SunnudagsMogginn - 09.05.2010, Qupperneq 50

50 9. maí 2010
M
egas treður upp í Háskólabíói 24. þessa
mánaðar, á stórtónleikum á vegum
Listahátíðar. Hann segir að um þessar
mundir séu 47 ár síðan hann fékk það emb-
ætti að mála leiktjöld fyrir uppfærslu menntaskólapilta á
Útilegumönnum Matthíasar Jochumssonar. „Þá var Há-
skólabíó nýreist og ég þurfti að gera á gasbindi málverk
sem var á stærð við allt sviðið,“ segir hann.
Megas, Magnús Þór Jónsson, stillir ekki upp málverki
að þessu sinni heldur stíga margir og ólíkir tónlistarflytj-
endur á svið með honum. Þar á meðal strengjakvintett
sem sonur Megasar, Þórður Magnússon tónskáld, hefur
útsett fyrir.
„Þetta er gömul hugdetta. Það var kominn tími á að ég
syngi með kvartett eða kvintett,“ segir Megas þegar þeir
feðgar eru spurðir út í verkefnið sem er framundan.
Hann segist hinsvegar ekki muna hvað leiddi til þessa að
þeir réðust í þetta einmitt núna.
„Ég man það ekki heldur,“ segir Þórður. „Ég var allt í
einu kominn með hugmyndina – og hún kom ekki frá
mér.“
„En mér fannst þetta mjög snjallt þegar þetta var kom-
ið upp á borðið,“ segir Megas. „Drengurinn er tónfræði-
menntaður, og menntaður sem kompónisti, en ég lærði
bara af dægurlagaútsetningum í gamla daga.“
Megas hefur þó alltaf skrifað sína tónlist og kunn eru
lagaheftin sem hann myndskreytti sjálfur og komu fyrst
út fyrir löngu.
„Eitt það glataðasta sem ég hef lent í var þegar ég spil-
aði fyrst með rokkbandi og kom með lögin skrifuð,“ seg-
ir hann. „Það las enginn nótur! En ég hef skrifað allt og
þegar ég fékk sessjónmenn úr Sinfóníunni til að spila
með mér á sínum tíma var ég með lögin skrifuð fyrir þá
og þeir urðu hvekktir við, margir hverjir. Þeir litu svo á
að sessjónir með poppmúsíköntum væru ekkert mál.
Þeir vildu hafa það rólegt og héldu að við poppararnir
vildum bara fá sándið úr hljóðfærunum þeirra. Ég var
hinsvegar með hugmyndir um hvernig þeir ættu að spila
saman, með laglínu og fleiru. Víbrafónalínurnar urðu til
dæmis mikið djobb fyrir Reyni (Sigurðsson). En á barna-
plötunni impróvíseruðu þau Scott (Gleckler) og (Guðný
Guðmundsdóttir) mikið. Svo ég tali ekki um Hjörleif
Valsson þegar hann hefur spilað með mér. Hann hefur
farið út og suður.“
Nóg af rokki í byrjun og í bláendann en mildast um miðj-
una
En hvað munu gestir upplifa á tónleikunum Aðför að
lögum í Háskólabíói?
„Þetta verður venjulegur konsert nema þessi strengja-
kvintett verður óvenjulegur og svo er það stúlknakór-
inn,“ segir Megas. Hann segist hafa sungið með stúlk-
unum á dögunum í dagskránni Dyndilyndi í Listasafni
Íslands á dögunum og þær séu mjög góðar söngkonur.
Hann hafi notið sín sem kórfélagi með þeim. „Það verður
annars nóg af rokki í byrjun og í bláendann en mildast
um miðjuna, fer út í akústík, kántrí, og svo koma streng-
irnir eftir hlé,“ segir hann.
„Ég fékk lagalista, tólf lög, sem ég hef verið að útsetja,“
segir Þórður. „Ég er kominn langleiðina, með hugmyndir
fyrir öll lögin og nokkurnveginn klárar útsetningar. Ég á
eftir að setja út fyrir sjálfa strengjasveitina en það er bara
tæknilegt atriði.“
Strengjasveitina skipar einvalalið: Þau Hávarður
Tryggvason á kontrabassa, Bryndís Halla Gylfadóttir, eig-
inkona Þórðar, á selló, Helga Þórarinsdóttir á víólu, Zbig-
niew Dubik á aðra fiðlu og Sigrún Eðvaldsdóttir á þá
fyrstu. En hvaða leið fer Þórður við útsetningarnar?
„Verður það ekki bara að koma á óvart?“ svarar hann
íbygginn. Megas tekur orðið: „.Þegar ég var að spila með
Guðmundi Péturssyni hvíslaði ég að honum þegar hann
tók sólóin, að spila sem súrast. Hann er veikur fyrir sýru-
tónlist. Ef hann fær læsens til að spila sem súrast þá fær
maður allt fjörið fram í honum, þá lifnar hann allur við og
hárið á honum verður eins og geislabaugur.
En þegar einn útsetur þá verða allir í hljómsveitinni að
fá að njóta sín.“
„Lögin segja mikið um það hvernig útsetningin verð-
ur,“ segir Þórður þá. „Ég get ekki valið að búa til músík
eins og eftir Bartok, það felst ekki í tónlistinni. Ég verð að
velja einhverskonar stíl sem er tónal. Í rauninni tek ég
bara grindina og útkoman getur hljómað talsvert öðruvísi
en ef hljómsveit væri látin impróvísera í kringum þetta, þá
yrði niðurstaðan allt önnur.“
„Þegar aðrir hafa tekið lög eftir mig þá finnst mér þeim
mun skemmtilegra sem þeir komast lengra frá minni
gerð,“ segir Megas.
Þórður segist hafa gert svolítið af því að útsetja tónlist
annarra og finnst það skemmtilegt. „Það er áskorun að út-
setja línur eftir aðra,“ segir hann. „Í mínum tónsmíðum er
ég líka oft að leika mér með eitthvað sem er löngu komið
úr höfundarrétti, eins og þjóðlög.Ég er þannig alltaf að út-
setja að einhverju leyti.“
„Hilmar Örn (Agnarsson) hringdi í mig og var að fara að
jarða mann sem hafði haldið upp á tónlistina mína. Hann
vildi spila einhverja tónlist eftir mig í útförinni, var með
Gamla skrjóðinn, sem er nú nokkuð þungt stykki, en bar
mig að útsetja Spáðu í mig fyrir jarðarför. Ég spurði hvað
ég hefði langan tíma. Svona klukkutíma, sagði hann. Það
hljómar absúrd en það má draga lag eins og það áfram í
jarðarfararstíl...“
„Það mætti fara í sammarka moll,“ skýtur Þórður inn í.
„Ég geri það á einum stað fyrir tónleikana. Ef eitthvað er í
dúr má fara í mollinn þríund neðar. Þá kemur annar
blær.“
„En að fara úr a-dúr yfir í c-moll er líka dálítið
skemmtilegt,“ segir faðirinn þá.
„Já, það er skemmtilegt,“ samþykkir sonurinn. „Eitt
sem einkennir mörg lögin hjá pabba eru þessi tíunda-
stökk,“ segir hann svo við blaðamann.
„Það eru ekki margir sem gera tíundastökkin sann-
ferðuglega,“ segir Megas þá. „Ef menn stökkva yfir átt-
und er hætt við því að það verði tortryggilegt. En ef það er
sannfærandi er það nokkuð vel af sér vikið. Það getur
hljómað abnormalt að stökkva svona en hefur alla tíð
verið ósköp eðlilegt hjá mér.“
Bæði fjölþreifinn og fíflskur
Eitt af einkennum ferils Megasar er að hann hefur aldrei
hikað við að taka upp samstarf við nýja tónlistarmenn, og
leitar leiða við útsetningar á klassískum söngvum.
„Ég er bæði fjölþreifinn og fíflskur,“ segir hann. „Það
er með mig eins og aðra sem eru ekki með grúppu sem
þeir eru límdir við, að þeir ná ekki alltaf saman bandinu
sem þeir unnu síðast með. Svo er líka gaman að gera eitt-
hvað sem maður er ekkert vanur að gera!“
Stundum er haft á orði að Listahátíð sé hámenningarleg
stofnun en Megasi líst vel á samstarfið.
„Ég hef aldrei komist svo langt inn að það sé ekki mjög
stutt út aftur,“ segir hann og brosir. „Ég get tekið þátt í
hverju sem er, nema að taka í höndina á ráðherrum –
öðrum en Birni Bjarnasyni þegar hann var mennta-
málaráðherra. Og ég hef aldrei komið á Bessastaði, þrátt
fyrir ítrekuð boð.“
Hann segir umgjörð tónleikanna verða góða.
„Þetta virkar vel í lýsingu. Vonandi verður þetta ekki
eins og kvikmyndahandrit eftir Hrafn Gunnlaugsson sem
eru mjög interessant þegar hann segir frá þeim en á leið-
inni á filmuna fer einhver vírus í gang og spillir öllu.
Þetta er fjölbreytilegt og mikið prógramm en þunginn
dreifir sér. Tónleikarnir á Bræðslunni á Borgarfirði eystra
voru tveir eða þrír tímar, þegar ég söng þar í fyrsta skipti
með Senuþjófunum. Það var geysilangur konsert.“
Það hlýtur að vera erfitt að syngja slíkt prógramm?
„Ja, þegar ljónin eru á eftir manni þá hleypur maður
langtum hraðar! Þegar við vorum einhverntímann að
spila á Græna hattinum á Akureyri þá var ég algjörlega
búinn í síðustu lögunum; var líka með flensu og var kom-
inn bakvið og búinn að klæða mig úr að ofan því ég var
svo ofboðslega sveittur. Þá sé ég á hæla hljómsveitinni
sem fer aftur út og ég heyri þá byrja á intrói að ákveðnu
lagi. Ég gat ekki hugsað mér að það yrði bara spilað
instrúmental þannig að ég skellti á mig gítarnum og hljóp
eins og ég var. Ég er ekki einn af þeim sem fara mikið úr
að ofan – eða að neðan; eða eins og þeir sem geta státað af
einhverjum skrokki, eins og Bubbi; ég hljóp bara út bull-
sveittur og ber að ofan og söng þetta lag. Það gekk...“
Tónlist
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Sannferðugt
stökk yfir tíund
„Þetta er gömul hugdetta. Það var kominn tími á að ég syngi með
kvartett eða kvintett,“ segir Megas. Á tónleikum á Listahátíð lítur
hann yfir farinn veg, meðal annars með aðstoð Þórðar sonar síns
sem útsetur lög hans fyrir strengjakvintett.
’
„Ég hef aldrei komist svo
langt inn að það sé ekki
mjög stutt út aftur.“
Lesbók
Megas kemur fram í Háskólabíói 24. maí á stórtónleikum á
vegum Listahátíðar í Reykjavík sem nefnast Aðför að lögum.
Á tónleikunum mun Megas horfa á merkan feril sinn í bak-
sýnisspegli. Ásamt honum koma fram hljómsveit, gesta-
söngvarar, stúlknakórinn Karítur Íslands og strengjakvintett.
Sonur Megasar, Þórður Magnússon tónskáld, hefur útsett
lög Megasar fyrir kvintettinn.
Megas á Listahátíð