SunnudagsMogginn - 26.09.2010, Page 35

26. september 2010 35
É
g hef lifað sannkölluðu ævintýralífi,“ segir Lilla
Rowcliffe við blaðamann. Það er ekki ofsagt.
Þessi kona flíkar ekki óvenjulegri fortíð sinni
en eftir að hafa eytt tíma með henni á bökkum
Laxár í Aðaldal, hefur eitt og annað úr sögu hennar
komið í ljós og hún fyllir nú upp í myndina.
Faðir Lillu var hinn hollenski Henri Deterding, sem
varð einn áhrifamesti maður olíuiðnaðarins á fyrri hluta
tuttugustu aldar. Skömmu áður en hann lést árið 1939
kom út um hann bókin „The Most Powerful Man in the
World - The Life of Sir Henri Deterding“, en hann hafði
hlotið riddaratign fyrir að aðstoða Breta dyggilega á tím-
um fyrri heimsstyrjaldarinnar. Hann sá flota þeirra fyrir
olíu og vann þá náið með Winston Churchill.
Lillu og systur hennar, Olgu, eignaðist Sir Deterding
með annarri eiginkonu sinni, hinni rússnesku Lydiu
Koudoyarov, sem var kunn fyrir að stunda samkvæm-
islíf heldra fólks í Evrópu af krafti. Fjölskyldan bjó við
mikla auðlegð, á stórum landareignum í Bretlandi og í
glæsihýsi í St. Moritz í Sviss. Dæturnar höfðu einka-
kennara og lærðu heima, en ekki þótti þorandi að senda
þær í skóla sökum mannránshótana.
„Faðir minn var á sextugsaldri þegar við systir mín
fæddumst,“ segir Lilla. „Faðir hans hafði verið skipstjóri
á stóru hollensku kaupfari sem sigldi til Austurlanda.
Skipið fórst og fjölskyldan tapaði öllu. En faðir minn
hafði gengið í háskóla og var mjög góður í reikningi.
Hann var sendur af hollenskum banka til Jövu, þar sem
hann varð útibússtjóri, og þar farnaðist honum vel.
Maður nokkur kom til hans og vantaði fé til að flytja olíu
til Evrópu. Faðir minn lánaði honum, með veð í olíunni,
og það gekk vel. Síðan fóru þeir saman út í rekstur og
stofnuðu fyrirtækið Royal Dutch sem síðar sameinaðist
Shell og varð eignarhaldsfélag þess. Þetta var félag búið
til úr engu en það óx og óx, enda var faðir minn snill-
ingur í reikningi og viðskiptum,“ segir Lilla.
Eftir rússnesku byltinguna tók Sir Deterding að hatast
mjög við bolsévikka og gyðinga – nákvæmlega hver
ástæðan var fyrir því hatri segist Lilla aldrei hafa skilið.
Þegar breskir ráðamenn vildu ekki vinna með Deterding
að baráttunni við bolsévikka, tók hann að halla sér að
þeim ráðamanni Evrópu sem deildi svipuðum skoð-
unum, Adolf Hitler í Þýskalandi.
Hálfbróðirinn bjargaði þeim frá Þýskalandi
Þegar foreldrar Lillu skildu, þegar hún var 11 ára og Olga
systir hennar 9 ára, kvæntist Sir Deterding þýskum rit-
ara sínum, sem var náinn vinur Hitlers og fyrrverandi
einkaritari hans. Sir Deterding keypti þá gríðarstóra
landareign utan við Berlín og flutti þangað ásamt dætr-
unum, þar sem hann varð, að talið er, virkur þátttakandi
í undirbúningi Þriðja ríkisins við stríðsundirbúninginn.
Þetta voru furðulegir tímar, að sögn Lillu. Í Þýskalandi
gengu þær systur í fyrsta skipti í skóla, þar til faðir þeirra
lést af hjartaáfalli, 72 ára gamall, þar sem hann var í setri
sínu í St. Moritz. Útförin var gerð við nasistakveðju á
óðali fjölskyldunnar.
„Þarna voru allir þessir Þjóðverjar segjandi Sieg Heil,
Heil Hitler, og skógarverðirnir höfðu þakið alla veggina
loðfeldum þannig að allt hljóð var svo sérkennilega
dempað. Það var algjör þögn þarna. Við Olga urðum að
ganga á eftir kistunni með vondu stjúpmóður okkar og
kasta mold á kistuna. Við vorum svo miður okkar og
hræddar, og þarna voru allir þessir nasistar, alveg
hryllilegt andrúmsloft,“ segir Lilla og hryllir sig þegar
hún rifjar upp þessa löngu liðnu daga.
Hálfbróðir systranna frá fyrsta hjónabandi Sir Deter-
dings var við útförina og hann bjargaði þeim, tók þær
með sér heim til Englands, segir Lilla. Það var ævin-
týralegt ferðlag, þau flugu yfir Ermarsundið í tvíþekju
með fullar töskur af hlutabréfum föður þeirra í Royal
Dutch - Shell og verðbréfum, sem bróðirinn var svo for-
sjáll að taka með sér af setri föður þeirra í Þýskalandi.
Unglingsár systranna Lillu og Olgu liðu að mestu í
stórum heimavistarskólum, án mikils ástríkis, því sam-
kvæmisljónið móðir þeirra hirti ekki mikið um þær. Eft-
ir að hafa starfað sem aðstoðarkona fallhlífarhermanna í
síðari heimsstyrjöldinni stofnaði Lilla heimili með fyrsta
eiginmanni sínum, en þau skildu nokkrum árum síðar.
Seinni tveir eiginmenn hennar létust með nokkurra ára
millibili. Í dag býr hún á stórri landareign skammt utan
við Lundúnir og ræktar nautgripi. Hún á sex börn og
annast ein dóttir hennar búreksturinn með henni.
Dauði föðurins ráðgáta
Lilla segist hafa verið afar hænd að föður sínum, enda
var hann þeim systrum góður faðir. Hún segir dauða
hans vera mikla ráðgátu og hún þrái enn í dag að finna út
hvað gerðist í raun – hana gruni nefnilega að Hitler hafi
látið ráða hann af dögum þar sem þeir voru ekki sam-
mála um baráttuna gegn bolsévikkum.
„Faðir minn var aldrei veikur, hann reið daglega út á
viljugum hrossum, synti og svo var hann giftur þessari
ungu þýsku konu sem hann hafði barnað tvisvar á
tveimur árum áður en hann lést,“ segir hún. „Þegar
hann var í húsinu okkar í St. Moritz var hann vanur að
fara klukkan 11 í setustofuna og fá sér þar appelsínu. Það
gerði hann líka daginn sem hann lést en þegar komið var
að honum, lá hann látinn fram á borðið. Það var sagt að
hann hefði fengið hjartaáfall en hann var aldrei krufinn
heldur fluttur beint heim og grafinn á þessari stóru
landareign okkar skammt fyrir utan Berlín.
Mér finnst svo merkilegt að pabbi lést á nákvæmlega
sama tíma og Hitler kom öllum á óvart með því að gera
friðarsamning við Rússa. Pabbi flutti til Þýskalands
vegna þess að hann vildi berjast við Rússana og vera í liði
með Þjóðverjum, vegna þess að þeir voru óvinir Bolsé-
vikka. Já, það er meira en lítið skrýtir að hann skyldi
deyja á sama tíma og þessi samningur var gerður.“
Grunar Lillu að faðir hennar hafi verið myrtur?
„Mér finnst það ekki ólíklegt,“ svarar hún.
Lilla Rowcliffe með 18 punda lax sem hún veiddi í Laxá í Aðaldal á dögunum. Hún hefur veitt þá nokkra um og yfir tuttugu
pund á Nessvæðinu gegnum tíðina, en hún vill frekar landa fáum stórum en mörgum smálöxum.
Churchill, Hitler og Deterding.
Olíuauður og ævin-
týralegt lífshlaup
Ljósmynd/Árni Pétur Hilmarsson
hvað mér finnst fyndið? Hér áður sást eða heyrðist í
veiðifréttum að ensk frú hefði veitt 20 punda lax en nú
er aldur minn alltaf nefndur á undan aldri fisksins: 83
eða 84 ára kona veiddi 20 pundara.“ Lilla skellir upp úr.
„Mér finnst það verulega fyndið. Ætli ég verði ekki bara
að veiða 80 punda fisk til að snúa þessu við.“ Aftur hlær
hún dillandi hlátri.
Telur græjurnar ekki mikilvægar í veiði
Lilla Rowcliffe segist alltaf verða jafn spennt þegar hún
setur í stóran fisk. „Svo sannarlega er það spennandi,“
segir hún ákveðin. „Gríðarlegt adrenalínflæði.“
Hún segir sögu frá dögunum sem hún eyddi við veið-
ar í Vatnsdalsá áður en hún kom í Aðaldalinn að þessu
sinni.
„Lax var tregur að taka og eina leiðin til að fá hann
upp var í agnarsmáar hitstúpur með króka númer tíu, á
stærð við nöglina á litlafingri. Ég var í Hnausastreng og
þar tók þessi tröllvaxni lax. Hann hvolfdi sér yfir flug-
una og lagðist síðan, það var eins og ég væri með flenni-
stórt bjarg á línunni. Fylgdarmaður minn sagði: „Lilla,
hann er risastór þessi!“ Og það var hann. Hann fór síðan
nokkuð hratt niður hylinn og það var engin leið að
stöðva hann. Að lokum hrökk flugan úr honum. En það
var ólýsanlega spennandi að sjá þetta skrímsli koma úr
djúpinu og taka fluguna í yfirborðinu.
Ég hugsa aftur og aftur til fiska sem sleppa, ætli ég
muni ekki betur eftir þeim en fiskunum sem maður hef-
ur hendur á. Ég veit ekki hvers vegna, en ég held það sé
sama sagan með flesta veiðimenn, þeir halda áfram að
hugsa um þá sem sluppu. Ég spyr mig aftur og aftur
hvort ég hafi gert eitthvað rangt eða hvort ég hefði átt
að bregðast öðruvísi við … Þetta tekur af og til yfir
hugsunina og truflar við hið daglega amstur.“
Veiðitækin og flugurnar halda þó ekki vöku fyrir
Lillu.
„Ég kem til Íslands með tvær stangir, stóra og litla, og
flugurnar mínar. Ekkert aukadót. Ég hugsa ekkert um
það hvernig línur eru á hjólinu. En ég er sífellt að hitta
veiðimenn sem eru með öll þessi tól á hreinu, ég hef
engan áhuga á þeim þætti veiðinnar. Ég þekki þó flug-
urnar mínar, eins og aðrir veiðimenn, og þegar fiskur
hefur tekið vissa flugu á vissum stað, þá reynir maður
oft að endurtaka leikinn, ekki satt?
En stundum hitti ég hér á Íslandi veiðimenn sem eru
með ofboðslega mikið af veiðidóti en veiða ekkert.“
Glott færist fram á varirnar. „Þeir fara aftur út, með allt
dótið, en veiða samt ekkert. Þótt það sé kvikindislegt
get ég haft lúmskt gaman af því, því mér finnst sumir
þeirra vera alveg óðir. Einn kom hingað með átta stang-
ir og níu hjól! Ég er alltaf með sama hjólið. Ég er einfald-
lega ekki mikil græjukona – er heldur ekki með mörg
tæki í eldhúsinu heima. Ég held að allar þessar græjur
séu ekki mikilvægar í veiði.“
Lilla segist ekki hafa hugmynd um það hvers vegna
áhugamál eins og stangveiði getur skipt fólk svo miklu
máli.
„Enginn hefur skýringu á því,“ segir hún. „En það er
eitt af því sem er svo ánægjulegt við laxveiðar, hvað
þetta er óskiljanlegt. Fólk spyr mig oft að því hvernig ég
fari að því að ná stórum fiskum og ég vildi gjarnan geta
sagt að ég geri þetta eða hitt, en staðreyndin er sú að ég
hef ekki hugmynd um það! Og það er heillandi. Ég fer
bara út að ánni, kasta og geri það sem ég geri venjulega,
stundum fæ ég ekkert en í annað skipti fæ ég kannski
stóran fisk. Hvað gerði ég öðruvísi? Ég hef ekki hug-
mynd um það.
En laxinn er svo falleg skepna – sem betur fer setjum
við hann aftur út í ána. Ég óska þess eins að hann megi
halda áfram að vaxa og dafna hér á landi, og gleðja
veiðimenn um ókomin ár,“ segir Lilla og stendur upp.
Klukkustund er eftir af veiðitímanum og nú á að freista
þess að setja í enn einn stóran í Laxá.
’
Stundum hitti ég hér á Íslandi
veiðimenn sem eru með of-
boðslega mikið af veiðidóti en
veiða ekkert. Þeir fara aftur út, með
allt dótið, en veiða samt ekkert. Þótt
það sé kvikindislegt get ég haft lúmskt
gaman af því, því mér finnst sumir
þeirra vera alveg óðir. Einn kom
hingað með átta stangir og níu hjól!
Ég er alltaf með sama hjólið. Ég er
einfaldlega ekki mikil græjukona .