Morgunblaðið - 04.09.2010, Page 48

48 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 2010
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Í gær var afhjúpuð bronsstytta eftir
bandaríska listamanninn Todd
McGrain af geirfugli, við Valahnjúk í
Reykjanesbæ, til móts við Eldey.
Styttan er hluti af myndlistarverk-
efni McGrain sem ber heitið The Lost
Bird Project og samanstendur af
styttum af fimm útdauðum fuglateg-
undum og þar af þremur styttum af
geirfuglinum. Styttan á Reykjanesi
er ein þessara þriggja og sú eina sem
McGrain setur upp á Íslandi, en svo
vill til að listakonan Ólöf Nordal gerði
styttu af geirfugli árið 1998 sem
stendur í flæðarmálinu við Skerja-
fjörð í Reykjavík. Sú stytta er eign
Reykjavíkurborgar, Listasafns
Reykjavíkur, og var hluti af útisýn-
ingu Myndhöggvarafélagsins í
Reykjavík, Strandlengjunni, sem
stóð yfir frá sumri árið 2000 fram í
janúar 2001.
„Neyðarlegt“
Hafþór Yngvason, safnstjóri Lista-
safns Reykjavíkur, er ekki sáttur við
þessi líkindi með verkunum og segir
hugmyndina að verki McGrain
hættulega nálægt verki Ólafar. Hann
lét menningarfulltrúa Reykjanes-
bæjar vita af óánægju sinni í fyrra,
sendi tveimur fulltrúum þess tölvu-
póst, þeim Valgerði Guðmundsdóttur
og Sveini Núma Vilhjálmssyni, en
engu að síður var ráðist í verkið og
stytta McGrain er nú komin á sinn
stað. McGrain fékk þó upplýsingar
um verk Ólafar frá menningar-
fulltrúum áður en ákveðið var að
setja það upp. Hafþór segir ljóst að
McGrain sé ekki að stæla skúlptúr
Ólafar, verk hans sé hluti af stóru
verkefni helguðu útdauðum fuglum.
Hann hafi þó beðið Valgerði að senda
McGrain ljósmynd af verki Ólafar,
þannig að hann gæti endurskoðað
sinn hug. „Það er náttúrlega bara
neyðarlegt, burtséð frá öllu siðferði
og lögum, fyrir listamann að gera
eitthvað svona,“ segir Hafþór. „Ég
veit ekki hvað er hægt að gera á
þessu stigi, ég held að þetta sé ekki
rakinn myndstuldur eða slíkt, engan
veginn, en leiðindamál.“ Hafþór telur
verk Ólafar mjög sterkt sem list í al-
menningsrými. „Þetta er mjög vel
heppnað verk og þetta setur dálítinn
skugga yfir það.“
Ólíkar hugmyndir að baki
Todd McGrain segir verkin vissu-
lega svipuð á yfirborðinu en inntak
þeirra sé ólíkt, grundvallarhug-
myndin að baki verkunum. Hann seg-
ist hafa gert styttuna af geirfuglinum
áður en hann hafi vitað af styttu Ólaf-
ar. Hann væri því alls ekki að stæla
hana eða líkja eftir henni að neinu
leyti. Hann hafi gert bronsstyttur af
útdauðum fuglum fyrir verkefnið The
Lost Bird Project í þessum stíl og
fyrir ólíka staði í heiminum. Hann
segir að fyrir sér sé verk Ólafar afar
ljóðrænt, kallist á við hafið og sjáv-
arföllin, afar sérstakt og fagurt. En
það sé gjörólíkt sínu verki sem fjalli
um verndun náttúrunnar. „Snerting
er mjög mikilvæg í verkinu mínu,
einn mikilvægasti þáttur þess. Yfir-
borð styttunnar er mjúkt eins og
steinn sem hefur verið slípaður af sjó
og sandi. Þú getur gengið upp að
styttunni, snert hana og horft út til
eyjarinnar,“ útskýrir hann. Staðsetn-
ingin sé afar mikilvæg, með henni ná-
ist hið sögulega samhengi. Verkið sé
minnisvarði um útdauða tegund og að
auki breyti hann útliti geirfuglsins
með þeim hætti að hann standi eins
og maður, frekar en fugl. „Þegar fólk
skoðar skúlptúrinn mun það átta sig
á því að ákveðin viðkvæmni er í lögun
hans sem gerir það að verkum að
hann er ekki hrein birtingarmynd
geirfuglsins heldur frekar áhrifamik-
ill skúlptúr í líki geirfugls.“
Auk geirfuglsins á Reykjanesi er
tvo aðra að finna eftir McGrain, einn
við dýragarðinn í Róm og hinn á Ný-
fundnalandi, nærri Funk-eyju. Fimm
útdauðar fuglategundir eru í verki
McGrain: flökkudúfa, skaftpáfi, la-
bradorönd, lynghæna og geirfugl.
Hinir fuglarnir fjórir verða staðsettir
í Bandaríkjunum, í Elmira í New
York-fylki, Flórída, Massachusetts
og Ohio. Og geirfuglarnir þrír eru
ekki nákvæmlega eins.
Hluti af stærra verki
Valgerður Guðmundsdóttir, fram-
kvæmdastjóri menningarsviðs
Reykjanesbæjar, segist hafa vitað af
líkindunum með verkum McGrain og
Ólafar og hafi látið McGrain vita af
því. Hún segir verkið í upphafi hafa
verið umhverfisverkefni, það hafi
fyrst verið tekið fyrir hjá umhverfis-
sviði og síðan menningarsviði í sept-
ember í fyrra. Spurð að því hvort
verkið sé í raun ekki alveg eins og
verk Ólafar svarar Valgerður því að
verk McGrain sé hluti af stóru verk-
efni og það sé útskýrt með texta við
styttuna þar sem einnig megi sjá
myndir af hinum fuglunum. En rétt
sé að hvort tveggja séu styttur af
geirfuglum sem standi við sjó. „Þetta
var hugsað fyrst og fremst sem um-
hverfisverkefni, barátta gegn því að
útrýma dýrategundum,“ segir Val-
gerður. „Þetta var í raun mjög já-
kvætt verkefni.“
Ljósmynd/Víkurfréttir
Seinni Verk Todds McGrain á Valahnúk á Reykjanesi.
Tveir geirfuglar horfa til hafs
Ást á náttúrunni
Reykjanesbær sendi eftirfar-
andi tilkynningu frá sér í ágúst
síðastliðnum: „Listamaðurinn
Todd McGrain hefur í nokkur ár
unnið að gerð skúlptúra af út-
dauðum fuglum m.a. geirfugl-
inum og vill þannig vekja athygli
samtímans á umhverfisvernd
og ást á náttúrunni. Hann vinn-
ur fuglana í brons og er hverjum
fugli ætlaður staður víðs vegar
um heiminn, allt eftir því hvar
þeirra upprunalegu heimkynni
voru. Í tilefni þess að talið er að
síðasti geirfuglinn hafi verið
drepinn í Eldey 3. júní 1844 hef-
ur verið ákveðið að styttan af
geirfuglinum verði sett upp
neðan við Valahnjúk á Reykja-
nesi og mun fuglinn horfa út til
Eldeyjar og minna okkur um
leið á sameiginlega ábyrgð allra
þjóða á náttúru og umhverfis-
vernd.“
 Bronsstytta af
geirfugli var vígð í
gær í Reykjanes-
bæ  Hættulega
nálægt verki Ólaf-
ar Nordal, segir
safnstjóri Lista-
safns Reykjavíkur
Morgunblaðið/Ómar
Fyrri Verk Ólafar Nordal í Skerjafirði, frá árinu 1998.
Fuglarnir Styttur McGrain af útdauðum fuglum. Myndina tók hann sjálfur.
Einn fremsti blandaði kór Bæj-
aralands, Heinrich Schütz En-
semble, heldur tónleika í Hall-
grímskirkju á sunnudag kl.
17:00. Tónleikarnir bera nafnið
Friður á jörðu og á efnisskránni
eru verk eftir Josquin, Schütz,
Jennefelt, Tormis, Schönberg
og fleiri.
Kórinn, sem kennir sig við
bæinn Vornbach sem er í hjarta
Bæjaralands á landamærum
Þýskalands, Tékklands og Austurríkis, hefur hlotið
mikið lof og unnið til ýmissa verðlauna og við-
urkenninga, m.a. menningarverðlauna Passau og
Bayern. Stjórnandi kórsins er Martin Steidler, pró-
fessor við Tónlistarháskólann í München.
Tónlist
Frá Bæjaralandi í
Hallgrímskirkju
Heinrich
Schütz
Fjórða bindið í fræðilegri
heildarútgáfu á verkum Hall-
gríms Péturssonar, Ljóðmæli
4, er komið út hjá Stofnun
Árna Magnússonar í íslenskum
fræðum. Bindið hefur að
geyma andlegan kveðskap sem
tengist hringrás náttúrunnar,
tímaskiptum, svo sem dægra-
og árstíðabreytingum, bæði
lengri sálma og stök vers, alls
39 talsins.
Texti hvers kvæðis er prentaður stafréttur eftir
aðalhandriti en orðamunur úr öðrum handritum
birtur neðanmáls. Margrét Eggertsdóttir, Svan-
hildur Óskarsdóttir og Þórunn Sigurðardóttir
önnuðust útgáfuna.
Bókmenntir
Fjórða bindi í heild-
arútgáfu Hallgríms
Hallgrímur
Pétursson
Næstkomandi þriðjudag opnar
Vigdís Finnbogadóttir þrjú ný
námskeið innan Icelandic On-
line verkefnisins; námskeið
fyrir byrjendur og tvö fram-
haldsnámskeið. Icelandic On-
line eru sjálfstýrð vefnámskeið
í íslensku sem öðru máli.
Fyrsta námskeiðið var form-
lega tekið í notkun árið 2004.
Icelandic Online er öllum opið
án endurgjalds.
Nýju námskeiðin eru unnin í samvinnu Hugvís-
indastofnunar Háskóla Íslands, Stofnunar Árna
Magnússonar í íslenskum fræðum, Stofnunar Vig-
dísar Finnbogadóttur, Fjölmenningarseturs,
Fjölmenningar ehf. og fimm norrænna stofnana.
Vefmenntun
Ný námskeið innan
Icelandic Online
Vigdís
Finnbogadóttir
Nú stendur yfir í Ilon-safninu í Ha-
apsalu í Eistlandi sýning á verkum
Sigurðar Arnar Brynjólfssonar,
SÖB. Á sýningunni, sem er í boði
safnsins, sýnir Sigurður um 50
verk; myndskreytingar, myndasög-
ur, teikningar, teikningar úr teikni-
myndum, plaköt og fleira. Flest
verkin eru gerð á Íslandi og þau
elstu eru frá 1967 en önnur eru
gerð í Tallinn 1995-2000.
Einnig eru sýndar teiknimyndir
eftir Sigurð, en hann er frum-
kvöðull á Íslandi í teiknimynda-
gerð, gerði fyrstu íslensku teikni-
myndina, „Þrymskviða“, 1980 og
hefur síðan gert um áttatíu teikni-
myndir.
Sigurður hefur verið búsettur í
Eistlandi frá 1993 og býr í Haap-
salu þar sem hann fæst við teikni-
vinnu, myndasögugerð og gerð
barnabóka.
Hann stundaði nám í grafískri
hönnun og myndlist í Myndlistar-
og handíðaskóla Íslands og Aca-
demie van Beldende Kunsten í Rot-
terdam í Holland. Hann vann við
grafíska hönnun, myndskreytingar,
teiknimyndagerð og kennslu í
myndlist þar til hann flutti il Eist-
lands og hefur unnið við gerð
teiknimynda á Íslandi, í Svíþjóð,
Finnlandi, Ungverjalandi, Eistlandi
og Litháen. Hann hefur haldið á
annan tug einkasýninga heima og
erlendis og tekið þátt í sýningum
víða erlendis.
Ilon-safnið Haapsalu er nýlegt
safn með yfir 800 teikningum eftir
Ilon Wikland.
Yfirlitssýning Sigurður Örn
Brynjólfsson í Eistlandi.
Sigurður
Örn sýnir
í Eistlandi
50 myndir í Ilon-
safninu í Haapsalu
Þjóðleikhúsið býður til afmælisveislu
á sunnudaginn kl. 14:00 til 16:00, en
leikhúsið á 60 ára afmæli á árinu. Í til-
efni af tímamótunum hefur verið sett
saman dagskrá á Stóra sviðinu þar
sem fjölmargir góðkunningjar leik-
húsáhorfenda eins og Lilli klifurmús,
bakadrengurinn, ræningjarnir í
Kardemommubæ, dvergarnir úr
Skilaboðaskjóðunni og Litli Kláus
bregða á leik. Sýningin er um 30 mín-
útna löng og verður sýnd þrisvar yfir
daginn; kl. 14:15, 15:00 og 15:45.
Einnig verður boðið upp á skoð-
unarferðir um leikhúsið, prinsessan í
leikritinu Ballið á Bessastöðum verð-
ur á Kristalsal, Fíasól og Ingólfur
Gaukur verða á fleygiferð með alls
kyns sprell og spaug, boðið verður
upp á hestvagnaferðir, föndurhorn og
margt fleira.
Afmælis-
veisla Þjóð-
leikhússins
Söguþráðurinn er
grunnur, persónu-
sköpunin engin, leikurinn til
skammar 44
»