Morgunblaðið - 17.03.2011, Side 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARS 2011
Gunnar Ágúst Gunnarsson ritar
harðorða grein í Morgunblaðið 9.
mars sl. þar sem hann vænir 37 vís-
indamenn við helstu fræðastofnanir
þjóðarinnar um að ganga erinda sér-
hagsmuna. Það er þó erfitt að átta sig
á því í hverju þessir sérhagsmunir
eru fólgnir. Tilefnið er athugasemdir
hópsins við þingsályktunartillögu um
útiræktun á erfðabreyttum lífverum
sem nú liggur fyrir Alþingi. Við vísum
ásökunum Gunnars alfarið á bug.
Þær eiga ekki við nein rök að styðjast
og eru nánast ærumeiðandi. Við lítum
á það sem mikilvægt hlutverk fræða-
samfélagsins að halda á lofti vísinda-
legum rökum í hverju máli svo að
stjórnvöld og almenningur í þessu
landi geti tekið upplýstar ákvarðanir.
Því miður er greinargerðin með
þingsályktunartillögunni að verulegu
leyti byggð á misskilningi, vanþekk-
ingu og fordómum og því teljum við
það skyldu okkar að bregðast við. Er
það bæði í anda þess sem hvatt er til í
rannsóknarskýrslu Alþingis, sem gef-
in var út í kjölfar hrunsins, og laga
um opinbera háskóla. Í 3. grein þeirra
segir að háskólar skuli miðla fræðslu
til almennings og veita þjóðfélaginu
þjónustu í krafti þekkingar sinnar.
Lög ætti aldrei að innleiða nema á
grundvelli allrar þeirrar þekkingar
sem til er á hverjum tíma. Grein-
argerðin endurspeglar ekki slíka
þekkingarþrá. Hins vegar er ekki
loku fyrir það skotið að sumir sem
stunda lífræna ræktun sjái sér hag í
að þingsályktunartillagan nái fram að
ganga enda er notkun erfðabreyttra
lífvera og efna sem eru leidd af erfða-
breyttum lífverum bönnuð í lífrænni
ræktun, skv. reglugerð nr. 74/2002
um lífræna framleiðslu landbúnaðar-
afurða og merkingar.
Gunnar Ágúst gleymir að geta þess
að hann er framkvæmdastjóri Vott-
unarstofunnar Túns. Hann er sér-
legur talsmaður þess að auka líf-
rænan búskap og hann hefur
lífsviðurværi sitt af því að votta líf-
ræna framleiðsluhætti.
Erfðatækni gerir okkur kleift að
flytja erfðaefni milli óskyldra lífvera
en um hana hafa staðið miklar deilur.
Því hefur verið haldið fram að slíkt
gerist ekki í náttúrunni og beiting
hennar sé því „andstæð ætlan guðs“,
eins og Karl Bretaprins komst eitt
sinn að orði. Erfðabreyttar lífverur af
öllu tagi séu þess vegna hættulegar
bæði umhverfinu og öðrum lífverum.
Gunnar vísar til nokkurra vís-
indagreina því til stuðnings að úti-
ræktun erfðabreyttra lífvera sé
hættuleg. Flestar þeirra hafa verið
harðlega gagnrýndar (sjá t.d. http://
academicsreview.org/). Aftur á móti
hundsar hann mikinn fjölda greina
sem hafa ekki fundið nein neikvæð
áhrif. Slík vinnubrögð eiga meira
skylt við áróður en fræðimennsku.
Það er samdóma álit þeirra vís-
indamanna sem gerst þekkja að
áhætta af ræktun og nýtingu erfða-
breyttra lífvera sé hverfandi. Í þessu
sambandi er rétt að benda á ályktanir
í nýlegri skýrslu á vegum Evrópu-
sambandsins þar sem sjónum var
beint að niðurstöðum rannsókna á ör-
yggi erfðabreyttra plantna fyrir um-
hverfi, menn og skepnur (http://
ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/
a_decade_of_eu-funded_gmo_rese-
arch.pdf). Frá árinu 1982 hefur
sambandið lagt í þessar rannsóknir
rúmar 300 milljónir evra, eða um 48
milljarða króna, og niðurstaðan er
klár og kvitt: „Líftæknin sem slík, og
þá einkum erfðabreyttar plöntur, hef-
ur ekki meiri hættu í för með sér en
t.d. hefðbundnar kynbótaaðferðir.“
Mestur styr á liðnum árum hefur
staðið um beitingu líftækni í landbún-
aði. Hefur henni verið stillt upp sem
andstæðu búskaparhátta er byggjast
á að draga úr öllum aðföngum eins og
kostur er. Þessar tvær leiðir útiloka
ekki hvor aðra – þvert á móti. Á
næstu árum þarf að framleiða enn
meiri mat án þess að ganga á gæði
jarðarinnar frekar en orðið er. Til
þess þarf að beita öllum tiltækum
ráðum sem byggjast á vísindalegum
grunni. Í stað þess að einblína á
tæknina eða aðferðafræðina er langt-
um mikilvægara að leggja mat á
hvort úrræðin séu gagnreynd (e. evi-
dence based) og leiði til þess árang-
urs sem að er stefnt. Með sama hætti
er nauðsynlegt að vega og meta hugs-
anlega áhættu af nýrri tækni í sam-
hengi við hugsanlegan kostnað sem
hlytist af því að nýta hana ekki í stað
þess að vísa sífellt í grunnfærnislegar
útgáfur af varúðarreglunni marg-
umtöluðu.Við gerum okkur engar
vonir um að hinir eitilhörðu andstæð-
ingar erfðatækninnar láti sannfærast
af þessum skrifum okkar. Hins vegar
treystum við því að þingmenn og al-
mennir lesendur séu reiðubúnir að
hlusta á rök frá hlutlausum sérfræð-
ingum frá helstu fræðastofnunum
þjóðarinnar á þessu sviði.
Eftir Arnar Pálsson, Áslaugu
Helgadóttur, Eirík Stein-
grímsson, Guðmund Eggerts-
son, Magnús Karl Magnússon,
Má Másson, Ólaf S. Andrésson
og Þórunni Rafnar
» Við lítum á það sem
mikilvægt hlutverk
fræðasamfélagsins að
halda á lofti vísinda-
legum rökum í hverju
máli svo taka megi upp-
lýstar ákvarðanir.
Arnar Pálsson dósent, Háskóla Ís-
lands, Áslaug Helgadóttir prófessor,
Landbúnaðarháskóla Íslands, Eiríkur
Steingrímsson prófessor Háskóla Ís-
lands, Guðmundur Eggertsson pró-
fessor emerítus, Háskóla Íslands,
Magnús Karl Magnússon prófessor,
Háskóla Íslands, Már Másson pró-
fessor, Háskóla Íslands, Ólafur S.
Andrésson prófessor, Háskóla Ís-
lands, Þórunn Rafnar fram-
kvæmdastjóri krabbameinsrann-
sókna, Íslenskri erfðagreiningu.
Már
Másson
Arnar
Pálsson
Þórunn
Rafnar
Ólafur S.
Andrésson
Magnús Karl
Magnússon
Guðmundur
Eggertsson
Eiríkur
Steingrímsson
Áslaug
Helgadóttir
Erfðatæknin
og vísindin
Stofnfundur Versl-
unarmannafélags
Reykjavíkur (VR) var
haldinn hinn 27. janúar
1891 á kaffihúsinu
Hermes (s.b. Hermes
stafurinn í gamla
merkinu), Lækjargötu
4 sem var í eigu Þor-
láks Ó. Johnson kaup-
manns. Fyrstu stjórn
VR skipuðu síðan Th. Thorsteinsson
sem var kosinn formaður, Ólafur
Rosenkranz skrifari, Matthías Jo-
hannessen féhirðir og meðstjórn-
endur þeir Ditlev Thomsen og Lud-
vig Hansen. Í 100 ára afmælisriti VR
eftir Lýð Björnsson segir: „Til-
gangur félagsins skyldi vera að efla
samheldni og nánari kynni versl-
unarmanna með samkomuhaldi og
útvega húsnæði í þeim tilgangi að
gæta hagsmuna félagsmanna og þá
einkum með því að útvega dugandi
verslunarmönnum störf hjá góðum
húsbændum.“ Magnús L. Sveinsson
(form.VR 1980-2002) segir í sama
riti: „Eitthundrað ár eru út af fyrir
sig ekki langur tími í sögu þjóðar.
Það er hins vegar langur tími í sögu
félagasamtaka hér á landi, enda er
VR með eldri félögum á Íslandi og
hefur lifað miklar breytingar sem
orðið hafa í þjóðfélaginu frá stofnun
félagsins. Íbúar Reykjavíkur voru
þá tæplega fjögur þúsund og um 170
torfbæir voru enn í Reykjavík.
Verslanir voru fáar, við aðeins þrjár
götur. Nú er VR langstærsta stétt-
arfélag landsins.“
Í dag er VR 120 ára,
götum og íbúum
Reykjavíkur hefur
fjölgað og enn er VR
stærsta stéttarfélag
landsins. Árið 2006
tóku síðan einhverjir
snillingar, mörgum til
undrunar, upp á því að
skipta um nafn og
merki á félaginu. Nú
heitir félagið „Virðing
og réttlæti“. Ég hef
bent mönnum á hverslags orðskrípi
nafnið „Virðing og réttlæti“ sé, en
ábendingar mínar hafa ekki hlotið
hljómgrunn. Virðing og réttlæti er
ætíð áunnið en ekki fengið með nafn-
breytingu. Ég tók því ráðin í mínar
hendur og bjargaði nafninu „Versl-
unarmannafélag Reykjavíkur“ frá
því að lenda í klónum á misjöfnum
mönnum (eins og Dagsbrún lenti í)
og skráði nafnið. Ég ætla að gefa VR
nafnið „Verslunarmannafélag
Reykjavíkur“ í 120 ára afmælisgjöf
og ætlast til þess að það sé notað. Þá
sem á undan eru gengnir skal ávallt
virða og finnst mér lágmarks kurt-
eisi að breyta nafninu aftur til fyrra
horfs.
Annað mál sem undirrituðum
finnst afleitt er að Gylfi Arnbjörns-
son og ASÍ fari með frítt spil og véli
um launakröfur félagsmanna og er
það VR til háðungar að svo sé komið
fyrir okkur. Erum við virkilega svo
hjálparvana og ósjálfbjarga að geta
ekki séð um okkar mál sjálf? Ég held
ekki. Baráttan fyrir frjálsri verslun,
lágum sköttum og sem minnstum
ríkisafskiptum er enn í fullu gildi.
Nú eru kosningar til formanns VR
í gangi og er undirritaður í framboði.
Ég er með sveinspróf í netagerð og
hef unnið við verslunarstörf frá
blautu barnsbeini. Afi minn Lúðvík
Guðmundsson var kaupmaður og
stofnandi „Ljóss og orku“ og faðir
minn Lúðvík Lúðvíksson hefur
stundað verslunarstörf allt sitt líf.
Ég er íhaldssamur að eðlisfari og tel
mig hafa það sem þarf til þess að
veita stéttarfélaginu VR forystu.
Eftirfarandi málefni sem ég ætla að
berjast fyrir kalla ég „sjö leiðir“.
Þetta eru sígild baráttumál sem
verslunarmenn ættu að kannast við.
Sjö leiðir til samstöðu innan VR.
1. 200.000 kr. lágmarkslaun
2. 250.000 kr. skattleysismörk
3. Stofnun „Verslunarbanka Ís-
lands“ með fulltingi Lífeyrissjóðs
verslunarmanna.
4. Afnán gjaldeyrishafta
5. Afnám verðtryggingar
6. Lækkun tryggingargjalds fyr-
irtækja til að skapa fleiri störf
7. Bjóða upp á lággjalda-
stéttarfélags valkost innan VR, þar
sem félagsmenn geta valið um hvort
þeir vilji borga í orlofs- og sjúkra-
sjóði.
Ég undirritaður, Lúðvík Lúðvíks-
son, óska eftir stuðningi þínum, kæri
félagsmaður, í baráttunni um for-
mennskuna í VR og vil ég enda
þennan pistil á síðustu ljóðlínunum
úr kvæðinu „Undir stjörnum“ eftir
Einar Benediktsson: Alls má freista.
– Eitt ég vil. Upp með taflið. – Ég á
leikinn.
Eftir Lúðvík z
Lúðvíksson
» Verslanir voru fáar,
við aðeins þrjár göt-
ur. Nú er VR lang-
stærsta stéttarfélag
landsins.“
Lúðvík Lúðvíksson
Höfundur er verslunarmaður.
Verslunarmannafélag
Reykjavíkur eða Virð-
ing og réttlæti 120 ára?
Í byrjun árs voru
lög VR endurskoðuð
og var ein tillagan á
þá leið að félagsmenn
sem hættu störfum á
vinnumarkaði vegna
örorku gætu verið
áfram félagsmenn
gegn greiðslu fé-
lagsgjalds en þeir
myndu ekki njóta
kjörgengis til stjórnar
í félaginu. Talsvert fjaðrafok var í
fjölmiðlum þar sem miður falleg
orð voru látin falla um stjórn VR
en tillagan var dregin til baka án
þess að nokkrar skýringar kæmu á
hvers vegna og af hvaða rótum hún
var runnin. Mánudaginn 7. mars sl.
var þó enn á ný fjallað um þessa
tillögu og það af einum frambjóð-
anda til stjórnar VR. Hann lætur
greinina heita „óvirðing og órétt-
læti“ og afbakar þannig göfug ein-
kunnarorð VR, félagsins sem hann
er að bjóða sig fram til stjórnar í.
VR eru launþegasamtök
Frambjóðandinn kallar þetta
einelti gagnvart öryrkjum sem er
fjarri lagi og raunar alveg maka-
laust að bera slíkt á borð um laun-
þegafélag sem hefur breytt lögum
sínum þannig að öryrkjar geti ver-
ið í því þrátt fyrir að vera ekki á
vinnumarkaðinum. Ég er þeirrar
skoðunar að það sé sjálfsagt að ör-
yrkjar, sem voru félagsmenn VR
áður en þeir fóru á örorku, séu í
félaginu til að geta nýtt sér fé-
lagsleg réttindi, s.s. sumarbústaði,
afslætti á ferðaþjónustu, varasjóð,
fræðslustyrki, námskeið og fleira
sem félagið býður upp á. Ég er
einnig þeirrar skoðunar að ör-
yrkjar eigi ekki að vera í fram-
varðarsveit stéttarfélagsins VR
enda er það fyrst og fremst félag
fólks á vinnumarkaði. Um þá ætti
að gilda sama ákvæði og um ein-
yrkja, að þeir væru
ekki kjörgengir en
einyrki semur við
sjálfan sig um laun og
á því ekki erindi í for-
ystu stéttarfélags. Ör-
yrki er ekki á vinnu-
markaði og á af þeirri
ástæðu ekki að vera í
forystu stéttarfélags.
Annað gildir um at-
vinnulausa og fólk
með tímabundna ör-
orku enda stefna þeir
aftur á vinnumark-
aðinn.
VR er stéttarfélag verslunar-,
þjónustu- og skrifstofufólks og er
tilgangur þess að efla og styðja
hag félagsmanna með því að vinna
að auknum réttindum og bættum
kjörum launafólks í landinu. Það
segja lög félagsins en hvað þýðir
þetta? Jú, að VR er félag vinnandi
fólks og berst fyrir hagsmunum
þess. Þegar VR félagi fer á eft-
irlaun hættir hann að greiða fé-
lagsgjöld en heldur þó réttindum
sínum til leigu orlofshúsa. Það
agnúast enginn yfir því enda er
hann farinn af vinnumarkaðinum
og þótt VR sé öflugur samherji
aldraðra sem og öryrkja, ásamt
verkalýðshreyfingunni allri, þá er
það ekki skilgreint hlutverk félags-
ins að berjast fyrir hagsmunum
eftirlaunaþega.
Ástæðan fyrir
veru öryrkja í VR
Það eru átta ár síðan VR var
opnað fyrir þá félagsmenn sem
misstu heilsuna og fóru á örorku.
Fram að því hættu þeir félagsaðild
og það þótti mörgum slæmt. Þeir
vildu vera áfram félagsmenn til að
geta nýtt sér ýmis hlunnindi sem
fylgja aðild að VR og því var
ákveðið að opna félagið gegn því að
þeir greiddu félagsgjöld eins og
aðrir. Það þýddi hins vegar ekki að
VR breyttist í baráttufélag fyrir
öryrkja. Því sinnir t.d. Ör-
yrkjabandalag Íslands sem skil-
greinir hlutverk sitt að gæta hags-
muna öryrkja og vinna að réttlæti
og bættum lífsgæðum fatlaðra.
Stjórnarmenn í stéttarfélagi eru
kjörnir til að gæta hagsmuna vinn-
andi manna og semja um kjör
þeirra. Öryrkjar eru ekki launþeg-
ar og hagsmunir þeirra eru á borð-
um annarra samtaka. Baráttumál
VR snúa fyrst og fremst að launa-
fólki og mig undrar að öryrki skuli
sækjast eftir því að berjast fyrir
þeirra hagsmunum frekar en að ljá
öryrkjum lið. VR sýnir öryrkjum
bæði virðingu og réttlæti með því
að loka ekki dyrum þegar þeir
verða fyrir þeirri ógæfu að detta
út af vinnumarkaðinum. VR mun
vonandi halda áfram að styðja við
réttindabaráttu öryrkja ásamt
verkalýðshreyfingunni, eins og það
hefur gert hingað til.
Um heiður félags
VR hefur gengið í gegnum erfiða
tíma sem von er að linni í yf-
irstandandi stjórnarkosningum.
Frambjóðandanum, sem sá ástæðu
til að afbaka einkunnarorð VR,
bendi ég á að í gildi eru siðareglur
fyrir fulltrúa félagsins í stjórnum
og nefndum og fyrsta grein fjallar
um að standa vörð um heiður fé-
lagsins. Það verður ekki gert með
því að brigsla VR um einelti gagn-
vart öryrkjum sem hafa þvert á
móti notið velvilja öflugs stétt-
arfélags – eins og frambjóðand-
anum ætti að vera fullkunnugt um.
Eftir Eyrúnu
Ingadóttur » Frambjóðandinn
kallar þetta einelti
gagnvart öryrkjum sem
er fjarri lagi og raunar
alveg makalaust að bera
slíkt á borð …
Eyrún Ingadóttir
Höfundur er sagnfræðingur og í
framboði til stjórnar VR.
Er VR baráttufélag öryrkja?