Morgunblaðið - 17.11.2010, Blaðsíða 18

Eru fatlaðir
heimtufrekir?
Fyrir tuttugu árum
lamaðist ég í vinnuslysi.
Áður en það varð, horfði
ég á fólk í hjólastólum
án þess að skilja hvern-
ig því liði. Fannst það
bara vera hluti hinnar
almennu flóru. Var ein-
hvern veginn áhugalaus
um það án þess að leiða
hugann að svo skelfileg-
um örlögum.
Fyrir slysið fannst
mér gaman að ferðast, dansa, ganga á
fjöll og farinn að huga að göngu á
Hvanndalshnúk. Eins var gaman að
synda, halda á barnabörnunum og
hjálpa fólki. Nú þarf ég hjálp á salerni
og legg gegnum kvið í blöðru. Þvag-
poki er nú hangandi utanvert á legg
fyrir neðan hné. Margt fólk í hjóla-
stólum er nær því eins hjálparþurfi
og börn á brjósti. Sérfræðingar álíta
ófötluðum ekki mögulegt að setja sig í
hlutverk lamaðra einstaklinga.
Samt gerir fólkið sem ræður ein-
mitt það og ákveður upp á sitt ein-
dæmi hvað fötluðum er fyrir bestu.
Það er hræðilegt að geta ekkert gert
án hjálpar. Því er afleitt þegar skiln-
ingsvana manneskjum er fengið vald
til að ráðskast með fólk sem jafnvel
getur ekki tjáð sig. Ég var óheppinn
því mænan skaddaðist, en fór ekki í
sundur. Þó get ég ekki gengið og er
aldrei alveg verkjalaus. Stundum þoli
ég ekki við fyrir sársauka og öðrum
óþægindum og svo var meðan ég
skrifaði þetta. Ferðalög eru mér erfið
hvað þetta varðar, því þá er ég oft í
handknúnum hjólastól, en honum get
ég ekki hallað og þannig dreift þung-
anum þegar ég sit. En það virðist
ekki vera nóg bölið sem þessu fylgir,
að mati ráðamanna Reykjavík-
urborgar. Konur sem
telja sig vita allt betur
en annað fólk, hafa
fengið umboð ut-
angátta borgarstjóra til
að gera fötluðum, eins
og til dæmis hjólastóla-
fólki, ljóst hvað þeim er
fyrir bestu.
Þessar tvær sem
kenna sig við velferð-
arsvið, hafa látið þau
boð út ganga, að frá
áramótum verði breyt-
ingar á þjónustu við fatlaða. Í breyt-
ingartillögum þessum er svo gróflega
vegið að réttindum okkar sem bundin
erum hjólastólum og annarra sem
ekki geta hjálpað sér sjálf, að ekki
verður við unað. Ég hringdi í aðra
konuna. Það var lífsreynsla út af fyrir
sig. Víst er að vitið þvælist ekki fyrir
henni. Hún tjáði mér að hugað yrði að
því besta fyrir okkur fatlaða og að þar
væru þær betur inni í málum en við.
Við ættum bara að treysta þeim því
þær hefðu meira vit á þessu en við.
En fyrir okkur sem svo sorglega mik-
ið erum háð öðrum, er það skelfilegt.
Víst er að ef þessar breytingar ná í
gegn, verða fatlaðir ósjálfráða um
sína hagi. Olnbogabörn er viðeigandi
samlíking. Sem betur fer hafa fatlaðir
náð samstöðu um að berjast gegn of-
ríki þessu. Ég er til í hópmótmæli
fatlaðra við Alþingishúsið þó ég þoli
kulda illa.
Eftir Albert Jensen
Albert Jensen
» Víst er að ef þessar
breytingar ná í
gegn, verða fatlaðir
ósjálfráða um sína hagi.
Höfundur er fv. trésmíðameistari.
18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 2010
Niðurskurður til
heilbrigðismála sem
lagður er til í frum-
varpi til fjárlaga fyrir
árið 2011 byggist ekki
eingöngu á afleið-
ingum kreppunnar
sem skekur land og
þjóð.
Stefnumótun í heil-
brigðismálum sem
mörkuð var með samþykkt heil-
brigðislaga frá 1. september 2007
og tók gildi í janúar 2008 hefur
haft og mun hafa geysileg áhrif til
breytingar á heilbrigðisþjónust-
unni við landsbyggðina eins og
ljóst er.
Stefnubreytingin kom fram t.d. í
7. grein laganna frá 2007 en þar
stendur orðrétt:
„Sérhæfð sjúkrahúsþjónusta
skal veitt á Landspítalanum og
Akureyri og öðrum sjúkrahúsum
og heilbrigðisstofunum samkvæmt
ákvörðun ráðherra eða samn-
ingnum sem gerður er í samræmi
við ákvæði VII. kafla (og lögum
um sjúkratryggingar).“
Í lögunum frá 2007 er einnig
verksvið héraðssjúkrahúsanna
(landsbyggðarsjúkrahúsanna)
þrengt og afmarkað og þau nefnd
umdæmissjúkrahús eins og sjá má
í 18. grein laganna:
„Á umdæmissjúkrahúsum skal
veita almenna sjúkrahúsþjónustu,
m.a. á göngu- og dagdeildum eftir
því sem við á. Í tengslum við þau
skulu vera hjúkrunarrými. Á um-
dæmissjúkrahúsum skal að jafnaði
vera fæðingahjálp, séu faglegar
kröfur uppfylltar, og önnur heil-
brigðisþjónusta sem sjúkrahúsinu
er falið að veita eða samið hefur
verið um samkvæmt ákvæðum
VII. kafla (og lögum um sjúkra-
tryggingar).“
Þetta er stefna sem unnið hefur
verið eftir í heilbrigðisráðuneytinu
frá 2007 og tillögur að fjárveit-
ingum til sjúkrahúsa á lands-
byggðinni hafa verið grundvall-
aðar á.
Allir þeir þingmenn sem sam-
þykktu heilbrigðisáætlun Guð-
laugs Þórs Þórðarsonar eiga því
að vera vel meðvitaðir um þær af-
leiðingar sem þessi stefna hefur
fyrir heilbrigðisþjónustuna á land-
inu, þ.e. gífurlega miðstýringu.
Allri sjúkrahúsþjónustu er beint á
Landspítalann og Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri og sjúkra-
hús á landsbyggðinni látin blæða.
Tilraun til þess að fylgja eftir
miðstýringu á sjúkrahúsaþjónustu
og reyna að mynda sátt um hana
var gerð af Ögmundi Jónassyni,
þáverandi heilbrigðisráðherra,
sem skipaði fólk úr grasrótinni í
svokallað ráð Hollvina heilbrigð-
isstofnana á Kragasjúkrahúsum,
það er Heilbrigðisstofnunar Suð-
urnesja (HSS), HS-Suðurlands,
HS-Akranesi og St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði.
Undirrituð, sem eru hollvinir
HSS, gengu til þessa verks með
því fororði að ekki yrði dregið úr
þjónustu, þaðan af síður að sagt
yrði upp starfsmönnum. Arftaki
Ögmundar, Álfheiður Ingadóttir,
fékk sem sagt það verkefni að
fylgja þessari áætlun eftir. Á
fyrstu dögum sínum í heilbrigð-
isráðuneytinu upplýsti hún við
hollvini þá sem þessa grein rita að
hún myndi ekki í sinni ráðherratíð
þröngva þessari aðgerð í gegn. En
verkin tala. Eitt af hennar síðustu
embættisverkum var að leggja
fram til fjárlaga að svo hart skuli
vera gengið að þessum sjúkra-
stofnunum að létt og laggott er að
fylgja eftir Guðlaugslögunum frá
2007.
Kostnaðargreining liggur
ekki fyrir
Þegar ráðist er í jafn af-
drifaríkar skipulagsbreytingar á
heilbrigðisþjónustunni verður að
liggja fyrir kostnaðaráætlun sem
sýnir á raunhæfan hátt fram á
þann sparnað eða kostnað sem
mun hljótast af skipulagsbreyting-
unni en slík greining á kostnaði
liggur ekki fyrir. Hollvinir og
stjórnendur sjúkrahúsa víða um
land hafa óskað eftir raunveru-
legri kostnaðargreiningu en án ár-
angurs. Það er skoðun okkar og
fleiri að sjúkrahús á landsbyggð-
inni geti séð um margvíslega þjón-
ustu með hagkvæmari hætti en
Landspítalinn og Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri. Þá er víst
að skurðþjónusta og fæðing-
arþjónusta er hagkvæmari á
mörgum sjúkrahúsum á lands-
byggðinni en í Reykjarvík og á
Akureyri.
Hér þarf að staldra við og
kanna með skipulegum hætti
hvernig þessu verður best fyr-
irkomið með sjónarmið þeirra sem
nota þjónustuna í huga um leið og
gætt verður þess að fyllsta hag-
sýni ráði fjárveitingum til heil-
brigðismála á Alþingi.
Rösum ekki um ráð fram
Nú má ekki rasa um ráð fram.
Áður en tekin verður ákvörðun
um að breyta um stefnu í heil-
brigðismálum með því að afgreiða
fjárlög með niðurskurði, nið-
urskurði sem felur í sér að að-
gengi þeirra sem ekki búa í
Reykjavík og Akureyri til heil-
brigðisþjónustu breytist til hins
verra, verður að skoða málin bet-
ur á yfirvegaðan hátt.
Við leggjum til að stofnaður
verði ráðgjafahópur sem verði
skipaður hópi þeirra sem hafa at-
hugað þessi mál auk þeirra sem
hafa sent frá sér skýrslur á vegum
ráðuneytis heilbrigðismála. Við
nefnum ráðgjafa sem Vestfirð-
ingar og Suðurnesjamenn hafa
fengið sér til aðstoðar. Þá teljum
við að neytendur þjónustunnar
verði að taka með, að ógleymdum
starfsmönnum heilbrigðisstofnana.
Ráðgjafahópurinn hafi það verk-
efni að endurskoða stefnu í heil-
brigðismálum og því verki verði
lokið á árinu 2011. Endurskoðun
sem grundvallaðist á því að styrk-
ur heilbrigðiskerfis liggur í þeim
mannauði sem kerfið byggist upp
af en ekki af þeim húsakosti sem
starfseminni er búinn.
Eiga fjárlög að fylgja eftir
stefnumótun í heilbrigðismálum frá 2007?
Eftir Sólveigu
Þórðardóttur
og Eyjólf
Eysteinsson
» Þegar ráðist er í jafn
afdrifaríkar skipu-
lagsbreytingar á heil-
brigðisþjónustunni og
nú er stefnt að verður að
liggja fyrir kostnaðar-
áætlun.
Eyjólfur
Eysteinsson
Sólveig er ljósmóðir og Eyjólfur for-
maður Félags eldri borgara á Suður-
nesjum.
Sólveig
Þórðardóttir
Skólavörðustíg 21, Reykjavík
sími 551 4050
Glæsileg
brúðarrúmföt
í úrvali
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Í jólablaðinu í ár komum við
víða við, heimsækjum fjölda
fólks og verðum með fullt
af spennandi efni fyrir alla
aldurshópa.
JÓLABLAÐIÐ
sérblað
Morgunblaðið gefur út
stórglæsilegt jólablað,
laugardaginn 27. nóvember 2010
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 22. nóvember
NÁNARI UPPLÝSINGAR:
Katrín Theódórsdóttir
kata@mbl.is
Sími: 569-1105
–– Meira fyrir lesendur