Skólablaðið - 01.03.1987, Blaðsíða 14

14 SKÓLABLAÐIÐ
Er kennsla á íslandi
á eftir tímanum?
Skýrsla OECD um íslenskt skólakerfi
í umfjöllun Elínar Halldórsdóttur
Nemendur spyrja sig að því, eftir
tvö of löng kennaraverkföll á þrem-
ur árum, hvort stefna stjórnvalda í
skólamálum sé fulinægjandi og
hvort til sé þá nógu vel afmörkuð
stefna í þessum málum. í hugum
nemenda er það óhæft að slíkar
tafir á kennslu komi fyrir sérstak-
lega eins og nú rétt fyrir vorpróf.
Þetta getur haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir nemendur, en þó sér-
staklega þá sem hyggjast taka
stúdentspróf í vor. Hverjar eru or-
sakir þessa og hvar er þær að
finna? Er nauðsynlegt að slík
endurtekin hlé þurfi að verða á
kennslu?
Nú nýverið var birt skýrsla þriggja
fulltrúa Efnahags- og framfarastofn-
unarinnar í París (OECD) um ís-
lenskt skólakerfi, sem menntamála-
ráðuneytið lét gera. Þess ber að
gæta að viðdvöl fulltrúanna hér á
íslandi var mjög stutt og byggist
skýrslan á heimsóknum þeirra í
skóla um land allt og upplýsingum
er þeir öfluðu sér um íslenskt skóla-
kerfi meðan á dvölinni stóð. í skýrsl-
unni er greint frá öllum stigum
menntastofnana á íslandi, allt frá
barnaheimilum til Háskólans, og
hvernig slíkar stofnanir starfa hér á
landi. Margt jákvætt kemur fram í
skýrslunni og fjallað er um íslensku
þjóðina og menningu hennar af
mikilli virðingu og aðdáun, en
einnig kemur margt fram, sem mið-
ur fer og taka þarf til nákvæmrar
endurskoðunar og athugunar. —
Síðast eru settar fram spurningar
um hvernig bæta mætti ýmislegt og
hvort það verði gert. Þar á eftir fylgja
svör íslenskra fulltrúa við því hvað
unnt sé að bæta við núverandi að-
stæður og hverra bóta sé þörf ef
tekið er náið sjónarmið af íslensku
samfélagi.
Of langt mál yrði að rekja efni
skýrslunnar og bæði alla þá þætti,
sem höfundarnir telja athyglis- og
virðingarverða, og þá sem þeir telja
að yfirstjórn menntamála þurfi að
endurskoða. Hér verður því tekið
fyrir það sem segir í skýrslunni um
kennara og þeirra starf og verður að
teljast áhugavert af því að kennarar
framhaldsskóla voru í brennidepli
vegna verkfallsins.
Höfundar skýrslunnar telja kennslu-
aðferðir oft úreltar og ófrumleg-
ar og benda á að orsökin sé ef til
vill sú hve kennarar eru lítils virtir af
samfélaginu í hlutfalli við ábyrgð
starfs þeirra. Mikill þáttur í þessu
máli eru laun kennara. Sú stað-
reynd, að kennarar eru láglauna-
hópur, er ljós í mörgum OECD-lönd-
um. Samt sem áður er það sérstakt
fyrir ísland, segja þremenningarnir,
að kennari þurfi aukavinnu til að
framfleyta sér og fjölskyldu sinni.
Ef þú hefðir menntun, sem gæfi
þér kost á kennarastarfi við æðri
skóla eða góðri stöðu hjá vel reknu
einkafyrirtæki, hvorn kostinn mynd-
irðu taka? íhugaðu þetta sérstak-
lega vel ef þú þyrftir að framfíeyta
fjögurra manna fjölskyldu. i hvoru
starfinu yrði borin meiri virðing fyrir
vinnu þinni? En hvort starfið er
ábyrgðarmeira? í öðru starfinu
værirðu e.t.v. að vinna að uppbygg-
ingu verslunar, viðskipta, iðnaðar
eða annarra einkastofnana. en í
hinu að móta hugsanir, skoðanir og
viðhorf einstaklinga.
Höfundum skýrslunnar virðist
heimilið ekki eins samheldin eining
og það var vegna harðari krafna
þjóðfélagsins, sem hafa ieitt til þess
að samverustundir fjölskyidunnar
eru mun færri en áður. Þetta hefur
valdið því að uppeldi barna hefur
að miklu leyti færst yfir á stofnanir.
Þeir benda á að skóiar og mennta-
stofnanir beri nú meiri ábyrgð en
fyrr á nauðsynlegri miðlun siða og
menningararfleifðar þjóðarinnar til
uppvaxandi kynslóðar vegna þess
að þorri foreldra virðist ekki hafa
tíma, þar sem báðir vinna úti allan
eða mikinn hluta dags.
Höfundarnir telja að kennarar þurfi
líka sjálfir að gera eitthvað til þess
að meiri virðing sé borin fyrir starfi
þeirra. Þeir benda á betri menntun
og segja að koma þurfi á fót lengri
sumarnámskeiðum fyrir kennara
en tíðkast hefur, sem veiti einhvers
konar gráður og/eða réttindi, en það
væri nýbreytni. Einnig gætu kenn-
arar stofnað með sér öflugri og
áhrifaríkari stéttarfélög.
Með hliðsjón af ofangreindu skul-
um við íhuga hvort samfélagið
hefur efni á að hafa kennara, sem
geta ekki staðist kröfur velmegunar-
ríkis vegna álags allt of mikillar
vinnu, er virðist bein afleiðing lágra
launa og ófullnægjandi aðbúnaðar
við kennslu.