Morgunblaðið - 17.03.2011, Page 18

18 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARS 2011
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Viðvarandi geislunarhætta var við
kjarnorkuverið í Fukushima í Japan í
gærkvöldi að íslenskum tíma en illa
hefur gengið að kæla niður kjarna-
kljúfa versins eftir röð óhappa í
verinu í kjölfar risaskjálftans sem
reið yfir Japan síðastliðinn föstudag.
Þrátt fyrir að staðan sé erfið eru
hverfandi líkur á að mikið magn
geislavirkra efna berist til annarra
landa, að sögn Sigurðar Emils Páls-
sonar, viðbúnaðarstjóra hjá Geisla-
vörnum ríkisins.
Kælibúnaður í ólagi
Grynnkað hefur í vatnslaug við
kjarnakljúf 4 og segir Sigurður Emil
það auka líkur á geislamengun frá
stöngum notaðs kjarnorkuelds-
neytis, sem kunni að ofhitna vegna
bilunar í kælibúnaði.
Sigurður Emil bætir þó við að
hald sérfræðinga sé að ekki séu líkur
á keðjuverkun sem kunni að leiða til
sprengingar í kjarnakljúfum eða þar
sem kjarnorkueldsneyti er geymt og
að heilsufarslegra áhrifa hugsanlegr-
ar geislamengunar muni þá aðeins
gæta á takmörkuðu svæði.
Á morgun verður vika liðin frá
því að skjálftinn reið yfir og gætir
vaxandi óánægju með frammistöðu
stjórnvalda við að koma íbúum í ná-
grenni Fukushima til aðstoðar.
Ber stjórnina þungum sökum
Borgin Minamasoma er innan
svæðisins sem hefur verið girt af
vegna hugsanlegrar geislamengunar
frá verinu og sakaði borgarstjórinn,
Katsunobu Sakurai, japönsk stjórn-
völd um að skilja íbúana eftir til að
deyja í samtali við breska útvarpið,
BBC. Blaðamenn BBC ræddu einnig
við lækninn Yukio Kanazawa en hann
er einn starfsmanna spítala í bænum
sem ákváðu að verða um kyrrt og
hlúa að sjúklingum fremur en að
flýja. Sagði hann það vera skyldu
sína að hugsa um sjúklingana.
Fólkið á svæðinu á erfitt með að
komast burt og segir björgunarlið
treg til að hætta sér þangað. Er
ástandið sagt nálgast suðumark en
eldsneyti, mat og aðrar nauðsynjar
skortir á svæðinu. Þá virðist sem
Naoto Kan forsætisráðherra sé að
ganga það tækifæri úr greipum að
endurheimta traust með markvissum
viðbrögðum við hamförunum.
Áskorunin sem björgunarlið
stendur frammi fyrir er hins vegar
gríðarleg og hefur skortur á sérfræð-
ingum valdið því að hægt gengur að
bera kennsl á lík á rústasvæðinu, að
því er fréttavefurinn Kyodo News
greindi frá í gærkvöldi.
Var þar haft eftir japönsku lög-
reglunni að undir miðnætti að stað-
artíma í gær hefði staðfest tala lát-
inna verið komin í 4.314 og að enn
hefði ekki tekist að hafa uppi á 8.606
manns á skjálftasvæðinu. Var tekið
fram að dánartalan gæti hækkað.
Enn geislahætta
frá Fukushima
 Borgarstjóri Minamasoma segir fólk skilið eftir til að deyja
Reuters
Ofankoma Björgunarlið gengur fylktu liði um iðnaðarsvæði í borginni Sendai í Miyagi-héraði.
Indland Björgunar- og leitarlið Herskip-
Indónesía Björgunar- og leitarlið Fyrsta hjálp15
Litháen Björgunar- og leitarlið -32 3
Malasía Björgunar- og leitarlið -50 5
Slóvakía Björgunarlið Reiddu fram 349.150 dali25
Srí Lanka Leitarlið og læknar Leggja fram milljón dala-
BJÖRGUNARSVEITIR STREYMA TIL JAPANS
Heimild: Reuters *CRSC - Kínverska Rauðakrossfélagið
Lönd sem líklegt er að sendi lið til aðstoðar
Hlutverk fulltrúa
Fjöldi björgunar-
manna/hunda
LAND AÐSTOÐ FRAMLÖG/ANNAÐ
Ástralía Leitarlið 72 Leggur til herflutningavélar,
sérhæft lið til að bera kennsl
á lík og færanleg sjúkrahús
Bretland Leitarlið Lagði til þungavinnuvélar64 2
Kína Leitarlið Lagði fram 4,56 milljónir
bandaríkjadala í formi vista
CRSC* gaf 913.000 dali
15
Frakkland Björgunar- og leitarlið -134
Þýskaland Björgunar- og leitarlið -41 3
Ungverjaland Læknar og sérfræð-
ingar í geislamengun
-16
Mongólía Hermenn Lét milljón dala af hendi rakna
og gaf 2.500 ullarteppi
300
Nýja-Sjáland Björgunar- og leitarlið -65
Rússland Leitarlið Bauð sérfræðiráðgjöf í kjarnorku75
Singapúr Leitarlið --
Suður-Kórea Leitarlið 100 manna lið í biðstöðu102
Sviss Leitarlið -29 9
Taívan Björgunarlið Neyðarvistir28
- Sérhæft viðbragðslið og
sérfræðingur í umhverfismálum
-Bandaríkin
Bandaríkin
Sérfræðingar í kjarn-
orku og björgunar-
og leitarlið
Gaf 100.000 dali, setti 35
milljón dali til hliðar og
lagði til skip sjóhersins
144 12
Í gær höfðu 102 þjóðir boðið fram aðstoð
Akihito Japanskeisari ávarpaði þjóð
sína í fyrsta sinn í gær frá því að
hann tók við krúnunni árið 1989.
„Ég vona frá hjartarótum að
landsmenn muni, hönd í hönd, auð-
sýna hver öðrum samúð og yfir-
stíga þessa erfiðu tíma.“
Eins og blaðamaðurinn Praveen
Swami bendir á í grein á vef Daily
Telegraph fetaði Akihito þar með í
fótspor föður síns, Hirohito keisara,
sem flutti sitt fyrsta ávarp er hann
lýsti yfir skilyrðislausri uppgjöf í
síðari heimsstyrjöldinni, nánar til-
tekið 15. ágúst 1945.
Var það fyrsta ávarpið í sögu
keisaraættarinnar.
Erlendir dálkahöfundar hafa vak-
ið máls á því að ekki hafi borið á
gripdeildum í Japan, líkt og raunin
varð í New Orleans eftir fellibylinn
Katrínu og jarðskjálftana í Haítí og
Síle á síðustu árum.
Fylgdu með vangaveltur um að
þjóðareinkennin agi og virðing
kynnu að vera meginskýringin.
Lesandi tímaritsins Atlantic
sagði japanska eiginkonu sína hafa
hringt í föður sinn og systur í Tókýó
og hvatt þau til að hamstra mat og
aðrar nauðsynjar. Voru viðbrögðin
þau að slíkt væri sjálfselska, enda
gæti hamstrið leitt til þess að aðrir
fengju ekkert.
Borið hefur á vöruskorti í ná-
grenni kjarnorkuversins í Fuku-
shima og í borginni Iwaki, að því er
fram kom á vef Wall Street Journal.
Þá hafa birst fregnir af tómum hill-
um í matvöruverslunum í Tókýó.
Þjóðin haldi í vonina
JAPANSKEISARI STAPPAR STÁLINU Í ÞJÓÐ SÍNA
Örlagatímar Keisarinn flytur ávarpið.
Til er alþjóðlegur mælikvarði á
hættuna vegna kjarnorkuslysa.
Kvarðinn er skammstafaður INES
á ensku og stendur fyrir Inter-
national Nuclear Event Scale en
samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur hann enn ekki verið
þýddur formlega yfir á íslensku.
Tildrög INES-kvarðans eru
Tsjernobyl-slysið árið 1986 en það
er eina slysið til þessa dags sem
mælst hefur í efsta þrepi kvarðans,
eins og sýnt er á kortinu til hliðar.
Unninn í alþjóðlegu samstarfi
Fram kemur á vefsíðu Alþjóða-
kjarnorkustofnunarinnar (IAEA)
að Kjarnorkustofnunin og Efna-
hags- og framfarastofnun Evrópu
(OECD) hafi unnið með sérfræð-
ingum IAEA að gerð kvarðans.
Stigin í INES-kvarðanum eru sjö
og svipar til stiga í jarðskjálftamæl-
ingum í því að mikill munur eru á
hverju stigi, eða tífaldur í þessu til-
viki. Þýðir það að stig sjö hefur
hundraðfalt vægi fimmta stigs.
Í kjölfar síðari heimsstyrjaldar-
innar og þróunar kjarnorku-
sprengjanna sem varpað var á
Hiroshima og Nagasaki lagði
Bandaríkjastjórn áherslu á þróun
kjarnorku til borgaralegra nota.
Það var svo 20. desember 1951
sem kjarnorka var nýtt til að lýsa
upp fjórar ljósaperur í Idaho en það
munu hafa verið fyrstu friðsamlegu
notin fyrir kjarnorku, að því er
fram kemur í sögulegu yfirliti
bandaríska orkumálaráðuneytisins.
Árið 1954 dró aftur til tíðinda er
Sovétmenn opnuðu kjarnorkuver í
Obninsk, það fyrsta sem dreifði raf-
magni til almennings í heiminum.
Kjarnorkukvarða
svipar til skjálftastiga
KJARNORKUSLYS Í HEIMINUM SÍÐAN 1956
Heimild: Alþjóðakjarnorkustofnunin (IAEA)
ARGENTÍNA
2005 Atucha - 2
BRASILÍA
2005 Goiania - 5
PERÚ
1999 Yanangio - 3
Chalk River - 5
Three Mile Island - 5
1958
BANDARÍKIN
KANADA
1979
BRETLAND
2005 Sellafield - 3
1957 Windscale Pile - 5
SVÍÞJÓÐ
2006 Forsmark - 2
FRAKKLAND
1980 Saint Laurent
des Eaux - 4
1993 Cadarache - 2
SPÁNN
1989 Vandellos - 3
BELGÍA
2006 Fleurus - 4
RÚSSLAND
1957 Kyshtym - 6
1993 Tomsk - 4
ÚKRAÍNA
1986 Tsjernobyl- 7
TYRKLAND
1999 Ikitelli - 3
SLÓVAKÍA
1977 Jaslovske Bohunice - 4
UNGVERJALAND
2003 Paks - 3
JAPAN
2011 Fukushima - 4
2011 Onagawa
1999 Tokaimura - 4
1981 Tsuraga - 2
1999 Ishikawa - 2
LAND
Ár - staðsetning - flokkun
INES-kvarðinn*
7 Stórslys
6 Alvarlegt slys
5 Slys sem hefur afleiðingar utan nærliggjandi svæðis
4 Slys sem hefur staðbundnar afleiðingar
3 Alvarlegt tilvik
2 Síður alvarlegt tilvik
1 Afbrigðilegt tilvik
Nær ekki kvarðanum enda kallar stig 0 ekki á öryggisviðbúnað
* Alþjóðlegur kvarði til að meta
áhrif kjarnorkuslysa (INES)
Skannaðu kóðann
til þess að sjá nýj-
ustu erlendu frétta-
myndskeiðin á
mbl.is í símanum