Birtingur - 01.01.1955, Blaðsíða 23

THOR VILHJÁLMSSON:
Þankar
um eitt og annað sem úfar mættu af rísa
(Skrifað á haustnóttum)
Tvær afhjúpanir
Á síðustu og verstu tímum þegar farið er
að hampa á ný nazistiskum misindismönnum,
og láta þá spígspora hina roggnustu um göt-
urnar með hvítt um hálsinn pómeraða eins og
engilsaxneskar búðarlokur með flokksskír-
teini sjálfstæðisflokksins upp á vasann
(mætti segja mér) hefur verið afhjúpuð
höggmynd sem er tímanna tákn og er því
líkust sem hún væri af einum grófum sirkús-
pískara sem notaður er til að lemja hrossin
til að gera hundakúnstir: ég á við styttu þá
sem kaupmannafélag bæjarins hefur látið
Guðmund Einarsson leirpottasmið frá Miðdal
steypa af aðalforvígismanni í baráttu gegn
kaupmannavaldi síns tíma, Skúla Magnús-
syni.
Þessi ömurlega vansmíð sem hefði vænt-
anlega gert höfundi torvelt að fá inngöngu
í sæmilega riktisvandaðan listaskóla hvað
þá að útskrifast var afhjúpuð í hjarta bæj-
arins að viðstöddu margmenni undir lestri
þjóðkvæða, ýmiskonar sönglegheita tilburð-
um og með margháttuðum uppstillingum virð-
ingamanna og tilfæringum meðan bumbur
voru barðar og básúnur þeyttar eftir því sem
þróttur dugði af opinberri hálfu og fluttur
ómurinn um allar sveitir lands gegnum út-
varp og var eitt af þessum indælu útglenntu
sögulegu augnablikum sem enginn má vera
utan við.
Daginn áður fór hljóðari athöfn fram.
Maður er nefndur Ásmundur Sveinsson.
Hann er nú sextugur maður. Um stranga
ævi hefur hann strítt við að forma þann
sannleik sem honum virðist beztur á hverj-
um tíma og gefa okkur íslendingum högg-
myndalist sem við áttum öngva fyrir hans
tíð.
Og loksins bólaði á skilningi hjá nokkrum
sem hafa nennt að hugsa málið og meta hans
list og tóku sig saman og gáfu Reykjavík-
urbæ myndina Vatnsberann. Var nú gleði
yfir gjöfinni hjá listhungruðum þiggjend-
um og bumburnar teknar fram og barðar
og þjóðkvæði sett saman og hátíðahöld skipu-
lögð vegna gjafarinnar og hún sett á áber-
andi stað í hjarta bæjarins?
Ónei.
Ýmiskonar indívíð sem gleymzt hafði að
ala upp í góðum siðum ærðust og tóku strax
að gala er gjöfin barst. Maður nokkur vakti
öðrum fremur athygli með furðulegu hátt-
erni: sá hefur fleirum sinnum gefið okkur
samborgurum sínum í skyn að hann langaði
til að komast til mannvirðinga en fengið litla
áheyrn enda margir kallaðir en fáir útvaldir,
geta því ekki allir fengið sem vilja; hefur
sá orðið að láta sér duga að gefa út ýmis-
konar bækur í einu stærsta forlagi landsins.
En nú gerði hann út trúnaðarmenn sína til
að taka ljósmyndir af líkamsparti manna-
mynda sem siðaðir menn leggja sjaldan meg-
ináherzlu á (af hverju sem sá áhugi hefur
stafað) og hélt uppi áköfum áróðri gegn
Vatnsberanum með myndir sínar á hendi. Og
ýmsir menn fleiri sem meir hafa verið kennd-
ir af öðru en fíngerðum smekk komu brátt
við sögu og beittu sér af afli bólgnir af
byrgðu garpseðli, sumir í dagsbirtu en aðrir
í felum og launsátrum, skrifuðu greinar,
gengu um bæinn ófriðlegir og ég heyrði úti í
Kaupinhafn einn af auðugri fjármálafurst-
19