Morgunblaðið - 17.11.2010, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Falli Evranfellur Evr-ópa,“ sagði
kanslari Þýska-
lands fyrir fáein-
um dögum. Sjálf-
sagt er kanslarinn
að rugla saman
Evrópu og Evrópusambandinu
með þessum orðum, svo sem of
algengt er. En þessi ummæli
sem flengdust um forsíður
flestra blaða í Evrópu eru tal-
andi dæmi um þá miklu erfið-
leika sem nú steðja að hinni
sameiginlegu mynt. Og kanslari
Þýskalands er ekki einn um að
viðra áhyggjur sínar með svo
dramatískum hætti. Herman
van Rompuy, forseti Ráðherra-
ráðs Evrópu og iðulega nefndur
forseti Evrópu í fjölmiðlum,
dregur heldur ekkert undan
þegar hann fer yfir stöðuna:
„Við erum í tilvistarkreppu,“
sagði hann. „Við verðum að
vinna að því í sameiningu að
tryggja að evrusvæðið lifi, því
lifi það ekki af mun okkur ekki
takast að tryggja tilvist Evrópu-
sambandsins.“
Þessi ummæli tveggja af
helstu talsmönnum ESB eru
ótrúleg og hefðu verið óhugs-
andi fyrir aðeins fáeinum miss-
erum. En til að hressa áhuga-
menn um tilvist
Evrópusambandsins er rétt að
geta þess að hinn áhyggju-
þrungni forseti ESB, Herman
van Rompuy, lauk máli sínu með
þessum orðum: „Ég hef fulla trú
á því að okkur takist að komast í
gegnum þetta.“ Og hvað er
„þetta“ sem forsetinn vonast til
að komist verði í gegnum?
Hvert evrulandið af öðru er að
segja sig til sveitar hjá ESB og
AGS eða er talið líklegt til að
þurfa að gera það. Markaðirnir
hafa misst á þeim
trúna og sérfræð-
ingum, jafnt stuðn-
ingsmönnum ESB
sem efasemdar-
mönnum, ber sam-
an um að þar sem
ríkin ráði ekki yfir
sjálfstæðri mynt sem tekur
mið af þeirra eigin stöðu séu
þau með öllu ófær um að leysa
úr sínum yfirþyrmandi erfið-
leikum á eigin spýtur.
Enginn getur hlakkað yfir
erfiðleikum Íra, Grikkja,
Portúgala og Spánverja og
þeirra hinna sem eru aftar í
vandræðaröðinni. Enda er lítill
vafi á að fari allt á versta veg
mun vandinn breiðast hratt út
og bitna á öðrum þjóðum nær
og fjær. Hitt hlýtur að vera
mikið umhugsunarefni fyrir
Íslendinga, að á meðan vanda-
málin hrúgast upp í Evrópu
með sífellt vaxandi atvinnu-
leysi og kanslari Þýskalands
og ESB-forsetinn óttast að
sameiginlega myntin kunni að
leysast upp þykjast einangr-
aðir stjórnmálamenn á Íslandi
eiga leik. Ríkisstjórn sem er þó
sjálfri sér sundurþykk í málinu
telur rétt að sækja um aðild að
ESB einmitt þá og leggst svo í
aðlögunarferli án nokkurrar
heimildar þings eða þjóðar.
Samþykki þingsins er knúið
fram með þrýstingi og bein-
hörðum hótunum, til þess að
tryggja að þingmenn greiði at-
kvæði öndvert við sína sam-
visku. Og allt þetta fer fram
þvert gegn almennum vilja
þjóðarinnar sjálfrar. Og sömu
stjórnmálamenn og svona haga
sér eru um þessar mundir að
draga aðra fyrir Landsdóm.
Allt er þetta með miklum ólík-
indum.
Ráðamenn Evrópu-
sambandsins ræða
opinskátt um að
evran kunni að
leysast upp}
„Erum í tilvistarkreppu“
Fjármálaráð-herra birti
sérstaka yfirlýs-
ingu í gær um að
samningsniður-
staða liggi ekki
fyrir í Icesave-málinu. Á
sama tíma heldur hann uppi
pólitískum þrýstingi, bæði
sjálfur og í gegnum hlaupa-
stráka, um að fallist verði á
samkomulag sem liggi fyrir.
Yfirlýsing Steingríms J.
Sigfússonar nú rifjar upp
sams konar yfirlýsingu sem
gefin var á Alþingi í fyrra
um að samningur væri ekki í
burðarliðnum, en svo leið
varla dagurinn áður en ráð-
herrann lét ganga frá samn-
ingi sem þjóðin hafnaði eft-
irminnilega.
Yfirlýsingar Steingríms
eru líka athygl-
isverðar í ljósi
umræðu á Al-
þingi í gær um
rangar upplýs-
ingar sem hann
hefði veitt þinginu í
tengslum við Icesave.
Nokkrir þingmenn tóku þátt
í þeim umræðum og hörm-
uðu hve illa gengi að fá ráð-
herra til að svara spurn-
ingum sannleikanum sam-
kvæmt.
Sú áróðursherferð sem
ríkisstjórnin undir forystu
fjármálaráðherrans rekur
nú á bak við tjöldin er í
góðu samræmi við annað í
starfi og starfsháttum þess-
arar ríkisstjórnar og um leið
í fullkomnu ósamræmi við
hagsmuni þjóðarinnar.
Ríkisstjórnin kann-
ast ekki við eigin
áróðursherferð}
Undarleg yfirlýsing
É
g átti í óbeinum samskiptum við
ungan rithöfund fyrir stuttu og
ætlaði heldur en ekki að pakka
honum saman með yfirgrips-
mikilli þekkingu á bókmenntum
og sögu þegar hann mátaði mig með því að
segja að hann nennti ekki að hlusta á ein-
hverja Wikipediuspeki. Ég sá það nefnilega
strax að hann myndi aldrei trúa því að ég
hefði spekina annars staðar frá en af Wikipe-
diu eða Google, og alls ekki að ég hefði aflað
með þekkingarinnar á svo lágtæknilegan hátt
sem að lesa bækur – til hvers að standa í því
þegar hægt er að Googla? Í dag þarf maður
ekki að troða í sig tormeltum utanbókar-
lærdómi; það er nóg að vera nettengdur.
(Álíka hefur löngu gerst þar sem farsímar
eru annars vegar, ekki kann nokkur maður
lengur símanúmer, þau eru vistuð í símanum (sem skýrir
meðal annars hvers vegna það er nánast heimsendir þeg-
ar síminn týnist) og að sama skapi hættum við að rata nú
þegar annar hver farsími er með innbyggt GPS.)
Sú var tíðin að það þótti virðingarvert að vera vel les-
inn og fróður (nema á Íslandi), enda þýddi það að við-
komandi hefði haft sig eftir þekkingu, setið við og rýnt í
skræður og skjöl, eytt tíma í að afla sér þekkingarinnar
og oft dýrmætum tíma. Vitringar voru og líka í metum,
til þeirra var leitað og menn sátu við fótskor þeirra. Ans-
ans netið breytti þessu; skyndilega þarf ekki lengur að
vita neitt, maður þurfti bara að vera nettengdur. Svo
hefur því líka undið fram, fólk veit minna og
minna – lætur sér nægja að fletta upp á Wiki-
pedia. (Ekki verður hér rætt um það hversu
trúverðugar þær upplýsingar eru sem menn
rekast á á netinu, en á það bent að alla jafna
eru þær nógu góðar, sem er og einkennisorð
okkar tíma: Ekkert þarf að vera fullkomið,
það þarf bara að vera nógu gott.)
Í Bogasal Þjóðminjasafnsins stendur nú
ljósmyndasýning Einars Fals Ingólfssonar
þar sem Einar fetaði í fótspor Englendings-
ins William Gershom Collingwood sem kom
hingað til lands 1897. Collingwood var það
sem kalla má fjölfræðing, vissi margt um
mikið, og þegar ég skoðaði sýninguna í þriðja
sinn fyrir stuttu rifjaðist upp fyrir mér annar
fjölfræðingur enskur, Sabine Baring-Gould,
samtíðarmaður Collingwoods, sem kom einn-
ig hingað, kom 1862, en hann lét eftir sig 1.240 rit útgefin
um fjölbreytt efni.
Slíkir fjölfræðingar eru varla til lengur; í stað þess að
vita margt um mikið vita menn lítið um mikið og ekkert
við það að athuga að mínu viti, það er ekki lengur vits-
munamerki að hafa nennu í sér til að innbyrða utanbók-
arlærdóm (nema maður sé að fara að keppa í Gettu bet-
ur). Því skal og spáð hér að sífellt fleiri muni vita minna
og minna um meira og meira (eða réttara sagt munu
menn muna minna og minna um meira og meira) og ég
tel víst að þegar ég fell frá í hárri elli þá verði enginn eft-
ir sem viti nokkurn skapaðan hlut. arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Lítið um mikið
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
S
jávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra hefur
sett á fót samráðsvettvang
um nýtingu helstu nytja-
fiska og verður byrjað á
þorskstofninum. Í kynningu á skipan
hópsins segir að „við þær aðstæður
sem nú eru í efnahags- og atvinnulífi
þjóðarinnnar er eðlilegt að menn horfi
til þess hvort hægt sé að auka afrakst-
ur fiskveiðiauðlindarinnar. Einnig
hafa verið skiptar skoðanir um nýting-
arstefnuna í þorski og þá aflareglu
sem nú er miðað við“.
Jón Bjarnason sjávarútvegs-
ráðherra var í gær spurður hvort
þetta þýddi að þorskkvótinn yrði auk-
inn. „Verkefni þessa starfshóps er að
fara vandlega yfir þessi mál og meta
hvort svigrúm er til aukinna veiða.
Samkvæmt rannsóknaniðurstöðum
Hafrannsóknastofnunar í sumar vex
þorskstofninn hraðar en gert var ráð
fyrir þannig að væntingar um auknar
veiðar eru sannarlega fyrir hendi og
byggðar á vísindalegum athugunum,“
sagði ráðherra.
Sjálfbærar veiðar
Spurður hvort aflaregla væri til
trafala við kvótaaukningu sagði Jón að
brýnt væri að geta á hverjum tíma
sýnt fram á að hér væru stundaðar
sjálfbærar veiðar. „Aflareglan hefur
verið sett og borin fram sem stefna af
Íslands hálfu í nokkur ár,“ sagði Jón.
„Hins vegar er eðlilegt að fara yfir
þær forsendur sem eru að baki henni
og endurmeta stöðuna ef tilefni gefst
til. Við ætlum hins vegar ekki að víkja
frá því að stunda sjálfbærar veiðar.“
Miðað er við að fyrsta áfanga í
vinnu starfshópsins verði lokið í des-
ember með stuttri skýrslu. Áskoranir
hafa borist ráðherra úr öllum lands-
hlutum um að auka þorskkvótann og
frá hagsmunaaðilum. Þau sjónarmið
hafa komið fram að ástand þorsk-
stofnsins sé betra en áætlað var.
Fyrrnefnd aflaregla í sinni ein-
földustu mynd tengir saman mat á
stofnstærð og leyfilegan heildarafla.
Nú er leyfilegur þorskafli miðaður við
10% af stærð þorskstofnsins, þ.e. fjög-
urra ára fiskur og eldri, og helming af
aflamarki síðasta fiskveiðiárs á undan
til sveiflujöfnunar.
Jóhann Sigurjónsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar, fagnaði
nýtingarstefnunni í inngangi að
ástandsskýrslu stofnunarinnar í júní-
mánuði síðastliðnum.
Þar segir meðal annars: „Á síð-
astliðnu ári óskaði sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra eftir því við
Alþjóðahafrannsóknaráðið að lagt
yrði mat á hvort nýtingarstefna sú
fyrir þorskveiðar er stjórnvöld mót-
uðu í maí sama ár (sama veiðihlutfall
og var ákveðið 2007) samræmdist al-
þjóðlegum kröfum um varúðar-
sjónarmið og hámarksnýtingu. Um
miðjan janúar 2010 staðfesti Alþjóða-
hafrannsóknaráðið að svo væri. Þessi
ákvörðun stjórnvalda að festa nýting-
arstefnu til fimm ára og faglegt mat á
henni er mikið fagnaðarefni og mark-
ar þáttaskil í nýtingu þorskstofnsins
á Íslandsmiðum. Nú þegar má sjá
merki þess að aðgerðir þessar stuðli
að uppbyggingu stofnsins.“
Hlutlaust mat á núverandi
nýtingarstefnu og aflareglu
Samkvæmt upplýsingum frá
sjávarútvegsráðuneytinu er mark-
miðið með vinnu samráðsvettvangs-
ins að fá fram og ræða hlutlaust mat á
núverandi nýtingarstefnu og afla-
reglu.
Ennfremur að komast að því
hvort rétt sé að leggja til breytingar á
þessum þáttum og mögulega bæta
enn frekar grunn þeirra. Taka skal
mið af líffræði-, hagfræði- og fé-
lagslegum þáttum.
Reykjavíkurhöfn Starfshópur á að fjalla um nýtingu helstu nytjafiska og
er þorskurinn fyrstur. Fyrstu niðurstöður eiga að liggja fyrir í árslok.
Meta kosti aflareglu
og kvótaaukningar
Víða leitað ráða
» Þrír hafa verið skipaðir í
stýrihóp samráðsvettvangs um
nýtingu helstu nytjafiska.
» Skúli Skúlason, rektor
Hólaskóla, fer fyrir hópnum, en
auk hans eru í honum Sveinn
Kári Valdimarsson, forstöðu-
maður Náttúrustofu Reykja-
ness, og Daði Már Kristófers-
son, dósent við HÍ.
» Fulltrúar Hafrannsókna-
stofnunar í samráðsvettvang-
inum eru Jóhann Sigurjónsson
forstjóri og Einar Hjörleifsson
fiskifræðingur á veiðiráðgjafa-
sviði.
» Fulltúi LÍÚ er Kristján Þór-
arinsson stofnvistfræðingur.
Fulltrúi Landssambands smá-
bátaeigenda er Örn Pálsson
framkvæmdastjóri.
» Heimilt er að kalla til aðra
aðila og sérfræðinga á fundi
vettvangsins. Í ferlinu verður
leitað ráða hjá bæði innlendum
og erlendum sérfræðingum.
» Stýrihópur ber ábyrgð
gagnvart ráðherra á framsetn-
ingu niðurstaðna.