Birtingur - 01.01.1961, Page 70

Um líf og von), þar sem hann lýsir
stefnu sinni með þessum orðum:
. Y muy siglo dieciocho y muy antiguo
y muy moderno, audaz, cosmopolita,
con Hugo fuerte y con Verlaine ambiguo,
y una sed de ilusiones infinitas ...“.
(Ég er mikill átjándu aldar maður og forn
í skapi, og nútímamaður mikill, djarfur,
heimsborgari, sterkur eins og Hugo og
tvíbentur eins og Verlaine, og haldinn
óseðjandi þorsta í draumsins tál ...).
Og enn er hann á ferð: Río de Janeiro,
Honduras, og svo aftur Spánn og Frakk-
land, og enn til Mexiko. Hann lifði í
eilífu svalli, neytti eiturlyfja og áfengis,
bjó ávallt í París öðru hvoru. Svo fékk
hann slag, varð hræddur við dauðann,
hvíldi sig í Mallorca, náði sér, skrifaði
stutta sjálfsævisögu („El oro de Ma-
lorca“ Gullið frá Mallorca) og hvarf svo
aftur út í „stóra lífið“: Barcelona, New
York. Hér veiktist hann aftur, árið 1915,
fór síðan til Guatemala, og að lokum til
Nicaragua til að deyja 1916.
„Azul“, „Prosas Profanas“ og „Cantos de
Vida y Esperanza“ eru beztu bækurnar
hans, þar verður þroskaferill hans rak-
inn — æska, manndómurinn, fullþroski.
Slíkur var faðir modernismans, maðurinn
sem gat gert spánskt allt það bezta sem
hann fann í erlendum bókmenntum með
sinni einstæðu túlkun.
Margir voru þeir sem fetuðu í fótspor
meistarans, en hér verða aðeins nefndir
hinir allra helztu þeirra: Valle-Inclán,
Villaespesa, Manuel Machado, Eduardo
Marquina og Pérez de Ayala.
MIGUEL DE UNAMUNO (1864—
1936) fæddist í Bilbao, var prófessor í
grízku og rektor við háskólann í Sala-
manca, blaðamaður, ræðusnillingur, út-
lagi oftar en einu sinni vegna pólitískra
skoðana sinna. Unamuno er áreiðanlega
mesti hugsuður Spánverja á vorum dög-
um. Bækur hans „E1 Sentimiento Trá-
gico de la Vida“ (Harmkennd lífsins),
„Vida de Don Quijote y Sancho“ (Líf D.
Q. og S.) og „Ensayos“ hafa allir Spán-
verjar lesið, sem hafa fylgzt með fæð-
ingarhríðum hins nýja Spánar, og marg-
ar bækur mætti skrifa um þennan Kirke-
gaard Spánverja, þennan Don Quijote frá
Salamanca sem lærði dönsku á gamals-
aldri til að skrifa beztu bók sína, en hér
verður hans getið aðeins sem ljóðskálds,
því að ljóðskáld var hann einnig „af
guðsnáð eins og Lorca og Hernández“.
Ljóðabækur hans eru „Teresa“ (1924),
„De Fuerteventura a París“ (Frá F. til
P.) (1925), „Romancero del destierro“
(Útlagaljóð) (Buenos Aires, 1937), auk
„Poesías" (1907), „Rosario de sonetos
líricos" (Sonnettukver) (1911) og „E1
Cristo de Velázquez“ (Kristmynd V.).
Tilfinningaólga, kraftur, undirvitundin,
en ekki formið, eru sterkustu hliðar hans,
og hann skilar ótrúlega mögnuðum skáld-
skap þegar þess er gætt hve lítið vald
á formi honum var gefið. Hreinskilni hans
er sterkari en list hans, áhuginn ríkari
en verkið sjálft, skáldskapurinn er fyrir
hann farvegur, frekar en mark í sjálfum
sér, aðalgalli hans er hve skeikull hann
er í formi, það liggur við að hann fyrir-
líti það, og hann er spekingur „einnar
hugsunar í einu“ svo að hjá honum er
68 Birtingur