsnæði fyrir aðra verslun. Hún
verði annað hvort á Ártúnshöfða eða í
vesturbæ Reykjavíkur og verður
hugsanlega opnuð á næstu mánuðum.
Vilja ódýrari vörur
Kostur er byrjaður að selja vörur
út á land. Fyrsta sendingin er farin til
Fjölvals á Patreksfirði. „Við viljum
lækka vöruverðið úti á landi,“ segir
Jón Gerald og bætir því við að góðir
samningar hafi náðst við Eimskip
um flutninga.
„Við finnum það, eftir að kreppan
brast á, að fólk ásælist ódýrari vöru.
Ef við getum ekki boðið hana fer fólk
annað,“ segir Haukur Már Sigurðs-
son, kaupmaður í Fjölvali á Patreks-
firði. Hann segist hafa komið að lok-
uðum dyrum hjá stóru verslana-
keðjunum.
Haukur hefur lokið við að taka
upp tilraunasendingu frá Kosti og seg-
ist þurfa að gera aðra pöntun. „Þetta
kemur frábærlega út fyrir lands-
byggðarfólkið sem aldrei fær að kaupa
inn á tilboðum,“ segir Haukur Már.
Hann segir algengt að vörurnar frá
Kosti séu 20-40% ódýrari en sambæri-
legar vörur frá birgjum verslunarinn-
ar og nefnir dæmi um meiri mun.
Þetta skili sér að fullu í lægra vöru-
verði.
Leitar að húsi fyrir nýjan Kost
Kaupmaður á Pat-
reksfirði kaupir vörur
hjá Kosti og lækkar
verð um 20-40%
Jólalegt Viðskiptavinir Fjölvals kynntu sér vörurnar frá Kosti.