Birtingur - 01.01.1961, Side 66

spánska heimsveldisins leiddi beinlínis af
þessum orsökum.
Þessi „ógæfa“ var aftur á móti það afl,
sem hratt af stað einu djarfasta og
áhrifamesta skeiði í sögu spánskrar
menningar, myllan þar sem Riddarinn
braut lenzu sína og við höggið vaknaði
hann um leið upp af dagdraumum sín-
um. Ósigurinn mikli reyndist vera sá
skurðhnífur sem hleypti greftri úr gam-
alli meinsemd. Hann opnaði augu beztu
manna fyrir raunveruleikanum, hvatti þá
alla til athafna, til þess að endurheimta
Spán, reisa landið úr rústum draumanna
og byggja Spán nútímans.
Og þessir menn gáfu sig óskiptir að
verkinu. Þeir komu úr öllum áttum, úr
öllum landshornum, úr öllum stéttum, þeir
voru æði sundurleitur hópur innbyrðis,
og þó áttu þeir allir í sameiningu þessa
einu hugsjón: algera stefnubreytingu. En
þeir voru ekki sammála um neitt annað.
Engin eining, engin stefna, þetta voru
allt stórbrotnir menn, máttugir hver í
sínu lagi, frjálsir einstaklingar, konung-
bornir menn andans.
Þessi einstaklingshyggja er, og hefur
alltaf verið, höfuðmein spánskrar menn-
ingar. Það er kanski erfitt fyrir útlend-
inga að glöggva sig á þessum regingalla
Spánverja og afleiðingum hans. Margt
mætti tína til, ef rúmið leyfði, en hér
er ég neyddur til að stikla á stóru. Fyrst
og fremst verður að varast alla hleypi-
dóma og jafnframt að forðast of einfald-
ar og víðtækar yfirlýsingar: alhæfingar.
Aðeins þannig er hægt að komast að
kjarna málsins. Mig langar aðeins að
nefna eitt atriði hér sem dæmi: