SunnudagsMogginn - 14.11.2010, Qupperneq 26

26 14. nóvember 2010
Þ
að var fyrsta frétt Ríkisútvarpsins.
Þungbúin rödd Brodda Broddasonar tók
að ryðja sér leið út á öldur ljósvakans.
Alvaran var ógnvænleg og benti til að
það hefði orðið snjóflóð eða farist togari. „Guð
minn almáttugur“ hafa sjálfsagt fleiri muldrað
innra með sér en bréfritari einn. „Ráðherrar vissu
ekki hvernig ætti að nota listann um hinar „vilj-
ugu þjóðir!“(Önnur fréttastöð talaði reyndar um
listann yfir hinar „sjálfviljugu“ þjóðir.) Hið op-
inbera heiti var á sínum tíma reyndar „hinar
staðföstu“ þjóðir. En RÚV virðist bara nota opin-
ber heiti ef þau koma frá Samfylkingunni eins og
sést á því að þótt Evrópusambandið segi í þýð-
ingu löggiltra skjalaþýðenda að nú fari fram „að-
lögunarviðræður Íslendinga“ að því sambandi þá
gætir RÚV sín á að fletta hinu erlenda orði aðeins
upp í sérstakri ensk-íslenskri orðabók Samfylk-
ingarinnar sem geymd er í læstum skáp Óðins
Jónssonar. Þar þýðir orðið samningaviðræður,
þótt sjálft leiðbeiningarrit ESB vari við slíkum
skilningi. „Negotiation“ kemur reyndar fyrir í
hinu fágæta eintaki Óðins, en þar segir að það sé
notað yfir samtöl í óþægilegum jólaboðum utan-
ríkisráðherrans. Fyrir sjö árum notuðu íslensk
stjórnvöld hugtakið staðföst ríki en Samfylkingin
í stjórnarandstöðu orðið viljug eða sjálfviljug ríki
og er fullkomlega eðlilegt að Óðinn haldi sig við
viðurkenndar innanflokksskýringar.
Finnast skjöl eftir fjögurra ára leit
En sem sagt þá var Broddi Broddason að flytja
„ekki-frétt“ í samblönduðum dánarfregna- og
eldgosastíl um mál sem Samfylkingin, líka sú sem
er utan við fréttastofu RÚV, hefur verið í vaxandi
vandræðum með. Fyrir tæpu hálfu ári bað Ög-
mundur Jónasson um að öll tiltæk skjöl yrðu
þegar í stað afhent þinginu um aðdraganda þess
að íslenskir ráðamenn lýstu hinni pólitísku af-
stöðu til þess að fara skyldi með her á hendur
Saddam Hussein, einræðisherra Íraks, sem þá
þegar hafði að minnsta kosti eina milljón manns-
lífa á samvisku sinni, auk þeirra þrjú hundruð
þúsunda Kúrda sem hann hafði látið myrða af
eigin löndum, þar á meðal konur og börn, með
efnavopnum. Síðan liðu mánuðirnir og Össur til-
kynnti Ögmundi Jónassyni ráðherra að það fynd-
ust engin skjöl um málið. Ögmundur sagði frá
þeirri yfirlýsingu Össurar fyrir fáeinum vikum.
En svo hljóp Össur á sig. Það er hans grein. Aðrir
hlaupa um í sínu hverfi til að grenna sig. Heyrst
hefur um menn sem eiga vélknúin bretti svo þeir
geti hlaupið langar leiðir í kyrrstöðu án þess að
nein hætta sé á að þeir andi að sér frísku lofti. Til
eru þeir sem hlaupa reglubundið á veggi og sumir
óviljandi á annað fólk. En líkamsrækt Össurar
felst í því að hann hleypur á sig. Það er aðgengileg
aðgerð fyrir upptekinn mann, því ekki þarf ann-
að en að hann sé sjálfur til staðar til þess að fram-
kvæma hana. Áður gerði hann þessar æfingar oft-
ast eftir miðnætti, en einkaþjálfarar hans töldu að
betur færi á því að hann hlypi á sig við normal
aðstæður. Og svo háttaði til að hann var staddur í
morgunþætti í útvarpi og notaði tækifærið og
hljóp á sig og það tókst alveg ljómandi vel. Hann
hafði reyndar gleymt því þá að hafa sagt Ög-
mundi að engin skjöl væru til um hið umrædda
mál frá 2003 og því gekk honum enn greiðlegar
að hlaupa á sig. Ögmundur hafði trúað Össuri,
sem sýnir að hann er enginn veifiskati, og reynd-
ar hafði Össur trúað sér líka enda líklegt að hann
og fjölskylda hans, sem farið hafa með yfirstjórn
utanríkisráðuneytisins vel á fjórða ár, hefðu ella
verið búin að finna og birta slík skjöl, svo mjög
sem hafði verið kallað eftir þeim allan þann tíma.
Í útvarpsspjalli við illa upplýsta aðdáendur
hafði Össur sem sagt ákveðið að hlaupa á sig enda
hafði hann ekkert hlaupið á sig þann daginn. Og
hann læddi því þess vegna út úr sér býsna leynd-
ardómsfullur að það væri búið að finna töluvert af
skjölum um stuðninginn við þá sem fóru gegn
Saddam. Nú gátu fréttamenn ekki hafa vitað
þetta fyrirfram og ekkert tilefni til þessa samtals
nema að Össur hefði pantað það. En þótt hann
kjaftaði frá vildi hann samt ekki gefa neitt upp.
Bara að skapa spennu og spinna svolítið og
„droppa“ dylgjum hér og hvar. Þingið yrði að fá
þetta fyrst, en þarna kæmu fram býsna alvarleg
atriði, sagði hann.
Sem betur fer létu spyrjendur ráðherrans ekki
eins og þeir væru sjálfstæðir fréttamenn, sem
hefði verið mjög óviðurkvæmilegt því viðmæl-
andinn var jú úr Samfylkingunni og Óðinn hefði
ekki fyrirgefið slíka umgengni léttilega. Því var
ekki spurt hvers vegna ekki hefði tekist að finna
þessi skjöl fyrr. Þingið hefði beðið um þau í
marga mánuði og fjölmiðlar kallað eftir þeim í
mörg ár. Hvar hefðu þau verið falin í ráðuneyt-
inu? Hefðu fyrrverandi ráðamenn átt einhver
leynihólf í ráðuneytinu sem Össuri og fjölskyldu
hefði ekki tekist að brjótast inn í fyrr en eftir þrjú
og hálft ár? Eða eru þeir þrjótar sem Samfylkingin
og Fréttastofan hata með eðlilegum og málefna-
legum hætti enn með einhverja leyndarskjala-
verði sem taka við fyrirmælum frá þeim, eða
kannski Frímúrarareglunni eða jafnvel frá Bilder-
berg? Að sjálfsögðu engar spurningar um hvers
vegna skjöl geta leynst svona vel og lengi þrátt
fyrir ákafa leit. Var ekki hægt að fá hinn „sér-
staka“ til að gera húsleit og hneppa leyndar-
skjalaverði í gæsluvarðhald á meðan? En sem bet-
ur fer þá spyr ekki Samfylkingarfréttastofa um
svona mál. Hún tekur bara sjálfsagðan þátt í
spunanum og dylgjunum sem Broddi kynnir svo
sem fyrstu frétt með alvöruþunga sem hann ella
notar einvörðungu um eldgos, sem hann fréttir af
50 mínútum eftir að Mbl.is segir frá því á vef sín-
um. Og þegar Össur sendi ekki „þinginu skjölin
fyrst“, eins og hann hafði tilkynnt í morg-
unþættinum, þá var ekki heldur spurt um ástæð-
ur þess.
Hvernig voru hin merku skjöl?
Þegar „skjölin“ eru skoðuð kemur í ljós að í
minnisblaði segir að einhverjir ónefndir starfs-
menn í utanríkisráðuneytinu hafi ekki vitað
hvernig „átti að nota listann“ yfir hinar staðföstu
þjóðir. Hvergi kemur fram í „skjölunum“ að ráð-
herrarnir hafi ekki vitað eða velt því eitthvað fyr-
ir sér, hvernig ætti að „nota listann“. Það mál er
auðvitað dæmigerð ekki-frétt. Bandamenn vildu
vita hverjir lýstu yfir pólitískum stuðningi við
þeirra aðgerðir gegn harðstjóranum. Þegar það
lægi fyrir yrðu þau nöfn birt. Og segja má að nöfn
sem birt yrðu saman væru „listi“. Ef skrifuð yrðu
niður nöfn þeirra fréttamanna og umræðustjóra
RÚV sem draga blygðunarlaust taum Samfylk-
ingar í störfum sínum og þau yrðu birt í einum
dálki, ef hann myndi nægja, þá væri kominn listi,
þótt enginn ætlaði að búa til lista eða nota hann á
einhvern sérstakan hátt.
Og svo hélt spuninn áfram. Og það var svo
ánægjulegt að blaðamenn Baugs notuðu sömu
fyrirsögnina og Broddi: „Vissu ekki til hvers átti
að nota listann“. Og undir þeirri fyrirsögn var
mynd af tveimur ráðherrum, sem Baugi er í nöp
við. Þegar betur er að gáð kemur reyndar fram að
það var „alþjóðaskrifstofa utanríkisráðuneyt-
isins“ sem ekki vissi hvað hefði átt að gera við
nefndan lista og hugsað þá speki upphátt í minn-
isblaði, sem ekki er vitað hver fékk, og bætt því
við að Bandaríkjamenn viti það ekki heldur! Það
stendur eins og fyrr sagði ekkert um að ráðherr-
arnir tveir hafi tjáð sig um það. En samt tekst
þessum tveimur samhentu fjölmiðlum, RÚV og
Baugsmiðlum, að hafa það sem fyrstu frétt og
fimm dálka frétt að þáverandi utanríkisráðherra
og forsætisráðherra hafi ekkert vitað hvað ætti að
gera með stuðningsyfirlýsingar sem bandamönn-
um bærust frá einstökum talsmönnum vinveittra
ríkja. Er það virkilega einhver gáta? Þeir ætluðu
að birta þær, stupid, svo helsta kosningaslagorð
Bills Clintons sé notað að breyttu breytanda.
En af hverju trúnaðarmál, er spurt með þunga.
Skýringin var einföld. Bandamönnum þóttu
stuðningsyfirlýsingarnar hafa meiri þunga ef þær
birtust allar samstundis og einnig hafði verið
upplýst að einstakir talsmenn þjóða hefðu fremur
viljað birta sína stuðningsyfirlýsingu í hópi en
einir. Þess vegna var nauðsynlegt að einstök ríki
færu ekki að upplýsa um þau ríki sem rætt væri
Skaftafellsfjöll og
Skeiðarárjökull.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Reykjavíkurbréf 12.11.10
Ekki-fréttastofur