Birtingur - 01.06.1966, Blaðsíða 4

þessi eðlilega endurnýjung út í formdýrkun
og formdekur, bæði hjá ýmsum myndlistar-
mönnum og svonefndum atómskáldum, sérí-
lagi fyrir erlend áhrif, studd af Halldóri Lax-
ness og Steini Steinarr, en eftir því sem þessi
skáld fundu betur vald sitt á forminu þótti
þeim valdið sætt og léku sér með það, þar til
það tók að leggja fjötra á þá sjálfa.“
Þessi niðrandi orð um okkur atómskáldin
falla vafalaust í góðan jarðveg hjá mörgum,
því við höfum, sem kunnugt er, ekki átt mikl-
um vinsældum að fagna með þjóðinni. Grein-
arhöfundur veit það og notar sér það. Síðan
heldur hinn vísi maður áfram að fjaila um
form, en nú breytir hann skyndilega um tón
til að geta komið því við að hæla eldri höf-
undum (Tómasi, Snorra, Jóhannesi úr Kötl-
um, Halldóri Stefánssyni og Ólafi Jóhanni)
fyrir það sem hann kallar formvilja, en þessi
formvilji hefur að hans dómi ekki „látið sig
án vitnisburðar í sköpun áhrifamikilla verka“.
Thor Vilhjálmsson fær að fljóta með í form-
viljanum, en um hann segir hinn vísi grein-
arhöfundur, að hann hafi sterka hneigð til
formdýrkunar, enda er Thor ekki allfjarri
atómskáldunum. Svo segir hinn vísi ritgerðar-
höfundur:
„Þessi formvilji er vissulega nauðsynlegur og
góðra gjalda verður og hefur orðið til að hefja
íslenzkar bókmenntir og gera endurnýjun
þeirra blómberandi."
Að sjálfsögðu er ritgerðarsmiðurinn vel að sér
um form í bókmenntum, og hann veit að það
muni ekki vera með öllu ónauðsynlegt. Hann
hefur jafnvel af vísdómi sínum fundið upp
orðið formvilja, og formvilji er góðra gjalda
verður, segir hann. Þá fara lesendur væntan-
lega ekki í grafgötur um það, að hann kunni
bæði að meta form og formvilja. Síðan er
hann þess umkominn að kveða upp dóm yfir
atómskáldum. Honum farast þannig orð:
„Engu að síður verður ekki hjá því komizt að
álykta að formdýrkun og jafnvel hégómlegt
formdekur hefur dregið kraft úr verkurn heill-
ar skáldakynslóðar á íslandi eða myrkvað þau
og torveldað áhrif þeirra. Ýmis miðaldra skáld
gerðust ákafir talsmenn svonefndrar formbylt-
ingar sem varla hefur verið nema nafnið tómt
og oft ekki annað en skoplegir tilburðir gerðir
af miklum vanmætti."
f
Hér er hraustlega mælt. En mér þykir rétt að
vekja athygli á því, að K.E.A. forðast að nefna
nokkur nöfn. Hann fer því ekki nákvæmt í
sakirnar. Ég býst við að það sé ekki tilviljun.
Flestir þeir sem hafa fundið köllun hjá sér til
að rógbera atómskáldin hafa forðazt að nefna
nöfn. Þeir hefðu getað sagt, ef einhver kveink-
aði sér: Já, en kæri vinur, ég átti ekki við þig,
þú ert nú svo sem ekkert atómskáld.
2
BIRTINGUR