Fréttablaðið - 15.10.2011, Blaðsíða 24

24 15. október 2011 LAUGARDAGUR
HÚSGAGNAHÖLLIN Bíldshöfða 20 Reykjavík sími 585 7200 Virka daga 10-18 Laugardaga 12-18 Sunnudaga 13-17OPIÐ:
Tilboðin gilda til 17. október 2011
129.990
FULLT VERÐ: 159.990
RIALTO La-z-boy stóll. Svart, brúnt eða
hvítt leður. B:80 D:90 H:100 cm.
ASPEN La-z-boy stóll. Natur, brúnt eða
svart áklæði. B:85 D:85 H:100 cm.
69.990
FULLT VERÐ: 99.990
NÚNA
30%
AFSLÁTTUR
AMITY La-z-boy stóll. Rautt, natur eða
brúnt áklæði. B:80 D:80 H:102 cm.
69.990
FULLT VERÐ: 109.990
NÚNA
35%
AFSLÁTTUR
GRAND PINNACLE XL La-z-boy stóll. Svart
eða brúnt leður. B:84 D:107 H:118 cm.
139.990
FULLT VERÐ: 169.990
LÁTTU FARA VEL UM ÞIG Í VETUR!
LA-Z-BOY DAGAR!
Íslenska leiðin?
Sumir hafa reynt að stæra sig af því, að Íslendingar hafi
fundið séríslenska leið út úr
hruninu. Þeir hafi einfaldlega
neitað í þjóðaratkvæðagreiðslu
að greiða skuldir einkabanka
– óreiðumanna. Svo höfum við
– ólíkt evruþjóðunum – getað
gengisfellt okkur út úr vandan-
um og þar með komið útflutn-
ingsgreinum á skrið. Þetta
tvennt er sagt skýra það, að
við höfum náð betri árangri en
aðrar þjóðir í að vinna bug á
afleiðingum kreppunnar.
Þegar betur er að gáð, reyn-
ast allar þessar fullyrðingar
vera innistæðulitlar – satt að
segja lítið annað en skrum og
sjálfsblekking.
Fyrsta fullyrðingin er endur-
ómur af lýðskrumi forseta
Íslands um, að með þjóðar-
atkvæði um Icesave hafi hann
forðað þjóðinni frá því að borga
skuldir eigenda Landsbankans.
Nú er upplýst, að þrotabú LB
eigi að öllum líkindum fyrir for-
gangskröfum. Þjóðaratkvæða-
greiðslan snerist því um það eitt
að endurreisa laskaðan orðs-
tír forsetans, sem undirbýr sig
nú undir fimmta kjörtímabilið
á Bessastöðum. Dýr herkostn-
aður það. Icesave-deilan er enn
óleyst, þrátt fyrir þessa sýndar-
mennsku.
Skuldahalinn
Íslendingar eru á fullu í – og
verða um ókomin ár – að greiða
skuldir óreiðumanna, eigenda
og stjórnenda bankanna. Hæsti
reikningurinn er reyndar fyrir
gjaldþrot Seðlabankans. Sá
næsti er kostnaður skattgreið-
enda af því að „kaupa“ innlend-
ar eignir þrotabúa bankanna
(innistæður og útlánasöfn). Enn
einn reikningurinn er fyrir
gjaldþrot sparisjóðanna, annar
fyrir Sjóvár-stuldinn, sá þriðji
fyrir sveitarfélög á vonarvöl –
og þannig mætti lengi telja út í
það endalausa.
Ríkið, sveitarfélögin, heimilin
og fyrirtækin eru öll að sligast
undan skuldabyrði, sem í mörg-
um tilvikum er þyngri en við
verður ráðið.
Og það var einmitt GENGIS-
HRUNIÐ – svo fjarri því að
vera lausn vandans – sem gerir
skuldabyrðina óviðráðanlega.
Gengisfelling er pólitísk ofbeld-
isaðgerð, sem þjónar þeim til-
gangi að skera niður lífskjör
almennings með verðhækkun-
um á lífsnauðsynjum. Í tilviki
þeirra sem skulda framkallar
gengisfelling stökkbreytingu á
höfuðstól skuldar og greiðslu-
byrði. Þess vegna er fjórðungur
heimila undir hamrinum. Þess
vegna er meirihluti fyrirtækja
„tæknilega gjaldþrota“ enn í
dag. Þess vegna tórir hagvöxt-
urinn á veiku skari. Þetta er
sjálfur efnahagsvandi Íslend-
inga í hnotskurn. Að kalla þetta
hina „séríslensku lausn“ flokk-
ast annað hvort undir efnahags-
legt ólæsi – eða bara illgirni af
verstu sort.
Getuleysið
Það eina sem má heita séríslenskt
við hrun Íslands árið 2008 er,
að bankakerfið hrundi í rúst og
gjaldmiðillinn fór sömu leið.
Bankahrunið þýddi, að hinir
erlendu lánardrottnar – þýsku
bankarnir og allir hinir – sem
höfðu grætt á tá og fingri í góð-
ærinu af því að lána fjárglæfra-
mönnum – sátu uppi með stór-
töp. Skuldir bankanna námu um
nífaldri landsframleiðslu Íslands,
þegar upp var staðið. Hin hliðin
á þessari sömu mynt er, að ríkis-
stjórn Íslands og Seðlabanki
gátu einfaldlega ekki – þótt það
væri þeirra yfirlýsta stefna –
komið bönkunum til bjargar.
Það er meginmunurinn á írsku
og íslensku leiðinni. Írska ríkis-
stjórnin álpaðist til að ábyrgjast
skuldir bankanna. Íslensk stjórn-
völd reyndu fram á seinustu
stund að gera slíkt hið sama en
gátu það ekki, því að Ísland var
þegar komið í greiðsluþrot. Þess
vegna urðu hinir erlendu lánar-
drottnar að taka sinn (verðskuld-
aða) skell af Íslandi.
Ísland var einfaldlega greiðslu-
þrota: Erlendur gjaldeyrir var
uppurinn; lánstraustið var þrot-
ið; lánamarkaðir voru lokaðir;
skuldatryggingarálag Íslands
var stigið til himna. Ísland var
komið í ruslflokk (e. junk). Rík-
isstjórn og Seðlabanki höfðu
fyrirgert öllu trausti. Okkur
var kurteislega bent á að segja
okkur til sveitar – fara í gjör-
gæslu hjá IMF. Fyrr yrði ekki
við okkur talað.
Þjóð sem svona var fyrir
komið hefur ekki efni á að
stæra sig af „íslensku leiðinni“.
Gengishrunið lokaði svo dyrum
skuldafangelsisins utan um ein-
semdina. Stökkbreyttar skuldir
heimila og fyrirtækja, óðaverð-
bólga, ofurvextir og verðtrygg-
ing í þágu fjármagnseigenda,
hafa hingað til séð um restina.
Lausnir?
Fyrir skömmu spurði þýsk-
ur blaðamaður Toomas Ilves,
forseta Eistlands, hvers vegna
Eistar sættu sig möglunarlaust
við efnahagslegan megrunar-
kúr (launalækkun og niður-
skurð félagslegra útgjalda),
sem sendi Grikki trítilóða út í
götuvirkin. „Í samanburði við
nauðungarflutninga Stalíns
kippum við okkur ekki upp við
hversdaglega erfiðleika. Það
er kannski erfiðara ef þú hefur
vanist hinu ljúfa lífi of lengi,“
sagði hann og bætti við: „Við
þraukuðum til þess að uppfylla
skilyrði fyrir upptöku evrunn-
ar. Með gengisfellingu hefðum
við leitt allsherjar greiðsluþrot
yfir millistéttina, sem er með
húsnæðislánin sín í evrum. Við
hefðum lagt vaxtarbrodd þjóð-
félagsins í rúst“.
Er þetta kannski það, sem
menn meina með þessu tali um
„íslensku leiðina“: Að leiða alls-
herjar gjaldþrot yfir millistétt-
ina og að leggja vaxtarbrodd
þjóðfélagsins í rúst? Kreppan í
Eistlandi var hörð (meiri sam-
dráttur VLF og hærra atvinnu-
leysi en á Íslandi), svo lengi sem
hún varði. En hún var skamm-
vinn. Innviðir þjóðfélagsins
stóðust álagið, þ.m.t. gjald-
miðillinn. Hagvöxtur var 8,4%
á fyrri helmingi þessa árs.
„Erlend fjárfesting lætur ekki
á sér standa, því að fjárfestar
vita, að eignir þeirra verða ekki
gengisfelldar,“ segir Ilves.
En íslenska leiðin? Skulda-
vandinn er óleystur. Gjald-
miðilsvandinn er óleystur.
Gjaldeyrishöftin eru framlengd
og erlendar fjárfestingar þar
með í biðstöðu. Hagvöxturinn
tórir á veiku skari.
Eistar leystu sinn vanda. Við
frestum okkar. Er það íslenska
leiðin?
Efnahagsmál
Jón Baldvin
Hannibalsson
fv. ráðherra og
sendiherra
En íslenska leiðin? Skuldavandinn er
óleystur. Gjaldmiðilsvandinn er óleystur.
Gjaldeyrishöftin eru framlengd og
erlendar fjárfestingar þar með í biðstöðu. Hagvöxtur-
inn tórir á veiku skari.
Eistar leystu sinn vanda. Við frestum okkar. Er það
íslenska leiðin?